1841899792

24 JANUSZ MACIASZEK

między najniższym a najwyższym wskaźnikiem podzielić na kilka równych klas (w naszym przypadku wyińżniono 4 klasy).

Charakterystykę powyższego rodzaju zawierają tabele 1—4.

Interpretacja wskaźników natężenia czytelnictwa zawartych w tabelach 1—4 nie nastręcza żadnych trudności. Wskaźnik natężenia czytelnictwa (tj. ilość egzemplarzy gazet przypadająca na jednego czytelnika), miejsce danego województwa w szeregu rosnących wskaźników natężenia (np. Kieloe są na samym końcu), stopień rozwoju czytelnictwa w danym województwie w stosunku do średniej krajowej, czy też ilość województw przynależnych do poszczególnych klas czytelnictwa — można bez trudu odczytać z odpowiednich kolumn wymienionych tabel.

Można jednakże poddać w wątpliwość zupełność charakterystyki rozkładu natężenia czytelnictwa przedstawionej w tabelach 1—4. Operowanie wskaźnikiem natężenia czytelnictwa, czy też procentem średniej krajowej, wymaga porównania każdego danego województwa z wszystkimi pozostałymi z osobna. Ponadto stwierdzając nawet pewną różnicę natężenia czytelnictwa nie potrafimy ustalić czy ma ona charakter istotny czy jedynie przypadkowy.

Opierając się wreszcie na klasach czytelnictwa o równych przedziałach otrzymujemy wprawdzie pewien syntetyczny obraz rozkładu natężenia czytelnictwa, jest to jednak obraz bardzo uproszczony. Ilość klas może być w zasadzie dowolna. Podział województw na klasy ma charakter mechaniczny, przy czym poszczególne przedziały klasowe pozostają pod decydującym wpływem województwa o najwyższym i najniższym natężeniu czytelnictwa. Wobec tego można niesłusznie zaliczyć do różnych klas województwa o podobnym choć nieco odmiennym wskaźniku natężenia czytelnictwa.

'■ Ostatnie spostrzeżenia wskazują na konieczność wyodrębnienia skupisk województw o podobnym poziomie natężenia czytelnictwa gazet, czyli dokonania rejonizacji czytelnictwa.

Różnice natężenia czytelnictwa w obrębie regionu powinny być mniejsze (i nieistotne) aniżeli pomiędzy regionami. Przynależność województw do odrębnych regionów nie zawsze jest wyraźna. Niektóre województwa mają charakter pośredni, ciążąc równocześnie do dwu sąsiednich regionów, inne zaś mogą znacznie odbiegać od wyraźnych (ostro, poprzez szeroką skalę różnic zarysowanych) regionów czytelniczych, wyróżniając się szczególnie niskim, albo szczególnie wysokim wskaźnikiem natężenia czytelnictwa. Tego rodzaju województwa zaliczamy do regionu najbardziej podobnego, albo też traktujemy jako odrębny region czytelniczy.

Wyodrębnienie regionów natężenia czytelnictwa poszczególnych grup gazet jest zadaniem bardzo pracochłonnym i nieco złożonym. Poprzestajemy więc na ogólnym omówieniu metody oraz na zestawieniu wyników badań.

Sposób wyodrębnienia regionów był następujący:¹)

1) dla każdej grupy gazet wyznaczono od kilku do kilkunastu różnych wariantów regionów (metodą prób);

') Pomijamy omówienie wstępnych prób wyodrębnienia regionów czytelniczych przeprowadzonych przy pomocy metody Czekanowskiego — Fiericha.