3818437978

MYŚL PEDAGOGICZNA W STAROŻYTNEJ GRECJI

Sofiści

W V wieku Ateny przeżywały okres tzw, złotego wieku ; następuje najwyższy rozkwit kultury i nauki. Wtedy też zaczęła się budzić refleksja pedagogiczna, którą zapoczątkowali sofiści, tworząc humanistyczną teorię wychowania. Najwybitniejszymi ich przedstawicielami byli: Pmtagoras (490-420), Gorgiasz (ok, 485-380), Prodyk (470-400) i Hippiasz (V w,).

Głównym przedmiotem zainteresowań filozoficznych sofistów była dialektyka. retoryka, polityka

i,.etyka.

Czynności badawcze podporządkowali celom praktycznym, Nauka miała uczyć zaradności w zarządzaniu państwem oraz sprawności w mówieniu i działaniu,

W metodologii badań posługiwali się doświadczeniem (empiria), czyli obserwowaniem zjawisk i wnioskowaniem opartym na metodzie dedukcji, a w prowadzeniu sporów odwoływali się do dia lektyki.

Uważali, że natura poznania jest względna, a zdolności poznawcze człowieka - ograniczone. Prawdę poznajemy tylko przy pomocy zmysłów (sensualizm).

Nie ma powszechnej prawdy, bo jest ona dla każdego inna (relatywizm). Prawda jednego ma wyższość nad prawdą drugiego, jeżeli posiada większą użyteczność (praktvcvzm).

Sofiści uważali, że pojęcia o tym co dobre, co sprawiedliwe i pożyteczne - są względne: pierwszeństwo dawali prawdom życiowo dogodnym.

Dalszą konsekwencją relatywizmu był konwencjonalizm, Jeśli wśród względnych prawd, niektóre uważane są przez ludzi za obowiązujące, to może być to tylko wynikiem umowy.

Prawa, nakazy i zakazy - wszystko, czego dawniej przestrzegana, jako ustalenia (zasady) pochodzące z boskich zrządzeń - teraz zaczęto traktować jako twory ludzkie. Jeśli obowiązujące zasady wymyślili ludzie, to ludziom wolno je krytykować , zmieniać i usuwać. len relatywizm miał zabarwienie antropologiczne.

Protagoras , autor słynnego dzieła O bogach , które zostało spalone i wywołało proces przeciw autorowi , wprost głosił pogląd, że miarą wszystkich rzeczy jest człowiek. To znaczy, że w każdej sprawie, jaka odpowiedź jest trafna, zależy od człowieka, który ją daje. Dlatego w każdej sprawie może się zdarzyć , że będą o niej wypowiadane zdania ze sobą sprzeczne, Wobec tego, że wszystkie poglądy są względne, sofiści dawali pierwszeństwo prawdom życiowo dogodnym, praktycznym.

Sofiści wypowiedzieli wiele poglądów także na temat wychowania.

W sporze: czy natura, czy nauczanie kształtuje charakter człowieka odpowiadali, że nauczanie potrzebuje „przyrodzonych zdolności i ćwiczenia" .

Ćwiczenie wymaga długiego czasu - to też wcześnie powinno się zaczynać naukę .

Wcześnie rozpoczęte kształcenie trzeba prowadzić do późnych lat. Zmierzać bowiem trzeba do wykształcenia doskonałej indywidualności. Dążąc do jej wykształcenia uważali, że tylko życie zgodne z przyjętymi zasadami prawa i moralności prowadzi do osiągnięcia szczęścia.

Silny w sensie moralnym charakter człowieka określali stanem eubulii - daje ją jasność myśli i stałość woli. Sofiści sądzili, że tak rozumiana cnota zwycięży wtedy, gdy ludzie będą oświeceni w zasadach moralnego postępowania.

Po sofistach zjawili się dopiero prawdziwi filozofowie: Sokrates, Platon i Arystoteles, których działalność i poglądy wywarły głęboki wpływ na całą helleńską kulturę .

Sokrates (469 - 399)

Był Ateńczykiem i tu spędził całe swe życie (70 lat). Był człowiekiem, w którym myśliciel nierozerwalnie zespolił się z działaczem pragnącym nauczyć ludzi cnoty, czyli samodzielnego myślenia, by doprowadzić ich do moralnego udoskonalenia. W młodości służył jako żołnierz, dając dowody męstwa, a podczas pokoju służył jako urzędnik znany z rozwagi i odwagi cywilnej. Nie rzadko występował sam jeden przeciw roznamiętnionemu tłumowi. Na ogół jednak nie brał udziału w sporach państwowych, całkowicie bowiem poświęcił się pracy nauczycielskiej.

Pod wieloma względami jego praca pedagogiczna przypominała czynności sofistów, ale dzieliło go od nich nie tylko to, że uczył bezinteresownie, ale też i całatteść jego nauki.

Jako filozof zajmował sie tylko człowiekiem, jego udoskonaleniem moralnym (etyką) oraz chęcią nauczenia swoich uczniów sztuki poszukiwania prawdy (I o g i k ą). W tej działalności