��Medycyna Og�lna i Nauki o Zdrowiu, 2013, Tom 19, Nr 2, 147 152 PRACA ORYGINALNA www.monz.pl Analiza czynnik�w okre[
laj
cych poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej pacjent�w oddziaB
u neurologii Agnieszka Bartoszek1, Ewelina Siemko2, Hanna Kachaniuk1, Katarzyna Kocka1, Andrzej�StanisB
awek1 1 Katedra Onkologii i Z
rodowiskowej Opieki Zdrowotnej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie 2 Beskidzkie Centrum Medyczne Sp�B
ka z. o.o. w Bielsku-BiaB
ej Bartoszek A, Siemko E, Kachaniuk H, Kocka K, StanisB
awek A. Analiza czynnik�w okre[
laj
cych poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej pacjent�w oddziaB
u neurologii. Med Og Nauk Zdr. 2013; 19(2): 147 152. Streszczenie Wprowadzenie. Choroby neurologiczne s
jedn
z przyczyn obni|
aj
cych wydolno[

samoobsB
ugow
, powoduj
c trud- no[
ci w wykonywaniu podstawowych czynno[
ci |
ycia codziennego. Cel pracy. Analiza czynnik�w zdrowotnych i socjalno-demograficznych wpB
ywaj
cych na wydolno[

samoobsB
ugow
pacjent�w oddziaB
u neurologii. MateriaB
i metoda. Badania przeprowadzono w SPSK w Lublinie, w grupie 115 chorych oddziaB
u neurologii. Wydolno[

funkcjonaln
okre[
lono za pomoc
skali wydolno[
ci samoobsB
ugowej, wpB
yw czynnik�w zdrowotnych i socjalno-demo- graficznych za pomoc
kwestionariusza ankiety. Wyniki. Ponad poB
owa chorych (58%) to osoby o peB
nej wydolno[
ci samoobsB
ugowej. Pacjenci po udarze m�zgu mieli ni|
szy poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej ni|
osoby przyj
te z innych przyczyn. Choroby ukB
adu kr
|
enia, metaboliczne, ukB
adu oddechowego, pokarmowego i narz
du ruchu istotnie wpB
ywaj
na poziom sprawno[
ci funkcjonalnej, podobnie wi
kszo[

zaburzeD
wy|
szych czynno[
ci nerwowych. Wraz z wiekiem obni|
a si
wydolno[

funkcjonalna. Osoby utrzymu- j
ce si
z emerytury posiadaj
ni|
szy poziom wydolno[
ci ni|
badani utrzymuj
cy si
z innych z
r�deB
. Wraz z pogorszeniem si
warunk�w mieszkaniowych spada poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej. Osoby z ni|
szym wyksztaB
ceniem maj
ni|
szy poziom wydolno[
ci ni|
badani posiadaj
cy wyksztaB
cenie [
rednie/wy|
sze. Wnioski: Wydolno[

samoobsB
ugowa badanych zale|
y od przyczyny przyj
cia do szpitala, chor�b wsp�B
istniej
cych, zaburzeD
wy|
szych czynno[
ci nerwowych oraz wieku, wyksztaB
cenia, z
r�dB
a utrzymania i warunk�w mieszkaniowych. Najwi
ksz
grup
stanowiB
y osoby z peB
nym poziomem sprawno[
ci. SB
owa kluczowe wydolno[

samoobsB
ugowa, czynniki spoB
eczno-demograficzne, pacjent neurologiczny WPROWADZENIE [5, 7, 8, 9, 10, 11, 12]. Na wydolno[

czynno[
ciow
mog
wpB
ywa
czynniki socjalno-demograficzne, tj. pB
e
, wiek, Pomimo ogromnego rozwoju medycyny i nakB
ad�w finan- poziom wyksztaB
cenia, stan cywilny, sytuacja finansowa, sowych na dziaB
ania profilaktyczne cz
sto[

