154752056

137

Recenzje

w kategoriach cybernetyki. Z punktu widzenia naukowego najbardziej interesująca jest ewolucja systemów regionalnych z zastosowaniem entropii, pojęcia ściśle związanego z cybernetyką. W ten sposób J. Paulov bada ewolucję struktury osad-dnictwa. M. Bandman i W. Zwieriew (ZSRR) pokazują zastosowanie modelu przemieszczania, ściślej — decentralizacji przemysłu. Model ten jest czymś więcej niż hipotetyczną konstrukcją, gdyż został zastosowany do optymalizacji konkretnego kompleksu terytorialno-produkcyjnego. M. Palamarchuk (ZSRR) studiuje funkcje i strukturę regionalnych kompleksów przemysłowych. Autor wspomina o wynikającej z potrzeb planowania gospodarczego modyfikacji radzieckiej opinii na temat regionów gospodarczych i kompleksów przemysłowych. W celu opracowania długookresowego modelu rozmieszczenia przemysłu węgierskiego Gy. Bora (Węgry) stosuje tzw. model transportowy. Określa koszty uprzemysłowienia według gałęzi i osiedli, oraz wyznacza organiczenia każdego z nich. W rezultacie Bora otrzymuje sześć alternatyw, wskazujących na dalszy rozwój Budapesztu i pięciu innych większych miast Węgier. Zespół geografów i matematyków kazańskich (N. Blażko, S. Grigorjew, J. Zabotin i R. Kchuż-j e w) przedstawia badanie optymalizacji wykorzystania zasobów naturalnych, siły roboczej i narzędzi pracy w systemach terytorialnych.

Za jeden z najlepszych w omawianym tomie uważam artykuł A. Borai’a (Węgry) poświęcony optymalizacji dystrybucji węgla na Węgrzech. Wspomniana optymalizacja związana jest bezpośrednio z nowym systemem zarządzania gospodarką narodową na Węgrzech począwszy od 1968 r. Autor buduje dwa modele: A — którego celem jest znalezienie struktury dystrybucji implikującej minimalne koszty transportu i B — gdzie funkcją celu jest minimalizacja nakładów na produkcję i transport. Porównując rozwiązania obu modeli z aktualną dystybucją węgla Borai oblicza odpowiednie sumy oszczędności, wynikające z zastosowania tychże modeli w praktyce.

Druga grupa obejmuje referaty poświęcone roli zaludnienia i siły roboczej w rozwoju regionalnym. Tutaj większość prac pochodzi z Czechosłowacji i Węgier, a więc z krajów mających pewne trudności ze znalezieniem odpowiednich rezerw siły roboczej. Tak więc Z. H a j e k rozpatruje czynniki wpływające na zasoby siły roboczej oraz migracje ludności w ujęciu regionalnym, B. Novakova-H r i b o v a migracje do miast w Czeskiej Republice Socjalistycznej, a Z. Hursky przeprowadza regionalizację tejże republiki w oparciu o ruch pasażerski. Z kolei, E. T a j t i wyznacza strefy dojazdów do pracy na Węgrzech, uwzględniając przy tym podaż i popyt na siłę roboczą, strukturę miejsc pracy i skład siły roboczej, a także rozmieszczenie miejsc pracy w osiedlach. S. Sprincova (Czechosłowacja) bada zmiany funkcjonalne osiedli rolniczych w nierozwiniętych rejonach północno-zachodnich Moraw i porównuje je z lądową częścią Prowansji. M. de S m i d t (Holandia) zapoznaje z wynikami badań rynku siły roboczej w powiązaniu z regionalnym rozwojem gospodarczym Holandii. G. Kluczka i G. Stiens (RFN) badają przestrzenne i strukturalne zmiany w przemyśle na przykładzie górniczego i przemysłowego regionu Akwizgranu. Zmiany te m. in. znajdują swój wyraz w rozmieszczaniu się ludności podczas rozwoju gospodarczego RFN w ostatnich kilkunastu latach. J. V e 1 i k o n j a (USA) rozważa geograficzne implikacje „drenażu mózgów”. Podaje przy tym ciekawe przykłady migracji wybitnych fachowców.

Trzecia część tomu jest poświęcona przestrzennej strukturze regionów. W. S. Warlamow i N. N. Kazański (ZSRR) omawiają teoretyczne problemy racjonalnej lokalizacji sił wytwórczych; podają także konkretne przykłady regionów przemysłowych Leningradu i Uralu. Na przykładzie obszaru Bratysławy K. I v a -nićka (Czechosłowacja) rozpatruje — w ujęciu systemowym — strukturę regionalną jako konsekwencję zachodzących procesów dyfuzji. W bogato ilustrowanym artykule K. Norborg (Szwecja) donosi o przekształceniach rolnictwa i tworzeniu