1419577049

Piastowie wobec premonstratensów... 15

współpracy z nurtem norbertańskim⁴⁰, ale wsparł czerwińskich kanoników, o czym informuje nas bulla papieża Hadriana IV z 18 kwietnia 1155 roku oraz dokument z maja 1161 roku wystawiony na zjeździe w Łęczycy. Nadal on owemu klasztorowi targ w Kochowie, drugi we wsi Żużela, spore dochody z karczmy i przeprawy oraz trzy źrebią z ludźmi⁴¹. W jakiś sposób współdziałał też z braćmi przy nadaniach dla Trzemeszna z około 1144-1146 roku⁴², ale jego szybka śmierć przerwała bardzo ciekawie zapow iadającą się współpracę z Kościołem. Natomiast Kazimierz Sprawiedliwy fundował stosunkowo dużo, w tym jego hojności doświadczyły i różne nurty kanonikatu regularnego⁴³. Nadania dla Trzemeszna⁴⁴, podobnie jak w przypadku Henryka, to kwestia poboczna, gdyż miał wówczas ledwie osiem lat. Obaj młodsi synowie Salomei znajdowali się pod wpływem Bolesława i Mieszka, którzy z chęci zademonstrowania zwartości swego obozu politycznego wprowadzili ich do dokumentów, umożliwiając tym samym debiut na ówczesnej scenie politycznej. Może w obliczu wojny domowej i poważnego konfliktu wewnątrz dynastii taka demonstracja zgodnego współdziałania czterech książąt juniorów miała jakieś znaczenie propagandowe, zwłaszcza dla czynników zewnętrznych, ale i wahającej się części możnych. Samodzielnie Kazimierz nawiązał kontakty z kanonikami regularnymi z Czerwińska⁴⁵, nie wiemy jednak, czy był on tu stroną aktywną, czy też wykonywał tylko obowiązki zwierzchnika dzielnicy mazowieckiej. Z późniejszych dokumentów trojanowskich (z 1222 roku) jego syna Konrada wiemy tylko, że u Kazimierza usiłowali znaleźć schronienie zbiegli z klasztornej wsi Łomna przypisańcy, którym książę nakazał powrót, a także, iż nadal on temu klasztorowi lub raczej potwierdził immunitet⁴⁶. Innych śladów kontaktu Kazimierza z czerwińską placówką kanoników nie dostrzegamy. Zresztą jego działalność fundacyjna na Mazowszu miała wyraźnie charakter epizodu. Natomiast nadania dla dwóch fundacji Jaksy - mie-

⁴⁰    Szerzej o działalności księcia Henryka na rzecz polskiego Kościoła zob. J. Dobosz, Monarcha i możni, s. 355-358; por. A. Teterycz, Rządy księcia Henryka, syna Bolesława Krzywoustego w ziemi sandomierskiej, [w:] Pomorze, Mazowsze, Prusy, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2000, s. 259-262.

⁴¹    Bulla z 18 kwietnia 1155 r. zawiera następujący zapis, odnoszący się do Henryka: forum in cohov ex dono Henrici ducis (J.K. Kochanowski, Zbiór, nr 78, s. 75), natomiast dokument z maja 1161 r. wylicza następujące jego nadania dla kanoników regularnych czerwińskich: dedi forum, scilicet Żużela cum thabernariis et transitu, Sdziwi cum sorte sue et aliis sortibus duabus cum appendenciis (KDM, t. II, nr 373, s. 4).

⁴²    Rola młodocianego Henryka w nadaniu kaplicy NPMarii w Górze Małgorzaty pod Łęczycą w raz z kilkoma wsiami oraz immunitetu dla klasztoru w Trzemesznie jest niejasna. Zapew ne obaj z Kazimierzem Sprawiedliwym asystowali wówczas starszym braciom - Bolesławowi i Mieszkowi, o czym zob. J. Dobosz, Działalność fundacyjna Kazimierza Sprawiedliwego, s. 90—95.

⁴³    O działaniach na rzecz Kościoła polskiego księcia Kazimierza Sprawiedliwego zob. J. Dobosz, Działalność fundacyjna Kazimierza Sprawiedliwego, passim, tu też źródła i literatura.

⁴⁴    J. Dobosz, Działalność fundacyjna Kazimierza Sprawiedliwego, s. 90-95. O nadaniach książąt junio-rów^r dla Trzemeszna informują wspomniane już wyżej: falsyfikat księcia Mieszka Starego z data 28 kwietnia 1145 r. oraz dokument kardynała legata Humbalda.

⁴⁵    O tym zob. J. Dobosz, Działalność fundacyjna Kazimierza Sprawiedliwego, s. 118 i n.

⁴⁶    J.K. Kochanowski, Zbiór, nr 211-212, s. 208-213.