plik


ÿþPEDAGOGIKA OPIEKUCCZA Pedagogika opiekuDcza, dziaB pedagogiki spoBecznej, zajmujcy si takimi sytuacjami, które wymagaj udzielenia pomocy dzieciom pozostajcym w niekorzystnych warunkach bytowych, dotknitych zdarzeniami losowymi, nie mogcych wBasnymi siBami da sobie rady w |yciu. Pedagogika opiekuDcza bada dziaBalno[ instytucji opieki caBkowitej i cz[ciowej a tak|e organizacji spoBecznych organizujcych ró|ne formy pomocy dla dzieci i mBodzie|y. Do wybitnych jej przedstawicieli w Polsce nale|eli C. Babicki, K. Je|ewski i J. Korczak. Wg Z. Dbrowskiego: Opieka  jest opartym na odpowiedzialno[ci kompensacyjnej cigBym i bezinteresownym zaspakajaniem przez opiekuna opiekuDczych potrzeb podopiecznego. Wg A. Kelma: Opieka  to dziaBania podejmowane wobec osób ze wzgldu na faktyczne lub potencjalne zagro|enie ich istnienia, przy braku lub ograniczonych mo|liwo[ciach przezwyci|enia wBasnymi siBami tych osób. ELEMENTY SKAADOWE POJCIA OPIEKI: -przedmiot  dziecko (jego potrzeby) -podmiot  osoby i instytucje podejmujce dziaBania -tre[ opieki  [rodki i czynno[ci u|yte w toku dziaBania -cel opieki  zaspakajanie potrzeb, dziaBalno[ opiekuDcza PROCES OPIEKUCCZO-WYCHOWAWCZY Proces opiekuDczo-wychowawczy  to ogóB wzajemnych oddziaBywaD midzy wychowawc, opiekunem a wychowankiem, podopiecznym odbywajcym si w ramach okre[lonej formy opieki nad dzieckiem. Proces ten mo|e mie charakter jednostkowy i w tym przypadku podstaw procesu stanowi relacja wychowanek-wychowawca. Mo|e równie| mie charakter zbiorowy, gdzie wystpuj relacje bardziej zBo|one, jak: wychowawca-wychowankowie, wychowankowie-wychowankowie, grupa wychowawcza- caBa spoBeczno[ placówki, wychowanek-grupa wychowawcza, wychowawca-grupa wychowawcza. RODZAJE OPIEKI 1. Ze wzgldu na istot dziaBania (stan zagro|enia jest kryterium ró|nicujcym): -profilaktyczna (zapobieganie sytuacji zagro|enia)  ochrona, nadzór, czuwanie, wspomaganie, stymulacja -interwencyjna (przezwyci|anie sytuacji zagro|enia)  wsparcie, obrona, ratownictwo, akcja -kompensacyjna (usuwanie skutków sytuacji zagro|enia)  wyrównywanie, korekta, reedukacja, resocjalizacja, rewalidacja, rewaloryzacja, rekonwalescencja 2. Ze wzgldu na przedmiot i podmiot dziaBania: Ze wzgldu na przedmiot. Kryterium ró|nicujcym jest wiek dziecka: -opieka w okresie prenatalnym -opieka nad macierzyDstwem -nad noworodkami -nad niemowltami Kryterium ró|nicujcym jest sytuacja spoBeczna: -opieka w wieku przedszkolnym -opieka nad uczniami -opieka nad wychowankami placówek opiekuDczo-wychowawczych -opieka nad wychowankami placówek wychowania przedszkolnego -domów dziecka Ze wzgldu na podmiot. Kryterium ró|nicujcym jest status prawny podmiotu: -opieka prywatna -organizacja spoBeczna i opieka spoBeczna -organy paDstwowe (opieka paDstwowa) Kryterium ró|nicujcym s pobudki skBaniajce podmioty do podejmowania opieki -motywy wyznaniowe  opieka charytatywna -motywy humanistyczne  opieka filantropijna -motywy solidarno[ci spoBecznej  opieka socjalna -prawa dziecka do opieki  opieka konstytucyjna 