wyst
powania z
r�dB
a utrzymania, warunki mieszkaniowe i osoby, z kt�rymi chor�b neurologicznych nadal ro[
nie. Przyczyn takiego stanu mieszka badany [13, 14, 15, 16]. jest wiele, np. wydB
u|
aj
cy si
[
redni okres |
ycia czB
owieka, powoduj
cy zwi
kszenie zachorowalno[
ci na choroby zwy- rodnieniowe (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona), czy CEL PRACY negatywne zachowania zdrowotne, prowadz
ce do powstania chor�b neurologicznych, gB
�wnie udar�w m�zgu. WpB
yw Analiza czynnik�w zdrowotnych i socjalno-demograficz- mo|
e mie
r�wnie|
wzrost wypadk�w drogowych b
d
cych nych wpB
ywaj
cych na wydolno[

samoobsB
ugow
pacjent�w czynnikami ryzyka schorzeD
neurologicznych [1]. oddziaB
u neurologii. W literaturze przedmiotu wydolno[

samoobsB
ugowa, jak i czynniki wpB
ywaj
ce na ni
opisywane s
w odniesieniu do os�b starszych [2, 3, 4, 5]. Wydolno[

samoobsB
ugo- MATERIAB
I METODY wa uto|
samiana jest ze zdolno[
ci
do bycia samodzielnym w wykonywaniu podstawowych potrzeb |
yciowych takich Badania przeprowadzono w Specjalistycznym Publicznym jak: poruszanie si
, od|
ywiane, kontrola funkcji zwieraczy Szpitalu Klinicznym w Lublinie w[
r�d 115 os�b przebywa- i utrzymanie higieny osobistej [6]. Wydolno[

pacjent�w od- j
cych na oddziale neurologii z powodu r�|
nych schorzeD
dziaB
u neurologii zale|
y nie tylko od czynnik�w zdrowotnych neurologicznych lub w okresie diagnozowania choroby. takich jak: przyczyna hospitalizacji, faza choroby, zaburzenia Przebadano 69 kobiet i 49 m
|
czyzn w wieku od 18 84 lat. neurologiczne jej towarzysz
ce i choroby wsp�B
istniej
ce Najliczniejsz
grup
stanowiB
y osoby w przedziale 35 50 r.|
. (33%). Praca zostaB
a wykonana w oparciu o skal
wydolno[
ci Adres do korespondencji: Agnieszka Bartoszek, Katedra Onkologii i Z
rodowiskowej samoobsB
ugowej pacjenta oddziaB
u neurologii (autorstwa K. Opieki Zdrowotnej, ul. Staszica 4, 20-081 Lublin e-mail: [e-mail] Adamczyk) oraz kwestionariusz ankiety. Kwestionariusz NadesB
ano: 23 wrze[
nia 2012; zaakceptowano do druku: 11 grudnia 2012 ankiety zawieraB
pytania odnosz
ce si
do analizowanych - - - - - Medycyna Og�lna i Nauki o Zdrowiu, 2013, Tom 19, Nr 2 148 Agnieszka Bartoszek, Ewelina Siemko, Hanna Kachaniuk, Katarzyna Kocka, Andrzej�StanisB
awek. Analiza czynnik�w okre[
laj
cych poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej czynnik�w zdrowotnych (przyczyn hospitalizacji, faz choro- by, chor�b wsp�B
istniej
cych i zaburzeD
wy|
szych czynno[
ci |
yciowych) oraz socjalno demograficznych (pB
ci, wieku, stanu cywilnego, wyksztaB
cenia, miejsca zamieszkania, os�b, z kt�rymi badani mieszkaj
, warunk�w mieszkaniowych, z
r�dB
a utrzymania i sytuacji finansowej) [7]. W analizie statystycznej warto[
ci analizowanych para- metr�w mierzalnych przedstawiono przy pomocy warto[
ci [
redniej, a dla niemierzalnych przy pomocy liczno[
ci i od- setka. Dla cech jako[
ciowych do wykrycia istnienia r�|
nic pomi
dzy por�wnywanymi grupami u|
yto testu Chi2. Do Rycina 2. Z
redni poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej badanych a przyczyna przyj
cia na oddziaB
(p=0,0005) zbadania r�|
nic pomi
dzy dwiema grupami zastosowano test U Manna-Whitneya, za[
dla wi
cej ni|
dw�ch grup test Kruskala-Wallisa. Do sprawdzenia zale|
no[
ci pomi
dzy niekt�rymi zmiennymi wykorzystano tak|
e korelacj
rang Spearmana. Przyj
to poziom istotno[
ci p<�0,05, wskazuj
cy na istnienie istotnych statystycznie r�|
nic lub zale|
no[
ci. Baz
danych i badania statystyczne przeprowadzono w opar- ciu o oprogramowanie komputerowe Statistica 9.1. WYNIKI W analizowanej grupie wedB
ug skali wydolno[
ci samoobsB
u- Rycina 3. Z
redni poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej respondent�w a faza choroby (p=0,059523) gowej pacjenta neurologicznego najwi
cej os�b zakwalifiko- wano do grupy z peB
n
wydolno[
ci
samoobsB
ugow
 58%. Z
redni poziom wydolno[
ci pacjent�w oddziaB
u neurologii Nast
pnym czynnikiem zdrowotnym istotnie wpB
ywa- wynosi 25 punkt�w, co oznacza peB
n
wydolno[

