8083678528

Wojskowego.³⁷ Według zapisów w istniejącej księdze hipotecznej w 1931 roku liczyła 5537,37 m² powierzchni, a plan pomiarowy przygotował mierniczy przysięgły Kamil Wydżga.³⁸ Tuż przed samą wojną budynki zlokalizowane na działce pełniły różne funkcje: mieszkalne i biurowe — jak podaje autor monografii Nalewek J. Pakalski. ”

Wygląd nieruchomości w okresie dwudziestolecia międzywojennego i w czasie II wojny światowej odnotowują następujące materiały kartograficzne: hipoteczny Plan miasta stołecznego Warszawy z 1936 roku i Plan sytuacyjno-geodezyjny z 1938 roku oraz fotoplany z lat: 1935, 1944 i 1945³⁰. Pozwalają one na identyfikację, datowanie i omówienie lokalizacji przedmiotowego „bunkra”.

Na wydanym w 1936 roku pierwszym z planów naniesione zostały oprócz podziałów działek oznaczonych numerami hipotecznymi także ich numery policyjne. Przedmiotowa nieruchomość oznaczona jako„nieruchomość państwowa” występuje pod adresem: Nalewki 4 - il. 6.

Na ww. planie wykonanym w skali 1:2500 widzimy, że duży gmach Departamentu Gospodarczego Ministerstwa Spraw Wojskowych (dawniej Rządu Gubernialnego) został rozbudowany w kierunku ul. Długiej. Do krótkiego skrzydła zlokalizowanego przy ul. Nalewki dobudowano długi prostokątny budynek⁵¹, szczelnie zamykający posesję od tej strony. Nowo powstałe skrzydło najprawdopodobniej mieściło mieszkania dla oficerów. O istnieniu „domu oficerskiego” przy ul. Nalewki 4 informują zapisy źródłowe z 1924 i 1934 roku.³³ Wymieniony budynek łączy się z innym, pierwotnie wolnostojącym budynkiem, ustawionym poprzecznie pośrodku działki. Pozostałe niewielkie obiekty znane są z poprzednio omówionych planów.

Uzupełnieniem planu jest zdjęcie lotnicze, wprawdzie wykonane wcześniej, bo w 1935 roku. ale umożliwiające inne spojrzenie na zabudowę i układ przestrzenny działki. Wykonane z góry pozwala określić wysokość i wyraźnie pokazuje kształt dachów poszczególnych domów - il. 7a, b.

³⁷    APW Oddział w Pułtusku: Zespół Hipoteki Warszawskiej, księga hipoteczna posesji nr 561 B decyzja o przekazaniu na własność nieruchomości państwowej oraz pełnomocnictwo dla generała brygady Kamila Seyfrieda do przeprowadzenia regulacji pierwiastkowej. 1,2- sygn. 315/11

³⁸    Ibid.. Plan pomiarowy z 1931 r. został usunięty, jak podano w stanie badań..

³⁹    Pakalski Z.. Z dziejów polskiej i żydowskiej ulicy w Warszawie. Warszawa 2003, s. 84. Autor pisze, że „bryła budowli (pod adresem Nalewki 4 była] stopniowo rozbudowywana od XVIII w. jako siedziba Urzędu Wojewódzkiego" Dalej wymienia następujące osoby i organizacje : „Keller Antoni, technik konstruktor -mieszkanie: Langerowie Ludwik i Wiktor, kpt - mieszkanie, Pakowscy Helena i Tadeusz - mieszkanie, Polski Związek Motocyklowy, Radeccy Felicja i Stanisław - mieszkanie".

⁵⁰    Wszystkie plany zamieszczone w opracowaniu Ogród Krasińskich w Warszawie. .ROBiDZ w Warszawie ... t. III, s. 86,87,93 i n.

⁵¹    Dobudowa miała miejsce przed 1916 r. Budynek jest już zaznaczony na planie M. Jeżowskiego z 1916 r„ ilustracja w: Ogród Krasińskich w Warszawie. .ROBiDZ w Warszawie ... t. III, s. 78

^,3Pierwsza informacja pochodzi z artykułu pt. „Przydział mieszkań oficerom w budynkach przy ul. Konwiktorskiej i Nalewkach" [w:] Polska Zbrojna. 1924, nr 47, s.4. Drugą zawiera monografia pt. Domy mieszkalne Funduszu Kwaterunku Wojskowego - sprawozdanie 1931-33. Warszawa 1934, t.l. wykaz nieruchomości, poz. nr 87. Budynek nie został umieszczony wśród obiektów, których budowę rozpoczęto i ukończono w I. 1931-33.