3. Ze wzgldu na tre[ dziaBania. Kryterium ró|nicujcym s [rodki i czynno[ci zastosowane w dziaBaniu: -opieka materialna -zdrowotna -moralna -prawna -wychowawcza -psychologiczna -pedagogiczna 4. Ze wzgldu na rodzaj, typ [rodowiska, w którym dziaBania s podejmowane: -opieka nad dzieckiem w rodzinie -w szkole -w placówce opiekuDczo-wychowawczej -w miejscu zamieszkania 5. Ze wzgldu na zakres i form dziaBania: -caBkowita -cz[ciowa 6. Ze wzgldu na czas trwania: -dorazna -okresowa -staBa A zatem, pojcie opieka odnoszone jest do ludzi w ró|nych okresach ich |ycia - dzieci, mBodzie|y, dorosBych, starców; obejmuje tak|e ludzi bdcych w szczególnych sytuacjach losowych, jak np.: opieka nad sierotami, chorymi, inwalidami, samotnymi matkami, kombatantami. Opiek obejmowane s te| grupy spoBeczne, jak np. rodzina. DziaBania opiekuDcze podejmuj, oprócz ludzi, tak|e instytucje, jak np.: szkoBa, placówka opiekuDcza, paDstwo. We wszystkich tych przypadkach opieka rozumiana jest jako dziaBanie, które ma na celu ochron, pomoc, wspieranie, zaspokajanie potrzeb, których jednostka nie umie bdz nie jest w stanie samodzielnie zaspokoi. Pomoc rodzaj dziaBania prospoBecznego nie musi by, chocia| mo|e by dziaBaniem permanentnym. Cz[ciej jest dorazna, przej[ciowa, osoba jej podlegajca jest samodzielna, lecz z ró|nych powodów znajduje si w sytuacji, wymagajcej szybkiego dziaBania. FUNKCJE OPIEKI GBówna funkcja polega na dostarczeniu wiedzy o tym, w jaki sposób nale|y zaspokaja potrzeby podopiecznych., ma dawa rzeczywist diagnoz, obiektywn, ma dostarcza wiedzy o tym jak mo|e i powinna by sprawowana opieka, ma opisywa i wyja[nia wszelkie istotne relacje zachodzce midzy opiek a wychowaniem, ma rozwija wiedz przynoszc odpowiedz na pytanie jakie nieodzowne i jednocze[nie mo|liwe do speBnienia s wymagania stawiane opiekunowi, wychowawcy ale równie| podopiecznemu i caBemu procesowi opiekuDczo-wychowawczemu. Funkcja homeostatyczna opieki - to jej najbardziej pierwotne, fundamentalne, a równocze[nie kreatywne nastpstwa, dokonujce si w osobie podopiecznego. Oznacza to, |e wielorakie czynno[ci opiekuna podejmowane dla zaspokajania ponadpodmiotowych potrzeb podopiecznego doprowadzaj w sposób cigBy do osigania okre[lonego stanu ich zaspokojenia, co jest równoznaczne z przywracaniem i utrzymywaniem w jego biopsychicznej strukturze chwiejnej równowagi, jako podstawowej wBa[ciwo[ci i absolutnego warunku istnienia. Jej pierwotno[ polega na tym, ze zgodnie z natur i warunkami istnienia |ywego organizmu jawi si nam jako niezmiennie konieczne i staBe wyprzedzenie wszelkich innych funkcji opieki. Jest ona równocze[nie pierwszym fundamentalnym ogniwem caBego BaDcucha dalszych niezmiernie doniosBych nastpstw dziaBalno[ci opiekuDczej, a tak|e czynnikiem wyzwalajcym i kreujcym te nastpstwa. Struktura funkcji homeostatycznej jest dwoista SkBadaj si na ni dwie warstwy: -Obiektywna to osigany stan zaspokojenia potrzeb i równowagi, zwBaszcza biochemicznej, niezale|nie od tego, czy, na ile i jak jest on odzwierciedlany przez