PEDAGOGIKA SPOŁECZNA
Pojęcie środowiska lokalnego:
• Środowisko lokalne - to gromada ludzi zamieszkujących ograniczone i względnie izolowane terytorium, posiadających i ceniących wspólną tradycję wartości i symbole, instytucje usługowe i kulturowe, świadomych jedności, odrębności i gotowość do wspólnotowego działania, żyjących w poczuciu przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa
• Środowisko lokalne - według Pilcha - oprócz zbiorowości społecznej zamieszkującej niewielki, względnie zamknięty obszar, oznacza również cały system instytucji służących organizacji życia zbiorowego takich, jak kościół, szkoła, instytucje usługowe, urządzenia socjalne lub rekreacyjne oraz mechanizmy regulujące zachowania jednostkowe i stosunki międzyludzkie, a więc obyczajowość, normy moralne, autorytety i wzory zachowań - można tu dostrzec takie wymiary środowiska jak: terytorialny, demograficzny, instytucjonalny. kulturowy i regulacyjny.
• Środowisko lokalne to gromada ludzi żyjących na zwartej, małej przestrzeni, wyznaczającej wspólny sposób życia - lokalna grupa terytorialna.
• Cechy środowiska lokalnego:
■* Tożsamość etniczna, religijna i kulturowa - tożsamość religijna społeczności strzegła zarówno przed obcymi elementami religii jak i czuwała nad wiernością przekazu obyczajowego i moralnego *■ Zasada odrębności (tworzyła poczucie wspólnoty oraz ważne psychicznie poczucie przynależności do określanego świata wartości i emocji), izolacji, kontroli grupy nad jednostką i powszechnej identyfikacji członków
Jednolitość (względna) ekonomiczna i zawodowa *■ Małe rozmiary demograficzne i przestrzenne
• Środowisko lokalne charakteryzuje się przede wszystkim tym, że:
^ Ma wyraźne granice terytorialne i zazwyczaj własną infrastrukturę materialno-instytucjonalną ^ Współwystępują tutaj grupy o charakterze wspólnotowym (z dominacją więzi osobowych,
sąsiedzkich, przyjacielskich, także nieraz pokrewieństwa) i stowarzyszeniowym (organizacje celowe, powołane do realizacji określonych zadań)
S Mieszkańcy są świadomi swej przynależności do społeczności lokalnej i swojego „osadzenia" w określonych ramach terytorialnych
^ Występuje tutaj poczucie jedności i wspólne działanie przeważnie w przypadku jakichś zagrożeń, ewidentnego naruszania norm regulujących życie zbiorowe, pojawiania się sytuacji losowych, trudnych w życiu jednostek, określonych rodzin, grup ludzi S Istnieje tutaj system kontroli społecznej przeważnie bez udziału profesjonalnych funkcjonariuszy S Funkcjonują tu jawne siły społeczne (jednostkowe - wolontariusze i zbiorowe w postaci samorządu osiedlowego itp.)
S Wśród dzieci i młodzieży nasilone są bezpośrednie kontakty osobowe, występują przyjaźnie; czasami powodują one zbliżenie społeczne ich rodziców i krewnych S Sieć stosunków rzeczowych i osobowych nie ingeruje w sferę życia prywatnego, ale służy jego wzbogaceniu, daje większe poczucie bezpieczeństwa i komfort psychiczny S Środowisko lokalne ulega szybkim przemianom
• Podstawowe cechy tradycyjnego środowiska lokalnego:
> Małe rozmiary
> Względna izolacja od pozostałego świata
> Daleko posunięta samowystarczalność
> Bezpośrednie osobiste kontakty wszystkich członków społeczności oparte na zasadach pokrewieństwa lub sąsiedztwa
> Znaczna jednorodność majątkowa, zawodowa, etniczna
> Identyczność tradycji, norm obyczajowych, wierzeń i przyzwyczajeń
Społeczność lokalna miasta i wsi