4672949057

182 Syzyfowe prace - Opracowanie

Autor powieści, podobnie jak Marcin Borowicz, pochodził ze zubożałej szlachty. Ale rodzice Żeromskiego nie posiadali własnego majątku, tylko brali cudze w dzierżawę. natomiast ojciec Marcina był właścicielem majątku Gawronki. Opisując stan ducha Marcina po śmierci matki, pisarz wykorzystał zapewne wspomnienia związane z tym tragicznym faktem. Ojciec Żeromskiego zmarł wcześnie, pan Borowicz doczekał szczęśliwie matury syna. Żeromski uczęszczał do szkoły początkowej w Psarach. Borowicz zaczynał edukację w Owczarach. Również gimnazjum w Klerykowie bez wątpienia było wzorowane na Kieleckim Miejskim Gimnazjum.

Na tym kończą się podobieństwa. Żeromski nigdy nie poddał się rusyfikacji i cała gama przeżyć i uczuć Marcina, związana z kształtowaniem świadomości narodowej, pozostawała poza doświadczeniem pisarza. Znajdował się jednak w takiej nędzy jak Andrzej Radek. Musiał samodzielnie się utrzymywać. Podobnie jak .Kawka" (po ukończeniu gimnazjum) był korepetytorem w pańskich dworach i także chorował na płuca.

Atmosfera panująca w gimnazjum klerykowskim. portrety nauczycieli i kolegów Marcina Borowicza są fikcją literacką stworzoną z okruchów prawdy: własnych doświadczeń, zasłyszanych opowieści, informacji prasowych, obserwacji ludzi. W ten sposób doszło do utworzenia nowej prawdy — prawdy powieści, jedynej i uniwersalnej. dotyczącej losów całego pokolenia.

GATUNEK UTWORU

Syzyfawe prace to powieść, czyli podstawowy współczesny gatunek epicki. Charakteryzuje się rozbudowanym światem przestawionym (bohaterowie ♦ wydarzenia). występowaniem wielu wątków (wątek: zespół zdarzeń skupionych wokół postaci łub problemu) i swobodną kompozycją. Obejmuje wiele zagadnień społecznych i obyczajowych. Jej najważniejszymi cechami są: fabuła (układ wątków, splecionych ze sobą i ułożonych w logiczny ciąg), narracja (czyli odtworzenie przebiegu wydarzeń) i wynikająca z niej obecność narratora (osoby relacjonującej zdarzenia).

Syzyfowe prace reprezentują dość rzadką współcześnie odmianę powieści -tzw. powieść o dojrzewaniu (lub: powieść o rozwoju, powieść rozwojowa, niem.: Entwicklungsroman), w której opisany zostaje rozwój i kształtowanie się osobowości bohatera od dzieciństwa do wieku dojrzałego. W tym wypadku interesującym autora okresem jest czas edukacji szkolnej. Utwór zawiera oczywiście także wątki społeczno-obyczajowe oraz psychologiczne, a także wątek miłosny.

BUDOWA UTWORU

Syzyfowe prace mają budowę epizodyczną; składają się z ciągu opowiadań i nowel połączonych postacią głównego bohatera, Marcina Borowicza, miejscem i czasem akcji. Można je traktować jako oddzielne historie mające swój wewnętrzny porządek i sens.

Syzyfowe prace są powieścią i mimo budowy epizodycznej mają wątek główny. Są to metody rusyfikacji stosowane w szkołach pod zaborem rosyjskim. Czternaście pierwszych rozdziałów zawiera opisy tych metod. Rozdział XV (lekcja polskiego, podczas której Zygier recytuje Redutę Ordona) to punkt kulminacyjny w powieści. Po nim następuje rozwiązanie akcji. Lecz trzeba pamiętać o tym. źc rozwiązanie akcji w Syzyfowych pracach dotyczy tylko jednego wątku (aspektu) — rusyfikacji. Losy bohaterów: Borowicza. Radka. Zygiera pozostają w pewnym sensie nierozstrzygnięte. Wiemy, że się nie.zmoskwlcili* że Borowicz i Zygier zdali maturę (Radek jest młodszy). że „Biruta" wyjechała do Rosji. Ich dalsze dzieje pozostają w zawieszeniu. Dzieje się tak dlatego, że autora interesuje tylko okres szkolny w życiu bohaterów, ich dalsze dzieje byłyby już więc tematem zupełnie innej powieści.

INDEKS KOMENTARZY DO TEKSTU

BOHATEROWIE

Marcin Borowicz

-    kontra Wałecki - str. 135

-    lekcja historii - str. 134

-    miłość do „Biruty" - opis przeżyć - str. 154

-    miłość do matki - opis przeżyć - str. 65

-    myśliwska pasja - str. 84

-    po przeczytaniu Dziadów A. Mickiewicza - opis przeżyć - str. 144

-    pomoc Radkowi - str. 118

-    rozstanie z rodzicami - opis przeżyć - str. 12

-    śmierć matki - str. 65

-    u Zabielskiego - str. 98

-    w teatrze - str. 96

-    w trakcie recytacji - opis przeżyć - str. 140

-    wiadomość o wyjeździe „Biruty" - opis przeżyć - str. 160

-    wobec Boga i religii - opis przeżyć - str. 79

-    wobec przyrody rodzinnych miejsc - opis przeżyć — str. 83

-    współczucie - str. 60