3784500874

Rozwój instytucjonalny

Termin nowego zarządzania publicznego określa typ reform administracyjnych, podejmowanych w oparciu o mechanizmy i instrumenty charakterystyczne dla organizacji sektora prywatnego. W jego ramach ukształtowało się wiele koncepcji, spośród których do najważniejszych należy zaliczyć: menedżeryzm (managerialism), rynkowo zorientowaną administrację publiczną (market-oriented administratioń), rząd przedsiębiorczy (entrepreneuńal gowrnmentj oraz zarządzanie biznesowe (business-like management).

Wspólne dla wyżej wymienionych koncepcji jest przekonanie o konieczności zastąpienia tradycyjnego modelu administracji publicznej (nakierowanego na procedury) przez administrację zorientowaną na osiąganie rezultatów oraz wiara, że instrumenty zarządzania stosowane w sektorze prywatnym mogą być skutecznie wykorzystane w sektorze publicznym (tzw. podejście rynkowe). Warunkami zbudowania administracji zorientowanej na osiąganie rezultatów są m.in. elastyczna polityka kadrowa, wprowadzenie systemu wynagradzania urzędników opartego o kryteria efektywności działania, precyzyjne określenie celów i zadań instytucji publicznych oraz wypracowanie mierników służących ocenie ich realizacji. Za wspólne dla nurtów kryjących się pod pojęciem nowego zarządzania publicznego należy również uznać następujące postulaty: decentralizacji władzy, deregulacji monopoli, wycofania się władzy publicznej z bezpośredniego świadczenia usług publicznych oraz stosowanie alternatywnych mechanizmów ich świadczenia, jak również tworzenia ąuasi-rynków usług publicznych.² Podejście to preferuje także przejmowanie od biurokracji kontroli i przekazywanie jej społecznościom lokalnym oraz integrowanie działań wszystkich sektorów (publicznego, prywatnego i sektora organizacji społecznych) celem budowania mechanizmów zarządzania uczestniczącego.³

Charakterystyczną cechą nowego zarządzania publicznego są quasi-autonomiczne organizacje (tzw. quango’s), które przybierają postać swoistego rodzaju agencji prywatnych działających w imieniu państwa. Są one powoływane celem usprawnienia działań rządu (wzrostu efektywności). Ich istota sprowadza się do rozdzielania funkcji politycznych (kształtowanie polityki publicznej) od funkcji operacyjnych, tj. dostarczania usług publicznych. Podstawowe cechy modelu nowego zarządzania publicznego prezentuje tabela 1.1.

Tabela 1.1.

Podstawowe cechy modelu nowego zarządzania publicznego

Założenie	Znaczenie	Uzasadnienie
Profesjonalne zarządzanie organizacją publiczną.	Wzmocnienie uprawnień zarządczych szefów jednostek publicznych.	ci, budowania silnej władzy wykonawczej.
Jasno sprecyzowane standardy i wskaźniki efektywności pracy.	Cele średnio- i długookresowe sąjasno określone i dają się mieizyć.	Mierzenie wyników i jakości pracy wymaga wnikliwej analizy celów długoterminowych.
Nacisk na kontrolę wyników działania.	Alokacja środków i nagród jest związana z efektywnością działania.	koncentrowanie się na realizacji procedur.
„Rozbicie" instytucji sektora publicznego na mniejsze jednostki organizacyjne.	Podział sektora publicznego na jednos-tarczania określonych usług, posiadają-	Zdolność do zarządzania jednostkami, rozdział funkcji dostarczyciela usług
Promowanie konkurencyjności w obrębie sektora publicznego.	Umowy są zawierane na czas okreś-
Wykorzystanie technik zarządzania stosowanych w sektorze prywatnym.	wskor^elast^znych płac, polityki	Konieczność zastosowania w sektorze publicznym narzędzi zarządzania wykorzystywanych w sektorze prywatnym.
Racjonalizacja wydatków publicznych.	Redukowanie kosztów bezpośrednich, zwiększenie dyscypliny pracy.	Potrzeba ograniczenia środków finansowych pozostających w dyspozycji sektora publicznego. Realizacja większej ilości zadań mniejszym kosztem.

Źródło: Hood, 1996, s. 271.

²    Ich powstawanie ma umożliwić konsumentom wybór najlepszych dostawców usług (biorąc pod uwagę zarówno jakość, jak i koszty tych usług).

³    D. Osborne, T. Gaebler, Rządzić inaczej. Jak duch przedsiębiorczości przenika i przekształca administrację publiczną. Media Rodzina, Poznań 1994.