podopiecznego w sferze uczu i [wiadomo[ci. Liczy si tu tylko to, co rzeczywi[cie jemu jest dane, co on faktycznie otrzymuje i osigana dziki temu równowaga. -Subiektywna stanowi emocjonalne doznania. SkBadaj si na nie odczucia przyjemno[ci, bBogo[ci i zadowolenia, towarzyszce caBemu przebiegowi zaspakajania potrzeb a| do ich wzgldnego nasycenia, jako swoista gratyfikacja za to, co organizm otrzymuje. Funkcja egzystencjalna Jest to funkcja skBadajca si z najdonio[lejszych dla istnienia elementów, bdcymi naczelnymi warto[ciami. -{ycie ka|dej ludzkiej (i nie tylko) jednostki zostaje zachowane przede wszystkim w rezultacie roztaczanej nad ni, opieki, zwBaszcza w zakresie zaspokajania potrzeb biologicznych, szczególnie w okresie dzieciDstwa - caBkowitej zale|no[ci opiekuDczej od dorosBych. Zaspokajanie potrzeb jednostek niezdolnych do samodzielnej egzystencji nie tylko warunkuje |ycie jako takie, ale równie| jego jako[. -Zaspokajanie potrzeb ponadpodmiotowych potomstwa warunkuje równie| zachowanie gatunku - Stan zdrowia ka|dej ludzkiej jednostki, zwBaszcza dzieci i mBodzie|y, osób chorych, niedoB|nych- to w du|ym stopniu obserwowalny na co dzieD skutek zaspokojenia ich ponadpodmiotowych potrzeb, przede wszystkim biologicznych i bezpieczeDstwa (tzw. potrzeb zdrowotnych). Przejawia si, on w zachowywaniu zdrowia, jego odzyskiwaniu we wszystkich przypadkach okresowej, cz[ciowej utraty oraz pozyskiwaniu w mo|liwym zakresie i stopniu poprzez racjonalny tryb |ycia, staBy kontakt z przyrod, hartowanie organizmu, utrzymywanie kondycji. -Odwiecznym nastpstwem zaspokajania potrzeb podopiecznych w dominujcym zakresie opieki (gBównie nad potomstwem) jest ich wielostronny rozwój -Od okre[lonego stanu zaspokojenia potrzeb zale|y równie| mo|liwo[ pomy[lnego przebiegu szeroko i [ci[le pojtego wychowania oraz uzyskiwania zaBo|onych jego efektów. Funkcja regulacyjna Skutkiem opieki zwizanym [ci[le z zaspokajaniem potrzeb jest ich regulowanie i rozbudzanie. -Sprawowanie opieki powoduje bowiem- poprzez okre[lony model zaspokajania potrzeb podopiecznego- ich inherentne wobec tego modelu przyporzdkowywanie si i ksztaBtowanie. Inaczej mówic, model ten zostaje w pewnej mierze przyswojony przez podopiecznego jako wBasny. Niedocenianie i niewykorzystywanie w sensie konstruktywnym tego mechanizmu w procesie opieki prowadzi midzy innymi do powstawania u podopiecznych sprzecznego i niezgodnego z ich interesem |yciowym ukBadu potrzeb i tendencji w ich zaspokajaniu. Dlatego te| w procesie opieki opiekun staje wobec konieczno[ci podejmowania takich dBugofalowych dziaBaD, wykazywania takich tendencji, które prowadziByby do mo|liwie najkorzystniejszych nastpstw w tym zakresie. W przeciwnym razie bd one ró|ne, a wic dodatnie i ujemne, po|dane i niepo|dane. CELE I ZADANIA FUNKCJI REGULACYJNO- STYMULACYJNEJ -Hamowanie i ograniczanie tendencji ekstremalnych w zaspokajaniu potrzeb - Rozwijanie i utrwalanie tendencji optymalizacyjnych w zaspokajaniu potrzeb. - Hamowanie i ograniczenie potrzeb  nienasyconych -Hamowanie i wygaszanie pragnieD i d|eD sprzecznych z ich zasadniczymi potrzebami i globalnym interesem |yciowym -Hamowanie i wygaszanie potrzeb naBogowych i niektórych potrzeb nawykowych - Profilaktyka i terapia potrzeb chorobowych - KsztaBtowanie postaw kompromisu w sytuacjach zdarzeD lub sprzeczno[ci niektórych potrzeb FUNKCJA USAMODZIELNIAJCA Ka|da normalna dziaBalno[ opiekuDcza, w której podopieczni posiadaj, wszelkie dyspozycje do stopniowego przezwyci|ania swego stanu niezdolno[ci do samodzielnego zaspokajania i regulowania okre[lonych potrzeb, prowadzi do ich uniezale|nienia si od tej opieki, do usamodzielnienia |yciowego. FUNKCJA SOCJALIZACYJNA Ka|dy ludzki ukBad opiekuDczy (rodzina, placówka opiekuDcza) funkcjonuje wspóBcze[nie nie w odosobnieniu i peBnej autonomii, lecz w okre[lonym, najcz[ciej zagszczonym [rodowisku spoBeczno- kulturowym, w wielorakich zale|no[ciach od niego, ksztaBtujcych tre[ci, formy i zakresy jego dziaBalno[ci. Przede wszystkim czerpie on z tego [rodowiska (w normalnych przypadkach) odpowiednie zasilanie, jest przez nie w pewnym zakresie i stopniu cigle pobudzany i regulowany, a [rodowisko to staje sie odbiorc, bie|cych i finalnych efektów jego dziaBalno[ci. KATEGORIE OPIEKI Kategoria spoBeczna - o spoBecznym charakterze opieki rozstrzyga jej spoBeczny podmiot oraz spoBeczne siBy i [rodki realizacji. Opieka jest spoBeczna gdy: jej podmiot jest spoBeczeDstwem, opiera si na spoBeczeDstwie i jest realizowana przez specjalnie powoBane instytucje. GBównym jej celem jest pomoc i wsparcie ludzi i ich egzystencji a gBównie opieka i pomoc dzieciom i mBodzie|y, daje poczucie bezpieczeDstwa socjalnego. Kategoria prawna najbardziej podstawowe normy prawne dotyczce opieki zawarte s w konstytucji. Do zakresu opieki prawnej zaliczamy: realizacj okre[lonych [wiadczeD wynikajcych z norm prawnych oraz egzekwowanie tych [wiadczeD w wyniku ich zaniechania, a tak|e stanowienie prawnych norm opieki. Kategoria moralna - opieka osadzona jest od wieków w odczuciach i [wiadomo[ci ludzi, przejawia si w pozytywnym albo negatywnym stosunku do jej okre[lonego urzeczywistniania si w |yciu codziennym. Std przede wszystkim wszelkie ra|ce zaniedbania opiekunów wobec swych podopiecznych a wic w stosunkach opiekuDczych spotykaj si na ogóB z dezaprobat i potpieniem spoBecznym. Np. zncanie si nad bezbronnym dzieckiem pitnowane jest powszechnie jako zachowanie nieludzkie. POTRZEBY OPIEKUCCZE Wg Kelma: Potrzeba opiekuDcza  oznacza zespóB czynników stwarzajcych sytuacje zagro|enia, której przezwyci|enie wymaga dostarczenia odpowiednich [rodków i wykonania okre[lonych czynno[ci, a wic podjcia opieki. Potrzeba opieki to potrzeba podjcia opieki ze wzgldu na okre[lon sytuacj. Wg Dbrowskiego: Potrzeba opiekuDcza - to tyle samo co potrzeba -konieczno[ opieki wobec kogo[ lub taki niekorzystny stan, w jakim si kto[ znajduje, który wymaga interwencji opiekuDczej. Potrzeby opiekuDcze to te spo[ród caBo[ci potrzeb jednostki lub grupy, których nie jest ona zdolna przej[ciowo lub