4461061996

21

Uniwersytet Cesarski, jego powołanie do życia i charakterystykę działalności do roku 1899 opisał w Dziejach... Ireneusz Ihnatowicz. Celem uruchomienia uniwersytetu w „Kraju Priwislianskim” było kształcenie kadr potrzebnych do lokalnego aparatu władzy i administracji, podtrzymujących politykę caratu w tej niespokojnej części imperium. Towarzyszyły temu plany rusyfikacji młodzieży, które stawiano ponad cele naukowe uczelni. Sprowadzani z Rosji profesorowie (zachęcani specjalnymi dodatkami do pensji), obowiązek wykładania w języku rosyjskim, uniemożliwienie zatrudniania własnych miejscowych absolwentów, wysokie stypendia przeznaczone tylko dla studentów Rosjan - wszystko to odstręczało od studiów slawistycznych. Natomiast w strukturze uniwersytetu jednostki slawistyczne były obecne. I tak na Wydziale Historyczno-Filo-logicznym, obejmującym dziewięć katedr, istniały:

-    katedra gramatyki porównawczej języków słowiańskich (zastąpiła ona

katedrę gramatyki porównawczej języków indoeuropejskich),

-    katedra języka rosyjskiego i cerkiewnosłowiańskiego,

-    katedra historii Rosji,

-    katedrę filologii słowiańskiej, która miała także objąć język polski

oraz historię literatury polskiej²².

Istniały też trzy kierunki studiów: historyczny, filologii klasycznej i filologii słowiańskiej.

Tak to Cesarski Uniwersytet tworzył mało chwalebną tradycję wyodrębniania „czystej” rusycysty ki, posiadającej na mocy decyzji administracyjnych nadrzędną rangę, oraz slawistyki nierusycystycznej, ubocznej, obejmującej łącznie inne filologie słowiańskie, wśród nich polską²³.

Na Wydziale Prawa przewidziano także istnienie katedry historii prawa rosyjskiego oraz katedry historii prawodawstw słowiańskich z porównawczym przeglądem innych dawnych i nowszych prawodawstw²⁴. Władze zabiegały także o to, by księgozbiór Biblioteki Uniwersyteckiej nasycić książkami prezentującymi naukę rosyjską i tym samym nadać jej odpowiednią rangę i wymiar polityczny²⁵.

²²    Dzieje..., op. cit., s. 392-393.

²³    W okresie po II wojnie światowej wrócono do takiego rozwiązania, obstając przez szereg lat przy konieczności istnienia wydziału, w którego nazwie musiała figurować jako wyodrębniona - rusycystyka. Z drugiej strony poloniści uznali, że niezbędne jest istnienie odrębnego wydziału z nazwą polonistyka.

²⁴    Dzieje..., op. cit., s. 393.

²⁵    W roku 1905 pod względem zaopatrzenia w rosyjskie dzieła naukowe BUW wyróżniał się wśród bibliotek imperium carskiego, sytuując się na trzecim miejscu po Cesarskiej Bibliotece Publicznej i Bibliotece Muzeum im. Rumiancewa w Petersbur-