��http://www.gww.pl/ http://www.gww.pl/ http://www.gww.pl/ http://www.gww.pl/ http://www.gww.pl/ Komentarz Instytutu Sobieskiego Nr 50 12 paz
dziernika 2009 r. Bartosz Marczuk Ile pieni
dzy brakuje w ZUS? http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ http://www.sobieski.org.pl/ [e-mail] http://www.sobieski.org.pl/ Ile pieni

d bierze si
|
na zrobi
? 
dzy brakuje w ZUS, sk

deficyt i co mo|



|



|
" Na koniec tego roku Fundusz UbezpieczeD
SpoB
ecznych, kt�ry odpowiada m.in. za wypB
at
emerytur i rent b
dzie zadB
u|
ony w bankach na kwot
4,1 mld zB
" W przyszB
ym roku w FUS zabraknie 49,2 mld zB
- niedob�r uzupeB
ni dotacja, kredyt i [
rodki Funduszu Rezerwy Demograficznej " Bez reform w ZUS z roku na rok b
dzie brakowa
coraz wi
cej pieni
dzy na wypB
at
[
wiadczeD
Z przyszB
orocznego projektu ustawy bud|
etowej wynika, |
e Fundusz UbezpieczeD
SpoB
ecznych (administruje nim ZUS) b
dzie musiaB
na koniec tego roku w bankach po|
yczy
4,07 mld zB
. Mimo, |
e z bud|
etu otrzyma 30,4 mld zB
dotacji. Gorsza sytuacja ma by
w przyszB
ym roku. FUS otrzyma rekordow
dotacj
z bud|
etu w wysoko[
ci 37,9 mld zB
, a mimo tego b
dzie mu brakowa
na wypB
at
[
wiadczeD
. Dlatego dodatkowe 7,5 mld zB
ma pochodzi
z Funduszu Rezerwy Demograficznej. Mimo tego ZUS b
dzie musiaB
w bankach po|
yczy
3,8 mld zB
. A

cznie wi
c w kasie FUS b
dzie brakowa
prawie 50 mld zB
. Taki scenariusz, wymuszany na ZUS przez ministra finans�w, pozwala mu ukry
rzeczywisty deficyt bud|
etu paD
stwa. Gdyby ZUS nie musiaB
po|
ycza
pieni
dzy w bankach, a FRD nadal zabezpieczaB
by wypB
at
przyszB
ych emerytur, deficyt bud|
etu, planowany w przyszB
ym roku na rekordow
kwot
52,2 mld zB
, byB
by wy|
szy o 11,3 mld zB
. Taka sytuacja powtarza si
ju|
od lat  zwB
aszcza w czasie dekoniunktury. Wszystko to za spraw
zbyt rozd
tych wydatk�w na [
wiadczenia, kt�re cz
sto nie s
adresowane do os�b, kt�re powinny je otrzymywa
. 100 mld zB
na emerytury FUS to najwi
kszy fundusz celowy w Polsce. Administruje nim ZUS. Dzieli si
na 4 fundusze - emerytalny, rentowy, chorobowy i wypadkowy. Z projektu ustawy bud|
etowej na przyszB
y rok wynika, |
e w 2010 roku jego przychody wynios
158,7 mld zB
, a wydatki 157,3 mld zB
. Na przychody zB
o|

si
gB
�wnie wpB
ywy ze skB
adek (88,6 mld zB
) i dotacja, kt�ra skB
ada si
z dw�ch cz
[
ci. Pierwsza (37,9 mld zB
) b
dzie przeznaczona na wypB
at
[
wiadczeD
. Druga, na kwot
22,5 mld zB
, wynika z tego, |
e ZUS przekazuje cz
[

otrzymywanych skB
adek do OFE (7,3 proc. tzw. podstawy wymiaru, najcz
[
ciej pensji brutto). Na uzupeB
nienie tej luki otrzymuje [
rodki z bud|
etu. Jest to faktyczny koszt reformy emerytalnej, kt�r
ponosz
przede wszystkim osoby obecnie pracuj
ce. W efekcie odkB
adaj
w OFE na przyszB
e emerytury, a dodatkowo musz
finansowa
[
wiadczenia wypB
acane na bie|

