1902980016

I

SAMOCHODY WARSZAWSKIEJ FABRYKI

SAMOCHODÓW OSOBOWYCH

Decyzja o budowie w Warszawie fabryki produkującej samochody osobowe została powzięta w lipcu 1948 roku. Nawiązano kontakty z włoską firmą Fiat, która miała udostępnić dokumentację na budowę fabryki, a później dokumentację konstrukcyjno-technologiczną, wg której wytwarzane miały być samochody osobowe Fiat 508 i znajdujący się jeszcze w opracowaniu nowy model — Fiat 1100.

W czasie trwania prac budowlanych umowa z Fiatem została zerwana z powodu zaostrzenia się stosunków politycznych pomiędzy krajami socjalistycznymi a kapitalistycznymi.

Rozpoczętą budowę fabryki ukończono po podpisaniu umowy licencyjnej (w styczniu 1950 r.) ze Związkiem Radzieckim. Zakupiona licencja dotyczyła produkcji w Warszawie samochodu osobowego wytwarzanego w Gorkim nad Wołgą. Zdolność produkcyjna fabryki była obliczona na 25 tys. sztuk samochodów rocznie.

Samochód osobowy GAZ M-20 „Po-bieda” otrzymał w Polsce nazwę „Warszawa”. Pierwszy egzemplarz „Warszawy” zjechał z taśmy montażowej Warszawskiej Fabryki Samochodów Osobowych 6 listopada 1951 r.

Ze źródeł fabrycznych dowiadujemy się, że koszt zakupu dokumentacji i pomocy technicznej w budowie fabryki wyniósł 130 milionów zł, natomiast fabryczny park maszynowy kosztował ok. 250 milionów zł.

W momencie uruchomienia produkcji „Warszawa” była nowoczesnym samochodem. Jej konstrukcja nie różniła się nawet w szczegółach od licencyjnego wzorca. Nadwozie miało aerodynamiczny kształt, reflektory przednie były wkomponowane w obrys błotników, które tworzyły integralną część bocznej ściany pojazdu. Samochód przewidziany był do przewozu 5 osób na dwóch jednolitych kanapach. Wygodą jazdy „Warszawa” odpowiadała najnowszym samochodom zagranicznym z lat pięćdziesiątych. Bardzo ważną zaletą „Warszawy” była jej mocna konstrukcja oraz duże, 16-całowe koła. Trzeba bowiem pamiętać, że poruszanie się wtedy, zaraz po wojnie, po polskich drogach nic było łatwe, z powodu złego stanu ich nawierzchni.

„Warszawa” oddała wielkie usługi w motoryzacji kraju. Wykorzystując wiele zespołów nadwozia i układu jezdnego „Warszawy” wytwarzano od 1957 roku pierwszy powojenny polskiej konstrukcji samochód osobowy „Syrenę”. Na bazie „Warszawy” opracowano w Lublinie samochód dostaw-

44

45

Tak wyglądała hala montażu samochodów „Warszawa" w latach pięćdziesiątych...

...a tak wygląda obecnie hala montażu wozów Fiat 125p

czy „Żuk”, który wraz z „Nysą” wytwarzany jest do dzisiaj.

Stale modernizowana, „Warszawa” była produkowana przez 22 lata. Do 28 lutego 1973    r., kiedy zakończono produkcję

„Warszawy”, FSO dostarczyła 254 tys. tych pojazdów; z tej liczby 145 tysięcy wozów sprzedano za granicę.

Współpraca z włoską firmą Fiat, która została przerwana w 1949 roku, doszła do skutku 16 lat później. Początkowo zamierzano własnymi siłami uruchomić produkcję samochodu polskiej konstrukcji. Były już gotowe prototypy pojazdów, opracowano modele „Syrena-110” i „Warszawami 0”. Jednak opłacalna wielkość produkcji, wynosząca docelowo 100 tys. samochodów rocznie, mogła być osiągnięta tylko przy pomocy doświadczonej zagranicznej firmy. Brane były pod uwagę dwie firmy: Renault i Fiat. Samochody Renault 8 i Fiat 1300 cieszyły się dobrą opinią wśród samochodów średniej klasy europejskiej.

