10191797

158

Kronika

Po otwarciu spotkania 24 V 1975 r. w Domu Kultury Zjednoczonych Hut Szkła Budowlanego „Vitrobud’^, w Sandomierzu, teren obrad—Tarnobrzeskie Zagłębie Siarkowe — przedstawił po krótce mgr inż. Jan Sikora ze Zjednoczenia Górnictwa Siarki „Siarkopol”. Jest to jeden z najnowocześniejszych ośrodków górniczych w Polsce. Powoduje on silne zmiany środowiska wskutek eksploatacji odkrywkowej (wyrobiska i zwałowiska) i otworowej oraz przetwórstwa surowca. Do 1975 r. przekształcone przez nie tereny objęły 2040 ha, a do 1980 r. wzrosną do 9300 ha. Obiekty budownictwa zajmują przy tym 1060 ha. Zmiany dotyczą jednakże i przebudowy szlaków komunikacyjnych i wodnych. Przekształcenia na skutek eksploatacji odkrywkowej są głównie charakteru geomechanicznego i hydrologicznego. Dążąc np. do ograniczenia rozwoju leja depresyjnego w kopalni „Machów” zastosowano ekran zabezpieczający od strony Wisły. Natomiast wydobycie otworowe wywołuje głównie zmiany chemiczne (skażenie siarką pobliskich gleb), hydrologiczne, fizyczno-mechaniczne i termiczne oraz geomechaniczne przez instalację urządzeń. W celu przeciwdziałania degradacji i dewastacji gruntów Zagłębia, Zjednoczenie ściśle współdziała z resortem rolnictwa i placówkami naukowymi (AGH w Krakowie, IUNG w Puławach). Prace z tym związane finansuje się z funduszu szkód górniczych, ochrony i rekultywacji. Kopalnia „Jeziorko” posiada nawet własny oddział rekultywacji, a w innych przypadkach zabiegi te zleca się jednostkom wyspecjalizowanym. Zagadnienia te znajdują coraz więcej zrozumienia. Docelowo przekształceniu ulegnie w całym Zagłębiu 17—18 tys. ha.

Następnie referenci omówili rozesłane wcześniej prace. Były to następujące referaty:

Degradacja i rehabilitacja w strefach intensywnego oddziaływania przemysłu — prof. dr J. S i u t a;

Ochrona środowiska a regulacja stosunków wodnych w glebie — prof. dr J. Prończuk;

Występowanie i skutki gospodarcze osuwisk w Polsce — mgr L. Kastory;

Zagrożenie erozją i melioracje przeciwerozyjne w Polsce — doc. dr Cz. Józe-

faciuk i dr A. Józefaciuk;

Melioracje profilaktyczne i rekultywacja gruntów w rejonie Bełchatowskiego Zagłębia Węglowego — dr S. Siemion i dr S. L e k a n.

Problematyka dotyczyła więc rozległych zagadnień środowiska przyrodniczego, przekształconego przez działalność człowieka. Szczególną uwagę geografów powinny były wzbudzić niektóre wystąpienia. Tak więc prof. dr J. Prończuk przestrzegał przed zbytnią i niekontrolowaną eksploatacją wód głębokich, co może prowadzić do przenikania do złóż wód płytkich, zanieczyszczonych. A tymczasem proces samooczyszczania zamyka się według badań amerykańskich w okresie 400—500 lat. Mgr L. Kastory poinformował m. in., że Instytut Geologiczny zain-wentaryzował w Polsce 2360 osuwisk o łącznej powierzchni 24 km². Jest to obszar blisko 150-tysięcznego miasta. O poważnym znaczeniu problemu świadczy fakt, że w większości wypadków człowiek jest przyczyną sprawczą osuwisk, np. wokół zbiornika włocławskiego. Dr S. Siemion podał m. in., że związki siarki oddziaływają szkodliwie w tym rejonie na 38 tys. ha gleb, zaś fluoru—na 15 tys. ha. W Grzybowie stwierdzono osiadanie gruntu do 10 m wskutek wypłukiwania siarki ze złoża.

Z kolei uczestnicy Sympozjum zwiedzili Hutę Szkła Okiennego, w której największe zainteresowanie wzbudził proces ciągłego wytopu i wyrobu tafli szkła. Po południu przedstawiono tezy kolejnych referatów. Były to:

Zasady oceny przydatności gruntów rolnych — prof. dra T. Skawina;

Rekultywacja i zagospodarowanie zwałowisk w Konińskim Zagłębiu Węglowym — doc. dr J. Bader;