1 .Samorząd terytorialny (ujęcie prawne) - jest to powstały z mocy prawa i wyodrębniony w strukturze państwa związek lokalnego społeczeństwa powołany w celu samodzielnego wykonywania administracji państwowej wyposażony w materiale środki umożliwiające realizacje na niego zadań.
Podmiotem samorządu terytorialnego jest społeczność zamieszkująca na danym terenie, obszarze, która zorganizowana jest w terytorialny związek samorządowy
Przedmiotem samorządu terytorialnego jest administracja państwowa, publiczna (lub też wykorzystywanie administracji państwowej przez państwo)
2. Podstawowe cechy samorządności:
• Niezależność od organów administracji rządowej - uchylenie podporządkowania hierarchicznego, autonomia organizacyjna, prawo do tworzenia własnych struktur, autonomia decyzyjna
• Samodzielność finansowa - odrębność majątkowa (każda jednostka ma swój majątek), autonomia budżetowa (każdy samorząd może stworzyć swój własny budżet).
• Samodzielność prawa i organizacyjna - samorząd jest instytucją prawną, jest autonomią w sensie tworzenia prawa lokalnego (Np. podatki), może tworzyć własne struktury organizacyjne.
3. Wybrane pojęcia:
Decentralizacja władzy publicznej - rozproszenie władzy publicznej, to przeniesienie części uprawnień i odpowiedzialności władzy publicznej z organów władzy państwowej na organy władzy samorządowej możliwie najniższego szczebla (szczeble strukturalne nie są wzajemnie podporządkowane).
Zalety decentralizacji:
• Krótszy przepływ informacji ze szczebla wykonawczego do szczebla decyzyjnego i z powrotem
• Pełne wykorzystani potencjału ludzkiego - rozwój inicjatywy pracowników niższego szczebla
• Elastyczność działania - szybkie dostosowanie się do zmian wewnątrz i na zewnątrz organizacji
• Mniejsze przeciążenie kanału informacyjnego
• Odciążenie kadry kierowniczej z bieżących zadań i obowiązków
Wady decentralizacji:
• Autonomizacja celów - nie pokrywanie się celów własnych z celami całej organizacji
• Dezintegracja
• Brak poczucia bezpieczeństwa - strach przed ponoszeniem konsekwencji za podwładnych
Dekoncentracja administracji-jest nierozłączną cechą decentralizacji. Polega na rozproszeniu kompetencji na większą ilość organów. Dekoncentracja terytorialna odbywa się w pionie, polega na przeniesieniu kompetencji na organy niższego szczebla. Dekoncentracja pozioma (resortowa) to przeniesienie kompetencji z jednego resortu na organ na tym samym szczeblu w innym resorcie. Dekoncentracja skośna to przeniesienie kompetencji z jednego resortu na organ niższego szczebla w drugim resorcie.
Partycypacja społeczna (uspołecznienie administracji) - świadomy i aktywny udział mieszkańców (osób indywidualnych, grup nieformalnych i organizacji społecznych) w rozwiązaniu ich problemów oraz we wszystkich istotnych dla terytorium i mieszkańców sprawach.
komercjalizacja administracji - współpraca między jednostkami administracji samorządowej a podmiotami prywatnymi w sferach zazwyczaj kontrolowanych przez administrację
4. Państwo unitarne-forma państwa najbardziej powszechna we współczesnym świecie, charakteryzująca się wewnętrzną jednolitością. Wszystkie jednostki administracyjne wchodzące w skład państwa, są tak samo zorganizowane i podporządkowane organom centralnym. Państwa unitarne możemy podzielić na: