Przeprowadzone zostały 3 wywiady grupowe. Dwa z nauczycielami uczącymi w szkołach podstawowych (jeden z nauczycielami klas 1-3 i jeden z nauczycielami klas 4-6) i jeden z nauczycielami gimnazjalnymi. Ze względów technicznych możliwe było zaproszenie do udziału w wywiadach jedynie nauczycieli z Warszawy oraz pobliskich miejscowości.
W efekcie struktura próby w badaniu wyglądała w następujący sposób:
Tabela 1. Struktura próby
miejscowość |
typ szkoły | ||
podstawowa |
aimnazjum | ||
Warszawa |
4 | ||
o |
Gminy podwarszawskie (Kciny, Adelin, Józefów) |
4 |
4 |
Gminy na obrzeżach województwa (Trzcianka, Ciemne, Węgrów) |
4 |
4 | |
ó LL |
Warszawa |
1 FGI - nauczyciele klas 1-3 1 FGI - nauczyciele klas |
1 |
Zanim przejdziemy do szczegółowej analizy wypowiedzi nauczycieli, przedstawiamy szeroki kontekst społeczno-polityczno-ekonomiczny pracy nauczyciela w Polsce. Chcemy pokazać, że na podejmowanie i niepodejmowanie wielu działań przez nauczyciela mogą mieć wpływ czynniki od niego niezależne. Wyróżniliśmy siedem czynników mających największe znaczenie dla zagadnień, które będą omawiane w raporcie:
■ Reforma edukacji - wprowadzenie gimnazjów;
■ Niski prestiż zawodu nauczyciela i utrata autorytetu;
■ Niedofinansowanie szkolnictwa;
■ Słabe wyniki uczniów z przedmiotów ścisłych i przyrodniczych;
■ Zbiurokratyzowany proces rozwoju zawodowego;
■ Przepaść pomiędzy umiejętnościami poznawczymi dzieci i nauczycieli.
|2.1. Reforma szkolnictwa
W 1999 roku weszła wżycie reforma szkolnictwa, która ponownie wprowadziła do polskiego systemu edukacji instytucję gimnazjum, w opinii zarówno nauczycieli, jak i naukowców, a także w powszechnym odczuciu społecznym, reforma była nieudana i przyniosła wiele szkód. „W szkołach podstawowych młodzież się jeszcze czegoś uczy, natomiast gimnazja to trzy stracone lata. Nie ma w nich żadnej selekcji elit, traci się dużo najlepszego czasu na zupełne nieróbstwo. Od kiedy dostajemy kandydatów po reformie gimnazjalnej, poziom ich wiedzy pogorszył się dramatycznie. Tak w przypadku matematyki,
-6-