1623515480

coraz bardziej adekwatny. Dla przykładu, w psychodynamicznej koncepcji człowieka (freudyzm) główne mechanizmy kierujące ludzkim zachowaniem tkwią w podświadomości (instynkt życia i śmierci). Paradygmat ten posługuje się odpowiednimi pojęciami (id, ego, super-ego). Działanie kompulsywnych sił możemy poznać dzięki odpowiednim technikom badania, np. poznając marzenia senne, lapsusy językowe, grę skojarzeń. Sensowne są pytania o relacje z rodzicem płci przeciwnej oraz kierowanie uwagi na okres dzieciństwa i dorastania. Specjalną rolę w tłumieniu tkwiących w podświadomości sił pełni kultura.

Współczesna refleksja nad naukami empirycznymi dowartościowuje rolę przyjmowanej perspektywy filozoficznej (epistemicznego układu odniesienia, bazy zewnętrznej nauki)⁷. Stanowi ona tzw. twardy rdzeń programów badawczych, który się porzuca w ostateczności, kiedy lawinowo narastają niezgodne z nim fakty. Twierdzę, że układem epistemicznym współczesnej politologii, wspólnym dla paradygmatów badawczych, wyspecjalizowanych w oglądzie konkretnych aspektów polityki, są cztery główne przesłanki: antropologiczne, socjologiczne, metodologiczne i aksjologiczne. To one stanowią fundament poszczególnych „aspektowych" wspólnot badaczy, będących lokatorami odrębnych lokali, jednak we wspólnym domu.

Przesłanki antropologiczne. Stanowią je przekonania na temat natury gatunkowej człowieka jako istoty społecznej. Pochodzą one z antropologii fizycznej i psychologii ewolucyjnej jako osadzonych na darwinowskiej teorii ewolucji (tym samym mającej najpewniejsze podstawy teoretyczne).

W tym ujęciu Homo sapiens dokonuje ekspansji wewnętrznej, rozwijając psycho-mózgowy potencjał swego człowieczeństwa, a także zewnętrznej. Ta zaś wiąże się z opanowywaniem lokalnych ekosystemów. Spośród wielu swoistości ludzkiego zachowania do trzech trzeba odwołać się bezpośrednio.

Po pierwsze, do ludzkiego aparatu poznawczego, warunkującego podmiotowość jednostki. Tworzą go rozwinięte w procesie antropoewolucji

¹ Zob. K. Jodkowski, Filozofia przyrody o nauki przyrodnicze, Colloquia Communia, nr 1-2 2007, s.15-22 oraz I. Lakatos, Falsyfikacja a metodologia naukowych programów badawczych, [w:] Pisma z filozofii nauk empirycznych, Warszawa 1995, s.3-169.