9990199484

W zależności od sposobu powstawania wyróżniamy grunty pochodzenia: miejscowego oraz grunty naniesione (Wiłun, 1987).

Grunty pochodzenia miejscowego

Powstały w skutek wietrzenia skały pierwotnej i pozostały na miejscu ich powstawania; należą do nich: gliny zwietrzelinowe i rumosze zwietrzelinowe.

Gliny zwietrzelinowe - składają się z nierozpuszczalnych cząstek iłowych, pewnej ilości kryształów oraz okruchów nie zwietrzałej skały. Zwykle tworzą się, gdy wietrzejąca skała składa się w przeważającej mierze z dość łatwo rozpuszczalnych skaleni i nie występuje wymywanie wodą.

Rumosze zwietrzelinowe - tworzą się gdy wietrzejąca skała podlega intensywnemu przemywaniu wodą, drobne cząstki iłowe i pyłowe są porywane, przenoszone do strumyków rzek i odkładane w zagłębieniach niecek bezodpływowych, a na miejscu pozostają większe odłamki i okruchy skały pierwotnej.

Grunty naniesione

Pochodzenia rzecznego - niesione przez nurt potoków i rzek większe okruchy skalne wskutek tarcia zaokrąglają się i tworzą otoczaki i ziarna żwiru, z drobnych okruchów skalnych powstają ziarna piasku, natomiast wskutek tarcia ziaren o siebie i ich zaokrąglania się powstaje mączka skalna, która wchodzi w skład gruntu jako cząstki pyłowe. Ziarna piaskowe, cząstki pyłowe i iłowe są unoszone przez rzeki na znaczne odległości i odkładają się stopniowo w miarę zmniejszania się prędkości wody. W górnym biegu rzeki osadza się materiał najgrubszy i najcięższy (żwir, piasek gruby), w średnim biegu piaski średnie, w dolnym biegu - piaski drobne i pyły. Transportowi podlega również materiał pochodzący z erozji brzegów i dna rzeki.

Utwory morskie - niesione wodą rzek cząstki pyłowe i iłowe wędrują do mórz, gdzie po skoagulowaniu cząstek iłowych osadzają się na dnie, tworząc grube pokłady namułu. Namuł odkłada się na przemian z warstwami drobnych piasków, przynoszonych przez rzeki podczas powodzi. W ciągu długich okresów geologicznych na dnie morza osadzały się ławice ze skorupek i szkieletów mikroorganizmów morskich tworząc m.in. wapienie; jeżeli jednocześnie osadzały się cząstki iłowe, to powstawał margiel. Obniżenie się dna morskiego, zwiększenie ciśnienia wody, zmiany temperatury i środowiska chemicznego spowodowały, że grube ławice drobnych piasków spojone lepiszczem przetworzyły się w piaskowce, a namuły ilaste w łupki i iłołupki.

Grunty lodowcowe - powstałe w wyniku nasuwających się lodowców, które kilkakrotnie pokryły teren Polski. Wysokość nasuwających się lodowców wynosiła 500 - 1000 m, co