co. Mimo tak ogromnych kwot dotacji FUS, aby sfinansowa
[
wiadczenia b
dzie musiaB
otrzyma
dodatkowo 7,5 mld zB
z Funduszu Rezerwy Demograficznej. Jednak mimo to, z planu finansowego FUS wynika, |
e na koniec 2010 roku b
dzie zadB
u|
ony w bankach na kwot
3,8 mld zB
. Najwi
cej pieni
dzy w 2010 roku FUS przeznaczy na tzw. transfery na rzecz ludno[
ci. SkB
adaj
si
na nie gB
�wnie wydatki na emerytury (99,4 mld zB
), renty z tytuB
u niezdolno[
ci do pracy (30,9 mld zB
) oraz na dodatki do nich (4,1 mld zB
), a tak|
e zasiB
ki chorobowe (6,0 mld zB
). Ze [
rodk�w, kt�re wpB
ywaj
do FUS, gB
�wnie od ubezpieczonych i firm, utrzymywany jest administruj
cy nim ZUS (tzw. odpis na dziaB
alno[

). W tym roku dziaB
alno[

ZUS b
dzie kosztowa
3,4 mld zB
. DokB
adnie tyle samo w przyszB
ym roku. Mimo, |
e ZUS b
dzie musiaB
wyda
na obsB
ug
zadB
u|
enia osiem razy wi
cej. W 2010 roku - 163 mln zB
, w tym roku - 20 mln zB
. Analiza jednego roku funkcjonowania ZUS - cho
uzmysB
awia skal
problemu z finansowaniem [
wiadczeD
- nie daje jeszcze peB
nego obrazu niewypB
acalno[
ci najwi
kszego systemu ubezpieczeD
w Polsce. Z ostatniej prognozy wpB
yw�w i wydatk�w FUS (przygotowuje j
ZUS) wynika, |
e w latach 2009-2013 w Funduszu zabraknie co najmniej 216 mld zB
. Maksymalnie kwota ta mo|
e wynie[

- 333,6 mld zB
. Z prognozy wynika, |
e najwi
kszy deficyt b
dzie miaB
fundusz wypB
acaj
cy emerytury. Wyniesie minimum 157,6 mld zB
, w wariancie po[
rednim 180,55 mld zB
, a maksymalnie a|
226,36 mld zB
. 56-letnie emerytki ZB
a sytuacja FUS to efekt wielu czynnik�w cho
na wi
kszo[

z nich miaB
a i ma wpB
yw polityka rz
d�w. Obiektywnym kryterium pogarszaj
cym sytuacj
FUS jest wej[
cie w wiek emerytalny tzw. powojennego wy|
u demograficznego. Mi
dzy innymi to powoduje, |
e coraz wi
cej os�b nabywa prawo do [
wiadczeD
. W sierpniu tego roku liczba emeryt�w otrzymuj
cych [
wiadczenia z ZUS po raz pierwszy przekroczyB
a 5 mln. Dla por�wnania w sierpniu 2006 roku emerytury otrzymywaB
o 4,4 mln os�b. KosztowaB
y one wtedy 5,8 mld zB
miesi
cznie. Obecnie ZUS przeznacza na nie co miesi
c 8,06 mld zB
. Rosn
ca liczba emeryt�w nie jest efektem wyB

cznie zmian demograficznych. Wynika te|
z tego, |
e bardzo powszechne byB
y do koD
ca ubiegB
ego roku przywileje emerytalne, a warunki korzystania z emerytur byB
y bardzo B
agodne. Na przykB
ad kobiety mogB
y odchodzi
na [
wiadczenia maj
c 55 lat i 30 lat sta|
u ubezpieczeniowego (nawet nie pracy). Kobiety przechodziB
y wi
c na nie w 2008 roku maj
c [
rednio 56,2 lat, a m
|
czyz
ni 61,1 lat. Polska notuje zatem najni|
szy w UE odsetek pracuj
cych os�b w wieku 55-64 lata. Tam pracuje ich ponad 45 proc., u nas nieco ponad 31 proc. A Polacy mog
pracowa
dB
u|
ej, dzi
ki rozwojowi medycyny, korzystnym zmianom w nawykach |
ywieniowych i prowadzonym stylu |
ycia. Dzi
ki temu szybko wydB
u|
a si
przeci
tne trwanie |
ycia. W 1990 roku 60-letni m
|
czyzna miaB
przed sob
[
rednio 15,3 lat, w 2008 roku - 17,9 lat. Kosztowni g�rnicy W [
lad za tymi zmianami nie id
dziaB
ania rz
d�w, kt�re poprawiB
yby kondycj
FUS. Mo|
na zaB
o|
y
dwa scenariusze takich zmian (cho
mog
by
one B

