6827068704

PEDAGOGIKA MIĘDZYKULTUROWA

>    Zachodzące we współczesnym świecie procesy globalizacji wydają się świadczyć o dążeniu do jedności, oswajaniu inności, upowszechnianiu postaw otwartych

>    Obserwujemy również tendencje do zdecydowanego akcentowania potrzeb narodowych, etnicznych, religijnych, podziału na swoich i obcych

>    W warunkach zróżnicowania kulturowego zmierzamy do wyjaśnienia relacji między społeczno - kulturową tożsamością jednostki a jej postawami wobec odmienności

Edukacja międzykulturowa to dialog kultur, który kładzie szczególny nacisk na niepowtarzalność jednostki ludzkiej, podkreśla prawo grup do alternatywnego stylu życia. W tym sensie istnieje głęboka syntonia perspektywy wielokulturowej w pedagogice z nurtami poszukującymi drogi wyzwolenia człowieka poprzez edukację.

W związku z tym edukacja międzykulturowa obejmuje:

•    budzenie potrzeb nawyku prowadzenia dialogu

•    kształtowanie rozumienia odmienności kulturowych- od subkultur we własnej społeczności aż po kultury odległych społeczeństw

•    przygotowanie do interakcji z przedstawicielami innych kultur - wzmacnianie własnej tożsamości kulturowej.

Edukacja międzykulturowa jest reakcja na dostrzeżenie wielokulturowosci współczesnych społeczeństw.

Pedagogika modernistyczna

Wizja kultury jako rezerwuaru wartości stanowi fundament klasycznie pojmowanej edukacji. Człowiek w trakcie życia przechodzi proces socjalizacji, w którym wprowadzany jest w świat norm społecznych. Dzięki edukacji przyswaja zdolność do abstrakcyjnego myślenia i wzorce racjonalnego rozumowania. Buduje swój system wartości, kreuje swoją osobę, a jednocześnie dochodzi do osobowej autonomii (zdolność do kierowania się własnym prawem) i nabiera dystansu do wpojonych mu norm zachowania się. Autonomia człowieka buduje się na podstawie uwewnętrznionego systemu wartości, który się fundamentem podmiotowej autokreacji.

Ten sposób myślenia stanowi klasyczny rdzeń pedagogiki. Można rozpatrywać go w dwóch odmianach: treściowej i formalnej.

>    W odmianie treściowej mamy do czynienia z poszukiwaniem tego, co wspólne w treściach kultury', co charakterystyczne jest dla pedagogiki kultury

>    Jednakże z teorii krytycznej Habcrmasa wynika, że treściowa podstawa wspólnoty kulturowej nie jest wyraźnie określana. Zamiast tego pojawia się idea formalnej kompetencji do negocjowania i ustalania treści, a przede wszystkim do negocjowania i ustalania norm społecznych.

ących podstawą edukacji.

W obu przypadkach mamy do czynienia z założę

Uniwersalistyczne pojmowanie wartości kulturowych i religijnych oraz racjonalności są historycznie ważnym elementem ekspansji kulturowej Europy. Przekonanie, ze to. co dobre w Europie jest dobre dla wszystkich, uzasadniało podboje terytorialne i narzucanie innym kulturom europejskiego systemu wartości . Kolonizacja była traktowana jako misja religijna, cywilizacyjna i polityczna. Ekspansja wartości uniwersalnych miała miejsce także wewnątrz kultur europejskich. Proces tworzenia nowoczesnych państw w dużym stopniu opierał się na edukacji narzucającej zróżnicowanym kulturom etnicznym wspólną tradycję i wspólne sposoby myślenia. Od XVIII w. wprowadzany został obowiązek szkolny, który miał m in. doprowadzić do eliminacji tradycyjnych, uważanych za zacofane.

Dekolonizacja i źródła edukacji międzykulturowej

>    Zachodnie elity uświadomiły sobie, że europejskie wartości mają charakter lokalny, gdyż inne tradycje kulturowe są zakorzenione w dziedziczących je społecznościach, a misja cywilizacyjna Europy w rzeczywistości prowadzi do konfliktu kultur odmiennych (relatywizm kulturowy).

Wrąz z dękolpniząęją rozpowszechniło się ąn(rQpplę>gięziię pojmowanie kultury, Wg antropologów kulturą jęgt wlaśnQŚęiaJ^ęj.ęiaijaę.ej.aclŁS.bnQiĆ grtipy spolęęznęj,

>    Osłabienie kolonialnej dominacji sprawiło, że w Europie zaczęli coraz częściej osiedlać się mieszkańcy innych państw. Procesy masowej imigracji w następnych lalach zostały wzmocnione przez narastającą globalizację ekonomiczną.

>    Obecność przedstawicieli innych kultur w metropoliach Zachodu wywołała złożone skutki społeczne, przyczyniając się do osłabienia uniwcrsalistyczncgo rozumienia stylów życia i wartości kultury. Obcowanie z innymi kulturami wymusiło na Europejczykach zmianę nawyków i stereotypów.

>    Relatywizacja rozumienia własnej kultury Zachodu oraz konieczność rozwiązania problemów współżycia odmiennych kultur w jednej przestrzeni społecznej stały

Orientacje w edukacji międzykulturowej

Działania edukacyjne przybierają zróżnicowaną postać, w zależności od sposobu traktowania różnic kulturowych przez społeczności, do których są skierowane. Na ogól dotyczą one problemów edukacyjnych mniejszości kulturowych (imigranci, mniejszości narodowe, rdzenne kultury etniczne).

Rozpatrując sposoby traktowania różnic mężną wyróżnię następujące podejścia;

•    asymilacyjne - zakładające konieczność przystosowania się przedstawicieli mniejszych kultur do kultury dominującej

•    izolacyjne - zakładające odrębne projekty kształcenia dla poszczególnych kultur

•    edukację międzykulturową - zmierzającą do wypracowania nowych modeli relacji pomiędzy kulturami.

Podgiścia tc skierowane są zarówno do mniejszości jak i do kultury dominującą. Można tu wyodrębnić dwa rodzaje orientacji:

•    orientacje liberalne - nastawione na promowanie tolerancji

•    orientacje radykalne - związane z traktowaniem relacji międzykulturowych jako nacechowanych przemocą i nastawione na przeciwdziałanie tym zjawiskom

W Niemczech zorganizowano kształcenie dla cudzoziemców z myślą przygotowania ich do powrotu do krajów macierzystych. Jednak gdy okazało się, że robotnicy nie mają zamiaru wyjeżdżać z Niemiec, podjęto działania na rzecz integracji kultur mniejszości z kulturą niemiecką. W praktyce oznaczało to uznanie kultury rodzimej cudzoziemców za podporządkowaną kulturze niemieckiej. Problem pociągnął za sobą praktyczne próby kształcenia całego społeczeństwa do życia w warunkach pluralizmu kulturowego.

Nurt ten nazwano edukacją międzykulturowa. Doświadczenia polityki edukacyjnej wobec mniejszości są różnicowane od asymilacji, po aktywne wspieranie wielokulturowości.

W USA termin edukacja miedzy kulturowa zastępuje termin edukacja tudukuUuiw.a.