5020057480

Periodyzacja XIX w.:

Romantyzm 1822- 1863

Pozytywizm 1864 - 1890

Młoda Polska 1891-1918

1822- „Ballady i romanse” Adama Mickiewicza.

1863 - Powstanie Styczniowe.

1795 - 1822 - klasycyzm postanisławowski.

1795- rozbiór Polski.

1905 - rewolucja w Królestwie Polskim (rewolucja Piłsudskiego).

Wewnętrzne cezury, podokresy w modernizmie (Młoda Polska).

Nie ma literatury XIX w., jest tylko literatura podzielona na 3 epoki, okresy literackie. Podział na stulecia to tradycja włoska, jest to sztuczne, narzucone przez badaczy. Kiedy mówimy o periodyzacji, mówimy o pewnych cezurach. Są dwa typy myślenia charakterystyczne dla wszystkich periodyzacji:

1    Egzogenetyczne - literatura jawi się jako skutek przyczyn pozostających poza nią.

2    Endogenetyczne - literatura jawi się jako układ wyposażony w samorewolucyjne systemy rządzące.

W literaturze występują tradycje myślowe. Są też dychotomie, np. Klasycyzm - romantyzm

(występuje do dzisiaj), spór Romantyków i klasyków często traktowany jest jako odradzający się fenomen rozgrywający się poza historią, dlatego tę dychotomię nazywamy ahistoryczną.

Maria Janion uważa, że romantyzm skończył się w Polsce w 1989 r., wraz z odzyskaniem niepodległości.

Dla literatury XIX w. wspólne jest momento występujące wwierszu Norwida pt. „Momento” z roku 1864. Wizerunek orła na drzwiach prowadzących do zrujnowanego zamku ruszanych przez wiatry historii -upadła Polska.

Głównymi tematami literackimi są tu:

-    odzyskanie niepodległości, wolności,

-    odzyskanie samowiedzy.

Romantyzm jest też epoką w dziejach literatury europejskiej. Cezura w 1863 roku nie istnieje w literaturze europejskiej. Istniała też inna nazwa dla Młodej Polski - neoromantyzm.

Podstawowe dominanty romantyzmu (dominanty estetyczne) -1 poł. XIX w. i aktualne w II pot. XIX w. i na początku XX w.:

1 Regułą twórczości jest prymat osobowości pisarza, która jest przed zasadą, normą. Osobowość pisarza jest ważniejsza niż forma, niż gatunek. Często w twórczości pojawia się wątek człowieka, jego biografia, np. „Konrad Wallenrod” (Konrad utożsamia się z Mickiewiczem), istotą, głównym tematem jest biografia, pisarz jest główną sprawą.