trwale, cz[ciowo lub caBkowicie, samodzielnie zaspakaja, regulowa. LISTA POTRZEB LUDZKICH estetyczne wiedzy i rozumienia szcz[cia samorealizacji sensu |ycia nowych wra|eD, do[wiadczeD uznania samodzielno[ci i autonomii aktywno[ci i twórczo[ci przynale|no[ci i miBo[ci bezpieczeDstwa opieki prawnej opieki moralnej opieki zdrowotnej opieki socjalnej opieki psychologicznej i pedagogicznej pomocy materialnej profilaktyki interwencji kompensacji resocjalizacji itd. POSTAWA OPIEKUCCZA Postawa opiekuDcza- okre[lony, wzgldnie trwaBy stosunek podmiotu postawy do jej przedmiotu i jego potrzeb, przejawia si w sferze [wiadomo[ci, uczuciowej i behawioralnej (tak okre[lamy pewien typ postaw interpersonalnych charakteryzujcy si tolerancj wspóBodczuwaniem Na postawy opiekuDcze skBadaj si: nastawienie spostrze|eniowo-empatyczne altruizm wiedza i do[wiadczenie (wiedzie jakie s potrzeby dziecka) motywacje do dziaBania POSTAWA OPIEKUCCZA (wg MuszyDskiego) staBa gotowo[ do niesienia pomocy ludziom, którzy jej potrzebuj, wzgldnie staBy stosunek opiekuna do podopiecznego i ich potrzeb troskliwo[ macierzyDska + surowo[ ojcowska, przyjacielska serdeczno[, braterska miBo[ wysoki stopieD altruizmu intuicja psychologiczna (by pozna, zrozumie, pokierowa) niewyczerpana cierpliwo[ zdolno[ do kochania celow miBo[ci, caBkowite oddanie, po[wicenie cechy instrumentalne (praktyczne umiejtno[ci) SkBadniki postaw opiekuDczych (wg Baley a) autentyczna troska o podopiecznych tkliwa i aktywna |yczliwo[ sprawiedliwe traktowanie rozumienie podopiecznego (zrozumienie prze|y, do[wiadczeD) nastawienie na systematyczne opiekowanie si cierpliwo[ do zajmowania si dziemi zwBaszcza trudnymi posiadanie taktu pedagogicznego respektowanie indywidualno[ci dziecka Negatywne cechy postawy: unikanie sytuacji wychowawczych, czynno[ci opiekuDczych zachowania bierne niedostrzeganie potrzeb wychowanków, oddalanie interwencji nadmierna opiekuDczo[ redukowanie samodzielno[ci, zbytnie dozorowanie przewaga zakazów i ograniczeD nad prawami, swobod utrzymywanie dystansu sBu|bowego jednostronno[ i skrajno[ wychowawcza dominacja oddziaBywaD wychowawczych (bez opiekuDczych, przewaga moralizowania) przenoszenie winy za niepowodzenia na wychowanka  usprawiedliwianie si. Rodzaje opiekunów: Opiekun peBny  zaspokaja wszystkie potrzeby wychowawcze w nieokre[lonym czasie i ponosi odpowiedzialno[ za wychowanka. Opiekun niepeBny  speBnia niektóre funkcje wychowawcze, w ograniczonym czasie i z ograniczon odpowiedzialno[ci. Opiekun specjalista  speBnia tylko 1 funkcj i bierze za ni odpowiedzialno[. Nieformalny: naturalny, zastpczy. Formalny: zawodowy, prawny. Rodzina adopcyjna  stanowi najbardziej skuteczn i optymaln form kompensowania dziecku zaburzonego funkcjonowania rodziny lub jej brak. Jej szczególne walory opiekuDczo-wychowawcze polegaj na tym, i| stwarza ona pomidzy dzieckiem a adoptujcymi tak wiz rodzinn, jaka istnieje pomidzy dzieckiem a rodzicami naturalnymi. Cztery rodzaje sytuacji, w których zgoda rodziców na adopcj nie jest wymagana: 1.Gdy rodzice zostali pozbawieni wBadzy rodzicielskiej. 