4087490199

problematyką kognitywną, a więc znaczeniem , poznaniem i szeroko rozumianym kontekstem, który wpływa na sens wypowiedzi, nawet określa dokładnie jej sens. Specyfika P. polega być może na tym, że rozpatruje te oraz inne pokrewne (mowa jest o nich poniżej) kwestie w aspekcie potrzeb i możliwości komunikacji językowej. Badania koncentrują się jeszcze wokół takich zagadnień: akt mowy, fortunność wypowiedzi, etykieta językowa, ocena wypowiedzi nie tylko pod kątem poprawności, ale i etyki oraz estetyki czyli szeroko rozumiane poprawne użycie języka. Inaczej: PRAJĘZYK. Ten hipotetyczny język, z którego drogą stopniowego rozwoju powstała grupa języków pokrewnych (rodzina językowa). Jest tyle hipotetycznych prajęzyków, ile rodzin językowych. Tylko rodzina języków Romańskich ma udokumentowany, a nie hipotetyczny prajęzyk: starołaciński..

PREDYKAT. W składni - orzeczenie czyli to., o czym się orzeka w zdaniu. Także właściwość, cecha wyróżnionego przedmiotu lub relacja wiążąca wyróżnione przedmioty.

PREDYKATYWNOŚĆ.

PREFIKS (PRZEDROSTEK). Morfem znajdujący się przed rdzeniem lub też kilka takich morfemów. Np.: przed-wiośnie; na-o-po-wiadać.

PROKSEMIKA. To „milcząca mowa”. Nauuka o wartościach komunikacyjnych zachowań niewerbalnych (wymowa gestów, ruchów, mimiki, spojrzenia, pozycji ciała, odległości zachowywanych w komunikacji, dotyku, punktualności, która nie w każdej kulturze obowiązuje, czasu rozmowy. Zob. też RAMY KOMUNIKACYJNE PROTOTYPY (P). Najbardziej typowe okazy danej kategorii. One są podstawą tworzenia tzw. MODELI KOGNITYWNYCH. Są podstawą KATEGORYZACJI , a chodzi głównie o kategorie naturalne, przy czym należy wspomnieć o stopniowalności cech, które wskazują na przynależność do danej kategorii. Np., ptak (opierzenie, lata, śpiewa i to są cechy typowe). A na peryferiach inne, stanowiące podstawę klasyfikacji kury, kaczki, gęsi, indyki, pingwiny jako nietypowe (nie w centrum, a na peryferiach kategorii) P. mają STRUKTURĘ CENTROWO PERYFERYJNĄ.

RAMY KOMUNIKACYJNE (RK). Ogólnie wiadomo, że tym, co stanowi o tożsamości człowieka, jest jego kultura. RK to słowa, działania, pozy, gesty, barwa głosu, wyraz twarzy, sposób traktowania czasu i przestrzeni.

REDUNDANCJA (od łac. redundantia - zbytek, nadmiar.) Nadmiar informacji zawarty w danym komunikacie językowym czyli więcej informacji niż to jest potrzebne do przekazania danej treści. Jest to termin zapożyczony z teorii informacji. REFERENCJA. Zdolność wyrazu do wskazywania (wyróżniania) przedmiotów rzeczywistości. Np., wyrażenie (zdanie) Warszawa jest stolicą Polski odnosi się do określenia jednostkowego fragmentu rzeczywistości (jest stolicą Polski), zatem ma referencję.

RELEWANCJA. Jedna z zasad głoszonych przez strukturalistów, postulująca wyodrębnianie w opisie cech istotnych (relewantnych), tzn. pełniących określone funkcje w komunikacji, ważnych w tym aspekcie, a obok - cech nierelewantnych, nieistotnych dla komunikatywnej funkcji jeżyka, dla procesu porozumiewania się. REWOLUCJA KOGNITYWNA. O radykalnych zmianach, które nastąpiły w nauce amerykańskiej w końcu 50, początku 60 lat XX wieku. Zdecydowana negacja