6827068856

ROZDZIAŁ I

HISTORIA I TRADYCJA PRAWA RZYMSKIEGO

L._Wyjaśnij, jaką_re/g_wśród rzymskich źródeł prawa_odgrywa

jurysprudencja.

Pretor w starożytnym Rzymie prowadził proces tylko w pierwszej fazie, rozstrzygając kwestie prawne przez przyznanie odpowiedniej skargi. Tymczasem nominowany przezeń sędzia ograniczał się w drugiej fazie do zbadania kwestii dowodowych, po czym wydawał bez uzasadnienia nieodwołalny wyrok.

W odróżnieniu od prawa anglosaskiego, na żadnym etapie swego rozwoju prawo rzymskie nie było jednak precedensowym prawem sędziowskim, opartym na zasadzie stare decisis. Było ono w okresie pryncypatu prawem jurysprudencyjnym, a w okresie późnego cesarstwa prawem legislacyjnym. Prawnik rzymski nie był ani urzędnikiem państwowym, jak pretor, ani osobą czysto prywatną, jak sędzia czy adwokat, którym był z reguły mówca (retor). Z drugiej strony ani pretor, ani sędzia nie byli prawnikami w rzymskim sensie tego słowa. Prawnik rzymski był prywatnym znawcą prawa, pełniącym publiczną funkcje bezpłatnego doradcy. Wynalezienie tak rozumianego autonomicznego zawodu prawnika nastąpiło właśnie w Rzymie. W przeciwieństwie do pretora i sędziego, którzy operowali w przestrzeni publicznej, prawnik roztrząsał problemy prawne u siebie w domu i w oderwaniu od konkretnej sprawy sądowej.

Prawo jurysprudencyjne należy do gatunku prawa kazusowego, jednak w odróżnieniu od anglosaskiego prawa sędziowskiego czynnikiem prawotwórczym był w Rzymie nie wyrok, lecz porada prawnika.

2. _Zanalizuj_pojęcie_interpretacji_prawniczej.

„Dla wzmocnienia powagi prawa" przyznawano niektórym prawnikom przywilej udzielania opinii prawnych z upoważnienia samego pryncepsa. Celem przywileju było przywrócenie stanowi senatorskiemu centralnej pozycji, tradycyjnie przysługującej mu w ramach rzymskiego porządku prawnego. Prawnicy uprzywilejowani udzielali porad w formie zapieczętowanego listu, który w zasadzie wiązał proszącego o poradę sędziego, jednakże tylko w konkretnym przypadku procesowym.

3.    Co znaczy pojęcie „drugie życie prawa rzymskiego"?

Mimo upadku cesarstwa zachodniorzymskiego, prawo w nim funkcjonujące, znalazło zastosowanie w wielu systemach prawnych nowopowstałych monarchii barbarzyńskich. Na dawnych ziemiach cesarstwa nadal obowiązywała zasada personalności prawa, tzn. zasada, według której podlegano danemu systemowi prawa ze względu na tożsamość, a nie ze względu na obecność na danym terytorium (zasada terytorialności prawa). Dla ludności rzymskiej na podbitych