2.Gdy rodzice nie s znani. 3.Gdy porozumienie si z rodzicami napotyka trudne do porozumienia przeszkody. 4.Gdy ojcu, któremu ojcostwo zostaBo ustalone przez sd, nie zostaBa przyznana wBadza rodzicielska Warunki jakie powinni speBnia kandydaci na rodziców adopcyjnych: -Odpowiedni wiek  do 55 lat -PeBna zdolno[ do czynno[ci prawnych -Cechy osobowo[ciowe rodziców -Motywy decyzji CZYNNIKI WYKLUCZAJCE KANDYDATÓW NA RODZICÓW ADOPCYJNYCH: -Objawy zaburzeD somatycznych ograniczajcych zdolno[ poruszania si -Zaburzenia psychiczne (psychozy, nerwice, padaczka, uzale|nienia) -NieprawidBowa motywacja RODZAJE ADOPCJI I SKUTKI: -Przysposobienie peBne, zwane caBkowitym (caBkowite zerwanie i zatarcie wizi z rodzin naturaln, sporzdzenie nowego aktu urodzenie dziecka) -Przysposobienie peBne, stanowice podstaw; najcz[ciej orzekany rodzaj adopcji (dziecko adoptowane przyjmuje nazwisko) -Przysposobienie niepeBne (osoby adoptowane maj kontakt z rodzicami biologicznymi). Rodzina zastpcza  jest po adopcji najkorzystniejsz form opieki nad dzieckiem. Powstaje wtedy, gdy maB|eDstwo lub osoba nie pozostajca w zwizku maB|eDskim bierze na wychowanie nie wicej ni| troje dzieci, przy czym stosunki midzy tymi osobami a dziemi nie pozostaj takie same skutki prawne, jak przy adopcji. TYPY RODZIN ZASTPCZYCH Ze wzgldu na rodzaj wizi prawno-emocjonalnej: -Rodziny zastpcze spokrewnione z dzieckiem i zobowizane do [wiadczeD alimentacyjnych. -Rodziny spokrewnione z dzieckiem, ale ze wzgldu na dalszy stopieD pokrewieDstwa nie s zobowizane do alimentacji. -Rodziny obce, nie pozostajce w stosunku pokrewieDstwa. Ze wzgldu na ró|norodno[ sytuacji w jakiej znajduje si dziecko lub rodzina: -Rodziny spokrewnione z dzieckiem, które bior je na wychowanie ze wzgldu na wizi rodzinne. -Rodziny preadopcyjne, które powstaj przez przyjcie do rodziny dziecka na okres przystosowania. -Rodziny, które przyjmuj dzieci pochodzce z rodzin zdemoralizowanych. -Rodziny zapewniajce tylko czasow opiek dziecku, bez zrywania kontaktu z rodzin naturaln. Ze wzgldu na specyfik pracy opiekuDczo-wychowawczej: -Rodziny opiekuDcze  przyjmujce dzieci do lat dwóch, oczekujce na przysposobienie. -Rodziny terapeutyczne  przyjmowane s dzieci z odchyleniami od normy rozwojowej. -Rodziny resocjalizacyjne  bior pod opiek dzieci przejawiajce niedostosowanie spoBeczne i wymagajce szczególnych dziaBaD profilaktyczno-wychowawczych i resocjalizacyjnych.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
PEDAGOGIKA OPIEKUNCZO WYCHOWAWCZA
pedagogika opiekuncza
Pedagogika opiekuncza fragmenty
Modul 1 Problematyka pedagogiki opiekunczo wychowawczej
Pedagogika kultury (1)
niezbednik wychowawcy, pedagoga i psychologa 08 4 (1)
58$3302 opiekun klienta
Dziecko chore zagadnienia biopsychiczne i pedagogiczne
Pedagogika ogólna wykłady
Podstawy diagnozowania pedagogicznego Pedagogika S 2012 2013
opiekun w domu pomocy spolecznej46[04] o1 04 n
opiekunka srodowiskowa46[03] o1 06 n

więcej podobnych podstron