6830719328

C UKROWC E/SACHARYDY * pierwiastki biogenne: C, H, O,

DISACHARYDY/DWUCUKRY

*    przypominają jednocukry właściwościami fizykochemicznymi

*    są dosyć rozpowszechnione

*    utworzone z 3-10 cząsteczek jednocukrów

♦    występują głównie u roślin

i

MONOSACHARDY/JEDNOCUKRY/CUKRY PROSTE

*    stosunkowo proste cząsteczki zbudowane z kilku (3-7) atomów C

*    do węgli przyłączone są grupy hydroksylowe, warunkujące słodki smak i bardzo dobrą rozpuszczalność w wodzie

*    jeden z węgli tworzy grupę karbonylową: aldehydową lub ketonową

*    łańcuchy niektórych jednocukrów tworzą w roztworach wodnych pierścienie (pomiędzy grupą karbonylową a hydroksylową powstają wewnętrzne mostki tlenowe) leżące w łańcuchu

- trwałe są łańcuchy 5-członowe i 6-członowe

♦stanowią wysoko wartościowe paliwo biologiczne (głównie glukoza)

*    w wielokomórkowych organizmach zwierząt, mających układ krążenia, stanowią formę transportową cukrów (głównie glukoza)

TRI OZY

CUKRYZŁOZONE

*    struktury zbudowane z cząsteczek cukrów prostych połączonych wiązaniami glikozydowymi

*    grupa karbonylową jednej cząsteczki reaguje w procesie kondensacji z grupą hydroksylową drugiej cząsteczki

*    w ten sposób powstałe wiązanie O-gllkozydowe (przez tlen) jest dość trwałe w środowisku wodnym.

*    stanowią materiał budulcowy ścian komórek roślinnych (celuloza i pektyny), strzępek grzybów i szkieletów zewnętrznych

POLISACHARYDY/WIELOCUKRY/GUKANY

*    polimery o budowie prostych lub rozgałęzionych łańcuchów, często nierozpuszczające się w wodzie

*    pełnią funkcje zapasowe, strukturalne i podporowe

MALTOZA

PENTOZY

♦    zbudowane

z 5 atomów C

*    np. ryboza i deoksyryboza

(składnik nukleotydów)

*    połączenie glukozy z glukozą

*    występuje w nektarze i pyłkach niektórych gatunków kwiatów (czynnik wabiący owady)

*    jest również produktem hydrolizy skrobi gllkogelnu

SACHAROZA

HOMOGUKANY

* syntezowane z jednego rodzaju monosacharydu

I

HEKSOZY

*    połączenie fruktozy i galaktozy

*    występuje w trzcinie cukrowej i burakach cukrowych

*    po obróbce stanowi cukier spożywczy

*    zbudowane

z 6 atomów C

*    skondensowane triozy

*    np. fruktoza - przekształcana po izomeracji w glukozę

CHITYNA

*    zbudowana z glukozaminy (aminowej pochodnej glukozy)

*    jej cząsteczki tworzą regularne łańcuchy nadające chitynie dużą odporność mechaniczną

*    może tworzyć kompleksy z białkami typu skleroprotein

GL1KOGEN

♦    przypomina nieco amylopektynę, lecz ma większą masę i jest bardziej rozgałęziony

*    odkładany u zwierząt w mięśniach szkieletowych i wątrobie jest podstawowym związkiem magazynującym paliwo biochemiczne

HETEROGLIKANY

*    syntezowane z różnych rodzajów monosacharydów

*    KWAS HIALURONOWY i CHONDROITYNA - stanowią składniki substancji międzykomórkowej mazi stawowej i chrząstek

*    HEPARYNA - hamuje proces krzepnięcia krwi, produkowana jest przez odpowiednik komórki wątroby i płuca

CELULOZA

*    zbudowana z cząsteczek glukozy, tworzących długie, nierozgałęzione łańcuchy osiągające masę ponad lmln Da

*    ułożone równolegle liczne łańcuchy, łączą się

TŁUSZĆŻÓWĆE/LIPiDY ' •^{1 2} ”......"

*    pierwiastki biogenne: C, H, O oraz P I N (niektóre)

*    związki hydrofobowe - nie rozpuszczają się w wodzie

+ rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych (alkoholach, benzenie, eterze, chloroformie)

* są to najczęściej estry (powstają w reakcji estryfikacjl) - dzielimy je na proste i złozone

*    połączenie glukozy z galaktozą.

♦    składnik mleka ssaków

SKROBIA

*    powstaje przez łączenie cząsteczek glukozy

*    osiąga masę do kilkuset tysięcy Da

*    mieszanina dwóch dużych polisacharydów:

-    amylozy - nierozgałęzionej formy łańcuchowej

-    amylopektyny - rozgałęzionej formy (stanowiącej 75-80% masv skrobi)

1

*    zbudowane

z 3 atomów C

2

   np. aldehyd glicerynowy

produkt pośredni ważnych szlaków metabolicznych