5020057385

. Pojęcie praw podstawowych.

Prawa podstawowe - prawa zagwarantowane w konstytucji danego państwa, przy czym cześć z nich przysługuje tylko obywatelom tego państwa, a część wszystkim osobom znajdującym się na obszarze jego jurysdykcji.

W niektórych konstytucjach regulacje dotyczące podstawowych praw jednostki są wyodrębnione w specjalnym rozdziale lub rozdziałach, (np. konstytucja polska, niemiecka ustawa zasadnicza , winnych zaś postanowienia odnoszące się do tych praw umieszczone są w różnych miejscach konstytucji (np. konstytucja szwajcarska) lub nawet w uzupełniających ją ustawach konstytucyjnych (np. w Austrii).

Charakter:

-    obiektywne zasady całego systemu prawa i ustroju państwowego - zapewnienie pewnej sfery swobody jednostce i funkcjonowaniu państwa jako wspólnoty jednostek

-    prawa podmiotowe jednostki - ochrona określonej prawem sfery wolności jednostki

Zakres konstytucyjnego normowania praw podstawowych.

Zakres praw podstawowych:

•    kryterium formalne - jedynie prawa i wolności wyrażone eksprissis verbis w tekście konstytucji

•    kryterium materialne - prawa i wolności bez względu na to czy zostały zamieszczone w konstytucji czy też nie.

Podmiotowy zakres obowiązywania praw podstawowych.

W każdym państwie część praw podstawowych przysługuje tylko obywatelom, a z pozostałych mogą korzystać zarówno oni, jak i osoby nie mające obywatelstwa danego państwa. Zakres praw przyznanych obu tym kategoriom osób fizycznych jest różnie określany przez prawo poszczególnych państw. Do praw najczęściej konstytucyjnie zastrzeżonych dla obywateli należą prawa polityczne. Konstytucje wielu państw rozszerzają obowiązywanie prawnych regulacji praw podstawowych także na osoby prawne prawa cywilnego, przy czym jedne państwa ograniczają się tylko do osób krajowych (np. RFN), a inne nie stosują tego ograniczenia (np. Szwajcaria). O tym czy, dany podmiot ma osobowość prawną, decyduje prawo cywilne poszczególnych państw (nie tyle idea wzmocnienia ochrony pozycji tych osób, co chęć intensyfikacji ochrony jednostek wchodzących w ich skład).

Osoby prawne prawa publicznego: państwowe osoby prawne, państwo, a w krajach federalnych ich części składowe. Stanowiska w kwestii objęcia zakresem praw podstawowych tych osób:

-państwu i jego organom oraz państwowym osobom prawnym nie przysługują prawa podstawowe, gdyż chronią one podmioty, którym przyznano je do ochrony przed działaniami państwa -mogą korzystać z praw podstawowych, jeśli nie działają jako podmioty mające atrybuty władzy państwowej

Z założenia, że rozszerzenie zakresu podmiotów, które mogą korzystać z praw podstawowych, leży w interesie intensyfikacji ochrony jednostek wpowadza się również w niektórych państwach (np. RFN, Austria, Szwajcaria) możliwość powoływania się na prawa podstawowe jednostek nie mającym osobowości prawnej.

Konkurencja praw podstawowych.

Zachodzi ona wtedy, gdy w jednym przypadku ten sam podmiot może powołać się do ochrony swoich interesów na różne przysługujące mu prawa podstawowe.

Konkurencja pozorna-jeśli jego interesy mogą być objęte gwarancjami różnych praw, ale jedno ma z nich ma charakter lex generalis w stosunku do pozostałych, pierwszeństwo należy przyznać normie szczególnej w myśl zasady lex specialis derogat lex generali.

Konkurencja rzeczywista - można nie udzielić pierwszeństwa żadnemu z wchodzących w grę praw podstawowych, ale nałożyć ich gwarancje na siebie w ich gwarancje na siebie w celu zwiększenia efektywności ich oddziaływania.