7133531445

500 D. Żołnierczyk-Zreda, T. Majewski Nr.

ustalonych przerw w pracy, współpraca i harmonijne współdziałanie z innymi pracownikami itp. Przygotowanie to powinno również obejmować zapoznanie pracowników z różnymi pomieszczeniami i urządzeniami w zakładzie i ich przeznaczeniem, aby mogli oni samodzielnie do nich trafiać i z nich korzystać.

Ponieważ czasami okres przystosowania się pracowników z głębszą niepełnosprawnością intelektualną do wykonywania zadań zawodowych może trwać dosyć długo, ich zatrudnienie jest zwykle poprzedzane praktykami zawodowymi lub zatrudnieniem próbnym. Dopiero kiedy pracownik sprawdzi się na stanowisku pracy, jest zatrudniany na stałe. W całym opisanym procesie intensywnie uczestniczy trener pracy. Po zakończeniu wspomagania przez trenera osoby głębiej niepełnosprawne intelektualnie mogą stale wymagać wzmożonego nadzoru i kontroli ze strony bezpośredniego przełożonego. Mogą także wymagać ciągłego motywowania do pracy, ponieważ łatwo tracą zainteresowanie nią. Konieczne może też być częstsze przypominanie im o sposobie wykonywania czynności roboczych i dodatkowy instruktaż w trakcie wykonywania swoich zadań zawodowych.

W zatrudnianiu osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną aktywnie uczestniczy także Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym. Dane tego Stowarzyszenia wskazują na to, że wiele osób z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności intelektualnej po prawidłowo i systematycznie prowadzonej edukacji i rehabilitacji, a także przy zapewnieniu odpowiedniego środowiska pracy potrafi pracować i osiągać rezultaty zadowalające pracodawcę (20).

Często korzyścią dla pracodawcy wynikającą z zatrudniania osób z niepełnosprawnością intelektualną jest znalezienie osób do wykonywania zadań, które ze względu na swój monotonny i nużący charakter są bardzo niechętnie realizowane przez osoby pełnosprawne. Z kolei - jak się powszechnie podkreśla - dla osób niepełnosprawnych zatrudnienie ma charakter terapeutyczny, pozwala utrzymywać relacje społeczne oraz czuć się przydatnym i samodzielnym (19,20).

OSOBY Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

Niepełnosprawność wynikająca z zaburzeń psychicznych

Pojawia się ona zazwyczaj w okresie dojrzałości i aktywności zawodowej człowieka, w przeciwieństwie do niepełnosprawności intelektualnej, która jest zjawiskiem występującym od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa. Zaburzenia psychiczne charakteryzują się nieprawidłowym przebiegiem procesów psychicznych, które dezorganizują działania i zachowania człowieka w różnych sytuacjach życiowych, zawodowych i społecznych. Mogą to być działania i zachowania znacznie odbiegające od powszechnie przyjętych form i zasad, czyli nietypowe, nieprzystosowane i nieuzasadnione w danej sytuacji oraz często bardzo uciążliwe dla otoczenia (21). Trzebińska i Dziewulska (22) określają niepełnosprawność spowodowaną chorobami psychicznymi jako polegającą „na ograniczeniu zdolności rozumienia oraz przestrzegania wymagań i oczekiwań społecznych w takim stopniu, że nie jest możliwe adekwatne pełnienie ról społecznych”. Niepełnosprawność tę autorki wiążą przede wszystkim z psychozami, które mogą mieć różny zakres, stopień nasilenia i okres trwania. Choroby psychiczne lub psychozy to zespoły określonych zaburzeń psychicznych, takie jak schizofrenia i coraz częściej pojawiająca się depresja, a także psychoza maniakalno--depresyjna (21).

Schizofrenia nie stanowi pojedynczego zaburzenia, a rozległy obszar psychopatologii, określany także jako tzw. spektrum schizofrenii (23). Polega ono na zaburzeniu procesów poznawczych, emocjonalnych i aktywności. W zależności od typu schizofrenii przeważają jedne lub drugie rodzaje objawów. Zaburzenia schizofreniczne mogą trwać przez dłuższy czas lub pojawiać się w sposób epizodyczny. W tym drugim przypadku pacjent ma dłuższe lub krótsze okresy normalnego funkcjonowania.

Depresja należy do zaburzeń afektywnych, emocjonalnych. Charakteryzuje się stanem obniżonego nastroju i obniżonej aktywności spowodowanej osłabieniem się napędu psychoruchowego. Może ona trwać i utrzymywać się przez wiele tygodni lub miesięcy. Przejawia się długotrwałym utrzymywaniem się głębokiego przygnębienia lub smutku i lęku, spowolnieniem wszystkich procesów psychicznych, poczuciem mniejszej wartości i utratą sensu życia, słabej aktywności - apatii, bierności i braku inicjatywy. Od depresji, jako stanu patologicznego niemającego wyraźnej przyczyny, należy odróżnić stany depresyjne związane z określoną sytuacją życiową, np. śmiercią bliskiej osoby, utratą pracy czy trudnościami materialnymi. Zwykle tego rodzaju objawy stanów depresyjnych mają charakter przejściowy i z czasem znikają bez specjalnej interwencji.

Do zaburzeń afektywnych należy również psychoza maniakalno-depresyjna, nazywana także zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi. Objawia się w kolejno występujących po sobie okresach manii i depresji.