2967511467

Głos z probówki - marzec 2011

*ee - (enantiomeric excess) nadmiar enancjomeryczny

Reakcja pomiędzy ketonem i aldehydem może zostać wykorzystana do syntezy (-)-(5R,6S)-6-acetoksyheksadekano-5-olidu, feromonu komara Culex (Rysunek 3).⁴ Próby syntezy tego feromonu wynikają z jego udziału w przenoszeniu przez komary Culex wirusa gorączki zachodniego Nilu. W tej dość szybkiej i efektywnej syntezie pierwszym etapem jest właśnie asymetryczna reakcja z wykorzystaniem (S)-proliny jako katalizatora oraz undekanalu (5) i cyklopentanonu (6) jako substratów.

Przykład organokatalitycznej asymetrycznej reakcji Mannicha z zastosowaniem proliny przedstawili w 2001 roku List, Pojarliev, Biller i Martin.⁵ Mechanizm proponowanego przez nich procesu przedstawiono na Rysunku 4. Produktami reakcji są związki karbonylowe z grupą aminową przyłączoną w pozycji |3, o stereochemii syn. Mechanizm procesu jest analogiczny do katalizowanej proliną asymetrycznej reakcji aldolowej z tą różnicą, że jeden ze związków karbonylowych ulega przekształceniu w iminę przed reakcją z enaminą, wytworzoną z proliny i innej cząsteczki związku karbonylowego.

13