samoob- j
cym na poziom sprawno[
ci funkcjonalnej byB
y choroby sB
ugow
(Ryc. 1). wsp�B
istniej
ce. Osoby, u kt�rych wyst
puj
choroby ukB
adu kr
|
enia, metaboliczne, ukB
adu oddechowego, narz
du ru- chu, ukB
adu pokarmowego maj
ni|
sz
wydolno[

ni|
osoby u kt�rych dane schorzenia nie wyst
puj
(p<�0,05) (Ryc.4). Rycina 1. StopieD
wydolno[
ci samoobsB
ugowej pacjent�w oddziaB
u neurologii Celem okre[
lenia czynnik�w zdrowotnych i socjalno- Rycina 4. Z
redni poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej a wyst
powanie chor�b wsp�B
istniej
cych -demograficznych, maj
cych wpB
yw na poziom wydolno- *pytania wielokrotnego wyboru, suma nie r�wna si
100% [
ci samoobsB
ugowej pacjent�w oddziaB
u neurologii, wzi
to **istotne statystycznie (p<�0,05) pod uwag
[
redni poziom wydolno[
ci respondent�w, bez uwzgl
dnienia podziaB
u na stopnie wydolno[
ci (MPW  [
redni Zaburzeniami wy|
szych czynno[
ci nerwowych istotnie poziom wydolno[
ci badanych). wpB
ywaj
cymi na poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej oka- Przyczyna przyj
cia do szpitala ma istotny wpB
yw na po- zaB
y si
(Ryc. 5, Ryc. 6): ziom wydolno[
ci badanych (H=19,91, p=0,0005). Najwy|
szy  zaburzenia napi
cia mi
[
niowego (p=0,00003), poziom sprawno[
ci maj
osoby diagnozowane (MPW=28  niedowB
ady (p=0,0015), pkt.), za[
najmniejszy osoby przyj
te z powodu udaru m�zgu  zaburzenia czucia (p=0,0005), krwotocznego i niedokrwiennego (MPW=21 pkt.) (Ryc. 2).  zaburzenia r�wnowagi i koordynacji (p= 0,035), Pacjenci oddziaB
u neurologii wykazuj
zr�|
nicowany  niezborno[

ruchowa (p= 0,000001), stopieD
wydolno[
ci samoobsB
ugowej w zale|
no[
ci od fazy  dr|
enie zamiarowe (p=0,023), choroby, w jakiej si
znajduj
. Osoby b
d
ce w fazie ostrej  trudno[
ci w wykonywaniu wyuczonej czynno[
ci maj
ni|
sz
wydolno[

(MPW=23pkt.) ni|
osoby b
d
ce w sta- (p= 0,000001), bilnej fazie choroby (MPW=26pkt.). Pomimo tego nie stwier-  trudno[
ci z m�wieniem (p=0,0018), dzono zwi
zku mi
dzy badanymi zmiennymi (p=0,059523)  zaburzenia poB
ykania (p=0,00007), (Ryc. 3).  zaburzenia orientacji (p= 0,0057). - - - - - Medycyna Og�lna i Nauki o Zdrowiu, 2013, Tom 19, Nr 2 149 Agnieszka Bartoszek, Ewelina Siemko, Hanna Kachaniuk, Katarzyna Kocka, Andrzej�StanisB
awek. Analiza czynnik�w okre[
laj
cych poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej Tabela 1. Wydolno[

samoobsB
ugowa a czynniki socjalno-demograficzne Wsp�B
- Poziom Korelacje mi
dzy przyj
tymi zmiennymi czynnik istotno[
ci korelacji (R) (p) wydolno[