czne). Pierwszy to urealnienie wysoko[
ci [
wiadczeD
. Je[
li kto[
decyduje si
na szybkie odej[
cie z rynku pracy nie mo|
e liczy
na wysok
emerytur
. Tak byB
oby zapewne np. z 55 letnimi kobietami odchodz
cymi na emerytury w tym wieku. Statystycznie maj
do prze|
ycia jeszcze ponad 27 lat. Trudno wi
c wyobrazi
sobie sytuacj
, |
e otrzymaB
yby emerytury na obecnym poziomie je[
li mniej wi
cej taki sam czas (okoB
o 30 lat) wpB
acaB
y do ZUS 19,52 proc. swojej pensji. Urealnienie [
wiadczeD
to tak|
e zmiana sposobu ich waloryzacji. Obecnie wskaz
nik waloryzacji uwzgl
dnia inflacj
oraz co najmniej 20 proc. realnego wzrostu pB
ac. W okresie dekoniunktury mo|
na rezygnowa
z tzw. zwi
kszenia uwzgl
dniaj
cego wzrost pensji. Drugi scenariusz to wygaszenie wszelkich przywilej�w emerytalnych. Cz
[

tego procesu udaB
o si
wdro|
y
w |
ycie od stycznia tego roku  udaB
o si
m.in. wygasi
tzw. wcze[
niejsze emerytury pracownicze (dla 55-letnich kobiet i 60-letnich m
|
czyzn). Wci
|
jednak poza systemem i z korzystnym sposobem liczenia [
wiadczenia s
na przykB
ad g�rnicy, co tylko w latach 2010-2012 b
dzie kosztowa
FUS 23,9 mld zB
. Emerytury pomostowe te|
s
cz
[
ciowo efektem targu politycznego ni|
realnego ryzyka zawodowego dla os�b, kt�re maj
je otrzyma
. MiaB
o mie
do nich prawo 130 tys. os�b, a ostatecznie zrobiB
o si
ich 270 tys. Podobnie staB
o si
z tzw. [
wiadczeniami kompensacyjnymi (de facto wcze[
niejszymi, cho
wygasaj
cymi emeryturami) dla nauczycieli. Te wszystkie nieuzasadnione odst
pstwa od systemu powszechnego b
d
kosztowa
podatnik�w miliardy zB
otych. Wci
|
w sferze |
yczeD
pozostaje te|
podniesienie wieku emerytalnego kobiet, cho
w systemie kapitaB
owym nie jest to ju|
tak istotne jak dotychczas. Osoby odchodz
ce wcze[
niej na [
wiadczenia otrzymaj
je zdecydowanie ni|
sze. Powinno si
tak|
e przeprowadzi
weryfikacj
rent z tytuB
u niezdolno[
ci do pracy. ZwB
aszcza tych, kt�re byB
y przyznane na podstawie bardzo B
agodnych kryteri�w przed reform
systemu orzecznictwa w 1997 roku. Konieczna jest tak|
e zmiana sposobu przyznawania tzw. rent wdowich. Obecnie mog
je uzyska
osoby 50-letnie. Mo|
na te|
pomy[
le
o zmianie sposobu wypB
aty dodatku piel
gnacyjnego, kt�ry otrzymuj
obecnie wszystkie osoby (bez wzgl
du na dochody i zamo|
no[

), kt�re ukoD
cz
75 lat. Wszystkie te zmiany powinny prowadzi
do obni|
enia wydatk�w FUS. Je[
li si
tego nie zrobi doprowadzi to do konieczno[
ci podniesienia skB
adek lub podatk�w. A to spowolni wzrost gospodarczy.