1002889386

WARTO ZOBACZYĆ

• Suchar IV - jedno z wielu małych, śródleśnych, bezodpływowych jezior dystroficznych, których misy powstały 10-12 tys. lat temu.

Woda zawiera duże ilości kwasów humusowych powstających z rozkładu igieł, liści, ściółki, spłukiwanych do nich z otaczających lasów. Substancje te nadają wodzie specyficzne brunatne zabarwienie, zmniejszają jej przejrzystość i powodują zakwaszenie. Mają one także zdolność wiązania substancji pokarmowych (wapnia, fosforu, mag-

i Suchar IV (fot. L. Krzysztofiak)

Budowa geologiczna i rzeźba

Obszar Wigierskiego Parku Narodowego jest położony w obrębie pre-kambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej, w granicznej strefie dwóch jednostek strukturalnych niższego rzędu: obniżenia perybaltyckiego i wyniesienia mazursko-biatoruskiego, w którym spotykają się trzy jednostki litolo-giczno-strukturalne prekambru: kompleks mazurski, masyw mazowiecki oraz kompleks podlaski (Ber 1999). W obrębie wyniesienia mazursko-białoruskie-go jest silnie zaznaczona tektonika blokowa.

Podłoże krystaliczne zbudowane z granitognejsów, gnejsów, migmaty-tów, diorytów i lamprofirów, zalega na głębokości od 530 do 800 m (Ber, Ryka 1998; Znosko 1993). Jest ono przykryte skatami osadowymi różnego wieku, głównie pochodzenia morskiego.

Bezpośrednie podłoże osadów czwartorzędowych stanowią skały górnej kredy oraz środkowego i dolnego trzeciorzędu. Składają się na nie piaskowce glaukonitowe, wapienie piaszczyste, margle oraz gezy i kreda pisząca ma-strychtu. Osady kredy nie mają w wielu miejscach pełnego profilu stratygraficznego, a ich miąższość sięga od 160 do 230 m. Utwory trzeciorzędowe są reprezentowane przez margle, opoki i gezy glaukonitowe.

Na obszarze WgPN podłoże podczwartorzędowe występuje na głębokości od 30 do 10 m p.p.m. (Smolska, Szulc-Rojan 2001). W rejonie Wigier znajduje się obniżenie, którego dno leży na głębokości 20-25 m p.p.m. Na południe od niego rozciąga się natomiast płaska powierzchnia podłoża Równiny Augustowskiej (ok. 25 m p.p.m.)

Na zdenudowaną powierzchnię osadów trzeciorzędowych nasunęły się w plejstocenie kolejno lądolody ośmiu zlodowaceń: narwi, nidy, sanu 1, sanu 2, liwca, odry, warty i wisty. Pozostawiły one osady glacjalne, glaciflu-wialne i zastoiskowe. Nasunięcia lądolodów przedzielały ciepłe okresy inter-glacjałów: augustowskiego, małopolskiego, mazowieckiego, prawdopodobnie zbójnowskiego i lubelskiego, zaznaczone w profilu osadów plejstoceń-skich mineralnymi i organicznymi osadami jeziornymi (Ber 1989). Osadów interglacjału eemskiego na obszarze Parku nie znaleziono.

Miąższość i liczba serii glacjalnych wzrastają lub maleją w zależności od ukształtowania podłoża podczwartorzędowego. Z obniżeniami tego podłoża są związane wielkie, kopalne i współczesne niecki jeziorne. Dowody geologiczne na istnienie pierwszych jezior na tym terenie można znaleźć w lim-nicznych osadach interglacjału augustowskiego (ok. 800 tys. lat temu) ze szczątkami matżoraczków, małży i ryb (wzdręgi, płoci). Miąższość osadów czwartorzędowych na obszarze WgPN wynosi od 150 do 190 m i zwiększa się ku zachodowi i północnemu zachodowi (Ber 1989,2000; Krzywicki, Lisicki 1993).

Współczesną rzeźbę WgPN ostatecznie ukształtowało zlodowacenie wisty. Zaznaczyło się ono tylko jednym poziomem gliny zwałowej, zaliczo-

345

Wigierski Park Narodowy