2628896671

psychologii, następnie logiki oraz zasadami epistemologii. Praca ta została zaakceptowana przez Radę Wychowania Publicznego.

Teologia

Rozprawy teologiczne podejmowały tematykę mogącą zainteresować szerszego odbiorcę, nie zawężały swojego adresu do środowiska duchownych. Wśród zebranych prac wyróżniamy rozważania polemizujące z zarzutami przeciwko uznawanym zasadom religii, np.: problemowi nieśmiertelności duszy i dogmatowi spowiedzi. Były to głównie przekłady autorów obcych, a tłumacze uzasadniali swoją działalność brakiem tego rodzaju rozpraw w języku polskim. Pozostałe rozprawy stanowiły w dużej mierze katechizmowe wykłady zasad religii katolickiej, pożyteczne zarówno dla kapłanów do wykładu wiary oraz dla samych słuchaczy, czemu sprzyjała typowo podręcznikowa forma opracowania treści.

DZIAŁ OGÓLNY I WIELOTEMATYCZNY

Dział ten, szczególnie zróżnicowany, zawiera prace wielotematyczne stanowiące zbiór przemyśleń jednego autora, wielotomowe biblioteki popularne, pisma zbiorowe uczniów i uczennic (będące raczej reliktem wcześniejszej epoki), wydawnictwa encyklopedyczne i słowniki.

Dzięki staraniom Michała Balińskiego wydane zostały pisma zbiorowe Jana i następnie Jędrzeja Śniadeckich. W pierwszym przypadku zawierały rozprawy uczonego dotyczące języka polskiego, filozofii i geografii. Natomiast w Zbiorze Jędrzeja Śniadeckiego znalazł się znany traktat o fizycznym wychowaniu dzieci oraz pisma fizyczno-chemiczne. Podobnie dzięki zabiegom wydawcy — Józefa Ignacego Kraszewskiego ukazały się Gawędy naukowe Apolina Zagórskiego obejmujące teorie autora w zakresie meteorologii, klimatologii, zoologii, chemii i fizyki. Nie stanowiły one jednak szczególnie oryginalnych koncepcji, raczej osoba autora zadecydowała o staraniach jego przyjaciół o wydanie spuścizny naukowej.

Zgodnie z ideą popularyzacji wiedzy, wydawano prace podające podstawowe wiadomości z różnych nauk, przeznaczone dla wszystkich stanów, np. Uniwersum Josepha Meyera, wzorowane na analogicznych wydawnictwach zagranicznych. Biblioteka popularna nauk przyrodzonych, wydana nakładem Księgarza Karola Bernsteina, zawierała przystępne wiadomości oparte o badania naukowe, z zakresu fizyki, chemii, biologii i zoologii czyli ówczesnych nauk przyrodzonych. W 1862 r. rozpoczęto wydawanie kolejnej Biblioteki popularnej według Ludwika Blonca i F. Die-sterweg’a, pod redakcją Józefa Łukomskiego. Z rozległych planów przedstawienia zagadnień geografii, historii i literatury udało się opublikować tom pierwszy zawierający wiadomości wstępne.

W prenumeracie wydawano obszerne dzieła encyklopedyczne. Szczególnie dwa pierwsze, tj. Encyklopedia obrazowa i Encyklopedia powszechna Antoniego Chlebo-wicza i Leona Rogalskiego, stanowiły naśladownictwo wydawnictw francuskich, niemieckich i angielskich⁶⁴. Duże zainteresowanie wzbudziła późniejsza wielotomowa

⁶⁴ E. Słodkowska, Działalność wydawnicza Franciszka Salezego Dmochowskiego 1820-1871, Warszawa 1970, s. 138-143.

37