3148973416

Czynności diagnostyki laboratoryjnej - analiza definicji oraz postulaty zmian

dania następuje pod nadzorem diagnosty laboratoryjnego. Ponieważ ustawa mówi o nadzorze diagnosty laboratoryjnego ewentualny nadzór lekarza uprawnionego do samodzielnego wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej nie spełnia wymogu ustawowego. Jest to luka prawna. Z jednej bowiem strony przepisy uprawniają, tak jak diagnostów laboratoryjnych, określonych lekarzy do samodzielnego wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej (art. 6 pkt 2 ustawy o diagnostyce laboratoryjnej), a z drugiej strony lekarze ci nie mogą sprawować nadzoru nad wykonywaniem czynności diagnostyki laboratoryjnej.

W tym zakresie powstaje zasadnicza wątpliwość. Jakie są uprawnienia osoby posiadającej tytuł zawodowy technika analityki medycznej a także osoby posiadającej tytuł zawodowy licencjata na kierunku analityka medyczna w zakresie oceny jakości i wartości diagnostycznej badań oraz laboratoryjnej interpretacji i autoryzacji wyniku badania? Literalne brzmienie tego przepisu prowadzi do wniosku, że osoby te są co prawda uprawnione do wykonania oceny jakości i wartości diagnostycznej badań oraz laboratoryjnej interpretacji i autoryzacji wyniku badania, ale nie mogą tego uczynić samodzielnie. Niesamodzielność wyraża się w nadzorze diagnosty laboratoryjnego. Z kolei w uchwale Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych Nr 61/2004 z dnia 17 grudnia 2004 r. czytamy, iż oceny jakości analitycznej i wartości diagnostycznej wyniku badania dokonuje diagnosta laboratoryjny. Analiza definicji laboratoryjnej interpretacji wyniku badania oraz autoryzacji wyniku badania również wskazuje na kompetencję diagnosty do dokonywania tych czynności. Czynności te mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa zdrowotnego pacjenta. Należyte przeprowadzenie tych czynności wymaga wiedzy i umiejętności i doświadczenia osób je wykonujących. Obowiązek sprawowania nadzoru wymaga aby czynności w zakresie oceny jakości i wartości diagnostycznej badań oraz laboratoryjnej interpretacji i autoryzacji wyniku badania przeprowadzone przez osobę posiadającą tytuł zawodowy technika analityki medycznej lub osobę posiadającą tytuł zawodowy licencjata na kierunku analityka medyczna były zawsze potwierdzone przez diagnostę laboratoryjnego. Dokonując potwierdzenia diagnosta laboratoryjny zaświadcza, że przedmiotowy nadzór miał miejsce a wynik uzyskany został zgodnie ze wszystkimi procedurami określonymi przez obowiązujące przepisy prawne. I tak sprawozdanie z wyniku badania laboratoryjnego podpisane przez osobę posiadającą tytuł zawodowy technika analityki medycznej lub osobę posiadającą tytuł zawodowy licencjata na kierunku analityka medyczna dodatkowo wymaga autoryzacji diagnosty laboratoryjnego [9].

Osoby, które ukończyły studia wyższe na kierunkach:

•    biologia lub farmacja i uzyskały tytuł zawodowy magistra;

•    chemia lub biotechnologia i uzyskały tytuł zawodowy magistra lub magistra inżyniera

•    weterynaria i uzyskała tytuł zawodowy lekarza weterynarii

•    wszystkie czynności diagnostyki laboratoryjnej wykonują pod nadzorem diagnosty laboratoryjnego.

Sprawowanie nadzoru wymaga stałej obecności diagnosty laboratoryjnego. Sprawując nadzór diagnosta laboratoryjny jest uprawniony m.in. do obserwowania wykonania czynności diagnostyki laboratoryjnej, do żądania wyjaśnień związanych z wykonanymi zabiegami i czynnościami, do żądania informacji dotyczących transportu materiału biologicznego do badań, warunków i czasu jego przechowywania. Diagnosta laboratoryjny może również udzielać wiążących osoby pozostające pod nadzorem wskazówek.

Pod nadzorem diagnosty laboratoryjnego lub lekarza posiadającego tytuł zawodowy lekarza i prawo wykonywania zawodu lekarza oraz wiedzę i umiejętności w zakresie wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej uzyskane w ramach specjalizacji wykonuje osoba posiadająca tytuł zawodowy lekarza i prawo wykonywania zawodu lekarza, w czasie realizacji programu specjalizacji i innych form kształcenia podyplomowego, odbywanych na podstawie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty [10].

Nadzór Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych

Na podstawie art. 13 ustawy o diagnostyce laboratoryjnej, Krajowa Rada Diagnostów Laboratoryjnych jest uprawniona do kontroli i oceny wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej przez diagnostę laboratoryjnego. Kontrolę przeprowadzają i oceny dokonują wizytatorzy powołani przez Krajową Radę Diagnostów Laboratoryjnych spośród diagnostów laboratoryjnych. Jednocześnie ustawa wymienia przykładowe czynności do których w ramach dokonywanej kontroli i oceny uprawnieni są wizytatorzy. Wizytatorzy są uprawnieni m.in. do wizytowania pomieszczeń laboratorium, obserwowania sposobu wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej, żądania informacji, wyjaśnień i udostępnienia dokumentacji medycznej, wydawania zaleceń powizytacyjnych. Protokół z przeprowadzonej wizytacji przedstawiony jest diagnoście laboratoryjnemu, którego czynności były przedmiotem kontroli, a także do wiadomości kierownikowi laboratorium. Jeżeli w pracy ocenianego diagnosty stwierdzono nieprawidłowości mające wpływ na wyniki badań diagnostycznych wizytator powiadamia właściwego wojewodę. Zauważyć należy, iż wizytator nie dokonuje kontroli działalności medycznego laboratorium diagnostycznego będącego zakładem opieki zdrowotnej lub jednostka organizacyjną zakładu (dlatego protokołu powizytacyjnego nie otrzymuje kierownik zakładu opieki zdrowotnej, a kierownik laboratorium jedynie do wiadomości). Co prawda wizytator może dokonać wizytacji pomieszczeń, ale tylko i wyłącznie w zakresie wykonywania czynności przez kontrolowanego diagnostę laboratoryjnego. To samo dotyczy udostępnienia dokumentacji medycznej, czy obserwowania sposobu wykonywania czynności diagnostyki przez kontrolowanego diagnostę. Przyjęcie takiej konstrukcji jest oczywistą konsekwencją stanowiska, że samorząd diagnostów laboratoryjnych jako reprezentujący tę grupę zawodową może dokonywać kontroli tylko w odniesieniu do reprezentowanej grupy.

Szczegółowe zagadnienia dotyczące kontroli i oceny wyko-