1841899814

KRYTYKA W „POLITYCE” 67

czyjegoś postępowania itp. Jednostkę tę określono skrótowo „publikacją krytyczną”.

Pierwszą trudnością, jaka wyłoniła się w toku prac było wyodrębnienie publikacji krytycznych spośród pozostałych. Od biedy bowiem można by się pokusić o udowodnienie, że każda właściwie publikacja z wyjątkiem niektórych pozycji „czysto” informacyjnych (np. z „Kroniki kulturalnej”) zawiera w sobie elementy krytyki lub postulatu. Ostatecznie można by się upierać np., że rubryka „Prezentujemy numer”, streszczająca poszczególne pozycje, powtarza równocześnie ich treść krytyczną, albo że np. życzenia dla czytelników publikowane z okazji nowego roku są typowym postulatem.

Dla uniknięcia tych skrajności uznano za publikacje krytyczne tylko takie publikacje, w których elementy krytyczno-postulatywne stanowią istotną część treści. Oczywiście przy tym ujęciu zarysowało się drugie niebezpieczeństwo: o zaliczeniu danej publikacji do grupy krytycznych lub innych decydowała już tylko subiektywna ocena przeprowadzającego analizę. Niebezpieczeństwo to okazało się jednak niezbyt groźne, ponieważ weryfikacja wstępnej klasyfikacji przyniosła rozbieżności nie przekraczające 1 procentu.

Ponadto, biorąc pod uwagę cele, którym analiza miała służyć (badanie skuteczności krytyki prasowej), zawężono analizowany materiał odrzucając pozycje odnoszące się do tematyki pozakrajowej, publikacje o charakterze krytyki specjalistycznej (recenzje filmowe i teatralne, polemiki literackie itd.), sprostowania oraz satyryczne rysunki Szymona Kobylińskiego.

Analizą objęto wszystkie wybrane w wyżej opisany sposób publikacje krytyczne, które ukazały się na łamach Polityki w numerach 1—52 z roku 1962. Publikacji tych było łącznie 514, co stanowi około 20—25 procent wszystkich publikacji, jakie ukazały się w tych numerach Polityki. Średnio więc na jeden numer przypada prawie 10 publikacji krytycznych. Największa ich ilość w numerze wynosi 19 (w numerze 9/62), najmniejsza 3 (w numerze 31/62).

Badane publikacje krytyczne zostały sklasyfikowane według szeregu kategorii, które w sposób wielostronny określają charakter każdej publikacji a równocześnie pozwalają na scharakteryzowanie całości analizowanego materiału. Kategorie te wraz z charakterystyką całej analizowanej zbiorowości według poszczególnych kryteriów omówimy teraz kolejno.

Ogólny charakter publikacji krytycznych

Wszystkie publikacje można zakwalifikować do jednej z pięciu grup wyróżnionych przez kryterium odpowiadające na pytanie: z jakiej pozycji krytykuje się dane zjawisko, fakt, czy postępowanie lub wysuwa się jakiś postulat? Zgodnie z tym założeniem publikacje krytyczne mogą mieć charakter specjalistyczny (te — jak już wspomniano — zostały wyłączone z analizy), polityczny, gospodarczy, administracyjny oraz społeczno-obyczajowy *).

') Podział ten przeprowadzono wg kryteriów przyjętych przez J. Parzyń-s k i e g o w niepublikowanej pracy pt. „Rola krytyki prasowej i sprawozdawczości sądowej w społeczeństwie socjalistycznym”.

5*