2567802510

chemiczny smaru z cząsteczkami metalu),

■    półsuche, które łączy w sobie cechy tarcia suchego i tarcia granicznego,

■    płynne, w którym współpracujące powierzchnie są w pełni rozdzielone warstwą smaru tworzącą błonkę olejową, przy czym zewnętrzne ciśnienie przejmuje warstwa ruchomego smaru (rys. 4); w czasie ruchu tarcie powstaje tylko między cząsteczkami smaru,

■    półpłynne, które łączy w sobie cechy tarcia płynnego i granicznego.

Rys. 3. Tarcie graniczne    Rys. 4. Tarcie płynne

Źródło: Górecki A., Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyn i urządzeń

przemysłowych WSiP, Warszawa 1996

We współczesnych konstrukcjach urządzeń dąży się do tego, aby wszelkie połączenia ruchowe pracowały w warunkach tarcia płynnego, co ma decydujący wpływ na trwałość urządzeń.

Ponadto rozróżnia się jeszcze tarcie:

■    kinetyczne - występuje wtedy, gdy występuje ruch między współpracującymi częściami,

■    statyczne - występuje podczas wprawiania w ruch współpracujących części.

W zależności od sposobu przemieszczania się dwóch przyległych do siebie płaszczyzn rozróżniamy tarcie:

■    ślizgowe, jeżeli powierzchnia jednego ciała przesuwa się (ślizga) po powierzchni drugiego ciała,

■    toczne, jeżeli powierzchnia jednego ciała toczy się po powierzchni drugiego ciała. Wymienione dotychczas podziały i rodzaje tarcia są zaliczane do tarcia zewnętrznego,

ponieważ występuje ono na zewnętrznych powierzchniach ciał. Istnieje również tarcie wewnętrzne (np. w cieczach), gdy cząsteczki ciała przemieszczają się względem siebie.

Od prawidłowych warunków smarowania zależy zmniejszenie sił tarcia, a więc zależy trwałość połączeń ruchomych i zmniejszenie zużycia części. Dla maksymalnego zmniejszenia tarcia ślizgowego między powierzchnie dwóch ciał wtłacza się warstwę smaru, która je rozdziela. Takiemu tarciu ślizgowemu nie towarzyszy ścinanie wierzchołków nierówności powierzchni ani żłobienie rys, gdyż obie powierzchnie nie stykają się ze sobą, a opór tarcia jest znacznie mniejszy.

Smarowanie³

W zależności od metody powstawania warstwy smarującej, rozróżnia się smarowanie:

■    hydrostatyczne,

■    hydrodynamiczne.

³ Górecki A., Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłowych WSiP. Warszawa 1996

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"

9