Ostatecznie, w końcu grudnia 1965 r., podpisano umowę licencyjną z firmą Fiat. Umowa dotyczyła produkcji w Polsce nowego modelu samochodu przygotowywanego w tym czasie do produkcji w Turynie.

Samochodem tym okazał się Fiat 125, z którego licencjobiorca otrzymał nadwozie, natomiast silnik wybrano z dotychczas wytwarzanego modelu Fiata 1300/1500. Połączenie obu konstrukcji samochodów w jedną pozwoliło uzyskać nowoczesny wy-gląd pojazdu, kryjący w sobie w7próbowa ne, dobre zespoły napędowe.

W ciągu zaledwie dwóch lat od podpisania kontraktu z Fiatem, w dniu 28 listopada 1967 r., z taśmy montażowej zjechał pierwszy Polski Fiat 125p.

Koszt zakupu tej licencji był wysoki w porównaniu z kosztami zakupu licencji Warszawy. Inwestycja, w postaci przebudowy FSO i przystosowania jej do wielkoseryjnej produkcji samochodów PF 125p kosztowała 2,8 miliarda zł i 32,5 miliona dolarów. Nakłady te zostały jednak już dawno zwrócone uzyskanymi wpływami ze sprzedaży samochodów.

Polski Fiat 125p, którego produkcja wynosi obecnie ok. 100 tys. sztuk rocznie, sprzedawany jest do kilkudziesięciu krajów świata. W latach ubiegłych powyżej 70°,, produkcji PF 125p kierowano na eksport.

O zaletach konstrukcyjno-eksploatacyj-nych samochodów PF 125p nie trzeba szerzej mówić. Znamy ten pojazd wszyscy. Odbiorcy zagraniczni, wśród których są kraje o wysoko rozwiniętej produkcji samochodów osobowych, jak np. Francja i RFN, zaliczają naszego Fiata do dobrych samochodów średniej klasy europejskiej.

Produkcja PF 125p jest wysoko zautomatyzowana. Tak np. obróbkę skrawania skrzyni biegów Fiata wykonuje się na jednej linii automatycznej, natomiast skrzynia biegów Warszawy wytwarzana była na około 50 stanowiskach roboczych.

Z zakupem licencji uzyskaliśmy nie tylko nowoczesny samochód, ale przede wszystkim nowoczesne metody wytwarzania w całym polskim przemyśle motoryzacyjnym.

Zdzisław Podbielski

Niektóre dane porównawcze samochodów osobowych M-20 „Warszawa” i PF 125p/1500

	M-20 Warszawa	PF 125p/1500
Długość/szer/wys.	466.5/169.5/164 cm	423.3/162,5/144 cm
Rozstaw osi	270.0 cm	250.5 cm
Masa własna (bez wypos.)	1360 kg	970 kg
Ilość miejsc + bagaż	5 + 50 kg	5+50 kg
Silnik	typ M-20, 4-cyl. dolnozaworowy o poj. skokowej 2120 cm^3	typ 115c, 4-cyl. górnozaworowy o poj. skokowej 1481 cm^3
Moc silnika	50 KM/DIN/przy 3600 obr/min	70 KM/DIN/przy 5400 obrymin.
Skrzynia biegów	3-biegowa, II i III bieg synchronizowane. sterowana dźwignią umieszczoną przy kolumnie kierownicy	4-biegowa całk. synchr., sterowana dźwignią umieszczoną w podłodze
Hamulce	hydrauliczne, jednoobwodowe. bębnowe przy 4 kolach	hydrauliczne, dwuobwodowe. tarczowe przy 4 kołach, z korektorem ciśnienia
Prędkość maks.	105 knVh	150 knVh
Zużycie paliwa	13,5 1/100 km	9.7 1/100 km

46

47