6827068523

1

Analiza stylistyczna tekstu. Stylistyczna wartość środków językowych.

Analiza stylistyczna tekstu obejmuje opis elementów wszystkich poziomów języka: od najbardziej wyrazistego dla stylu słownictwa (dobór wyrazów i sposób ich tworzenia), poprzez poziom gramatyczny (kształt składniowy i typowe konstrukcje fleksyjne), aż do fonetycznego(np. typowe konstrukcje prozodyjne i rytmizacyjne).

1. Wyrazowe środki stylistyczne

Podstawowym budulcem każdej wypowiedzi są wyrazy. Oryginalność wypowiedzi uzyskuje się przede wszystkim przez wprowadzenie do niej różnych wyrazów: oficjalnych lub potocznych; ekspresywnych lub emocjonalnie neutralnych; częstych albo rzadkich; nowych, modnych albo wręcz przeciwnie - dawnych (archaizmów); przestarzałych; pospolitych (nawet wulgarnych) lub eufemizmów; rodzimych albo zapożyczonych; użytych dosłownie lub metaforycznie; neologizmów, wyrazów poetyckich i in.

Synonimy, hiperonimy, hiponimy

W tekstach użytkowych (nieartystycznych) dobór słów podyktowany jest przede wszystkim normą i zwyczajem językowym oraz dążeniem, by precyzyjnie i bez wieloznaczności oddawać sens zgodnie z intencją nadawcy. Odpowiedniość słowa wiąże się ze stosownym do potrzeb komunikacyjnych oraz okoliczności wypowiedzi, trafnym wyborem wyrazu spośród innych słów znaczeniowo tożsamych lub bliskich. Nazywa się je synonimami (np. milosiemy-miłościwy-litościwy-współczujący-samartytański-dobroczynny-charytatywny-filantropijny-ofiarny). Przydatne w tekstach użytkowych okazują się także hiperonimy (wyrazy o zakresie znaczeniowym szerszym, np. mebel w stosunku do fotela) oraz hiponimy (wyrazy o zakresie znaczeniowym węższym, np. kot w stosunku do ssaka). W tekstach obecność synonimów, hiperonimów i hiponimów jest przejawem bogactwa indywidualnego stylu autora. Dzięki zastosowaniu takich środków wyrazowych można uniknąć w tekście rażących, niezamierzonych powtórzeń. Synonimy ponadto, gdy ich szereg zawiera słowa o różnym nacechowaniu ekspresy wnym, dają okazję do stopniowania w wypowiedzi ładunku ekspresy wnego.

Peryfraza

Podobną funkcję do synonimu pełni w tekstach peryfraza. Jest ona połączeniem wyrazów o charakterze opisowym, zastępuje pojedyncze wyrazy. Przykładami konstrukcji