2808185024

|. Gajda, Antropologia kulturowa. Wprowadzenie do uriedzy o kulturze

TREŚĆ I ZAKRES POJĘCIA KULTURA

Genealogia pojęcia kultura i cywilizacja oraz relacje: na tura-kul tura, cywilizacja-kultura.

-» Rodowód pojęcia „kultura" sięga starożytnego Rzymu:

■    w łacinie wyraz „cultura" oznaczał uprawę roli, doskonalenie-stąd pojęcie „kultury rolnej"

-* Czasy nowożytne to okres upowszechnienia terminu „kultura" w znaczeniu przenośnym.

-» Wiek XVIII przyniósł we Włoszech, Francji i Anglii rozumienie „kultury" jako życia umysłowego, duchowego człowieka oraz jego cech i wytworów,

-* W Polsce jako jeden z pierwszych pojęcia tego używał J. Lelewel w znaczeniu doskonalenia moralnego i umysłowego człowieka, a także rozwoju sztuki, wiedzy, idei i religii.

-» Podobnie długi rodowód ma pojęcie „cywilizacja" (od łac. Civis-obywatel).

Pojecie

„cywilizacji" i hasło „cywilizowanego społeczeństwa" pojawiają się powszechnie

dopiero w XVIIIw. we Francji, a potem we wszystkich krajach zachodnich. Często

terminu „cywilizacja" używano zamiennie z terminem „kultura" (np. w Anglii). We

Francji dominowało określenie „cywilizacja", w Niemczech-„kultura",

-* Wg M. Webera, Maclvera i Mertona:

CYWILIZACJA-zespół materialno-technicznych procesów i osiągnięć;

KULTURA-układ wartości, norm i ideałów.

-» Etnologia ujmuie „kulturę" jako całokształt ludzkiej działalności przekształcającej przyrodę i samych ludzi.

-» Antropologia „kulturę" odnosi do całości badanych zjawisk i nie przeciwstawia elementów duchowych i materialnych, jednostkowych i zbiorowych.

Aby uchwycić różnice między tymi pojęciami, warto uświadomić sobie zachodzące relacje między naturą i kulturą oraz cywilizacją i kulturą.

B. NATURA-KULTURA:

■    S. Pufendorf przeciwstawia kulturę naturze, określając tę pierwszą jako panowanie rozumu. Pojęcie „natura" oznacza wrodzone wyposażenie człowieka, które jest wynikiem ścisłego związku człowieka ze światem przyrody.

■    W przeciwieństwie do natury, kultura oznacza to, co wyuczone i sztuczne.

■    Natura i kultura-według B. Suchodolskiego-to dwa powiązane ze sobą światy. Oba oddziałują na człowieka jako istotę b i ol og i czno-s połeć z no- kulturową. Kształtowanie osobowości dokonuje się zarówno przez kontakt z kulturą jak

też z