3818438081

55.b

K. Górski: Aluzja literacka. Istota zjawiska i jego typologia (Problemy teorii literatury, s.l)

Aluzia:

mówienie o jakimś przedmiocie bez wymieniania go w sposób wyraźny, przemilcza, nie komunikuje a sugeruje pewną treść, jednoznaczna, by odbiorca uchwycił sens, etymologicznie - od ludere - grać, bawić się, igrać,

gdy nie chcemy czegoś powiedzieć brutalnie albo kiedy chcemy komuś dokuczyć bez ponoszenia odpowiedzialności,

Aluzia literacka:

aluzyjne nawiązanie do tekstu innego dzieła literackiego,

środek artystyczne, ze związków między twórczością indywidualną i dorobkiem życia

literackiego zastanym przez autora,

obliczona na wykształconego literacko odbiorcę,

stosowana przez autorów o wysokiej kulturze literackiej (nigdy w folklorze), pojawia się w epokach o silnie rozwiniętym życiu literackim, gdy przesunięto badania z genezy dzieła na jego działanie jako wytworu artystycznego.

Różnica między aluzją a wpływem:

Aluzja: jeśli tekst B (późniejszy chronologicznie) operuje nawiązaniem do tekstu A (wcześniejszy) jako środkiem wyrazu.

Wpływ: tekst A umożliwił posłużenie się nim, wpłynął na ukształtowanie tekstu B.

Aluzja literacka jest wynikiem wpływu, ale nie wszystkie wpływy pełnią funkcję aluzji, wpływ - szerszy - od podświadomości do plagiatu A aluzja jest świadomym wyzyskaniem cudzego dzieła bez krzywdy autora tego dzieła, jest rodzajem hołdu, podnosi wartość cudzego dzieła.

Aluzja bezpośrednia:

nawiązuje do cudzego tekstu w sposób wyraźnie zaznaczony

1)    kontynuacja fabuły cudzego utworu (Słowacki Wacław - nawiązanie do Marii Malczewskiego) — to najsilniejszy rodzaj aluzji,

2)    trawestacja utworu (Marchołt Kasprowicza) - całego albo poszczególnych scen Występują analogie albo kontrasty. I stylizacje,

3)    polemika, wywołane nastroje liryczne,

4)    przejęcie cudzej postaci literackiej (jej imienia, charakteru, stylu życia, jako symbolu),

5)    sparafrazowanie w tytule urywka z cudzego tekstu,

6)    porównania i peryfrazy - aluzje do szczegółów cudzego tekstu,

7)    cytat wpleciony w tekst dzieła (by określić sytuację bohatera, stosunek autora do cytowanego dzieła, dla parodii, parodiowania maniery literackiej);

istniała już w renesansie;

cytaty rozpowszechnione, które „straciły” autorów, zleksykalizcwane - gdy ktoś się nimi posługuje nieświadomie (bez świadomości ich pochodzenia) - to nie aluzja.

Aluzja pośrednia:

1