samoobsB
ugowa a wiek -0,481 0,0000 wydolno[

samoobsB
ugowa a wyksztaB
cenie 0,265 0,0040 wydolno[

samoobsB
ugowa a warunki mieszkaniowe -0,47 0,0000 wydolno[

samoobsB
ugowa a sytuacja finansowa -0,19 0,0391 Tabela 2. Z
redni poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej, a czynniki so- cjalno-demograficzne Z
redni poziom Poziom Czynniki socjalno-demograficzne Rycina 5. Z
redni poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej a wyst
powanie zaburzeD
wydolno[
ci istotno[
ci wy|
szych czynno[
ci nerwowych Kobiety 26 *pytania wielokrotnego wyboru, suma nie r�wna si
100% PB
e
0,0757 **istotne statystycznie (p<�0,05) M
|
czyz
ni 24 wolny/wolna 25 Stan cywilny 0,5219 w zwi
zku 25 podstawowe/ zawodowe 22 wyksztaB
cenie 0,0056 [
rednie/ wy|
sze 26 miasto 26 miejsce 0,1969 zamieszkania wie[
24 samotne 26 rodzina wielopokoleniowa 23 osoby mieszkaj
ce maB
|
onek i dzieci 26 0,1373 z badanym wsp�B
maB
|
onek 24 inne 28 praca zawodowa 27 z
r�dB
a emerytura 21 0,0000 utrzymania Rycina 6. Z
redni poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej a wyst
powanie zaburzeD
renta i inne 27 wy|
szych czynno[
ci nerwowych *pytania wielokrotnego wyboru, suma nie r�wna si
100% bardzo dobra/ dobra 26 sytuacja 0,0743 **istotne statystycznie (p<�0,05) finansowa [
rednia/ zB
a 25 Istnieje korelacja mi
dzy wiekiem a poziomem wydolno[
ci mi
dzy poziomem wydolno[
ci samoobsB
ugowej a wyksztaB
- samoobsB
ugowej (Tab. 1), co oznacza, |
e wraz z wiekiem ceniem (Tab. 1). Wraz ze wzrostem wyksztaB
cenia wzrasta obni|
a si
poziom sprawno[
ci badanych (p=0,000000). PeB
na poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej. Osoby z wyksztaB
ce- wydolno[

samoobsB
ugowa dotyczyB
a os�b mi
dzy 18 34�r.|
., niem podstawowym i zawodowym cz
[
ciej kwalifikowano osoby po 64 r.|
. maj
najni|
szy poziom wydolno[
ci w[
r�d do grupy z ograniczon
wydolno[
ci
, za[
osoby z wyksztaB
- wszystkich badanych grup. Dane te s
istotne statystycznie ceniem [
rednim i wy|
szym do grupy os�b samodzielnych (p= 0,00003). Analizuj
c uwarunkowania poziomu wydol- w samoobsB
udze. no[
ci samoobsB
ugowej badanych w zale|
no[
ci od pB
ci, mo|
- Badania wB
asne nie potwierdziB
y zwi
zku mi
dzy miej- na zauwa|
y
, |
e kobiety maj
wy|
szy poziom wydolno[
ci scem zamieszkania a poziomem wydolno[
ci samoobsB
u- samoobsB
ugowej (26 pkt.) ni|
m
|
czyz
ni (24 pkt.) (Tab. 2). gowej (p=0,1969), pomimo i|
osoby mieszkaj
ce w mie[
cie W[
r�d badanych kobiet a|
67% posiadaB
o peB
n
wydolno[

otrzymaB
y [
rednio wi
cej punkt�w oznaczaj
cych peB
n
funkcjonaln
, podczas gdy m
|
czyzn z takim poziomem wydolno[

czynno[
ciow
ni|
osoby mieszkaj
ce na wsi byB
o 47%. (Tab. 2). Analizuj
c wpB
yw os�b, kt�re mieszkaj
z badanym Analiza statystyczna nie potwierdziB
a zwi
zku mi
dzy na poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej, mo|
na zauwa|
y
, stanem cywilnym a poziomem wydolno[
ci samoobsB
ugowej |
e najni|
szyj poziom wydolno[
ci maj
osoby mieszkaj
ce (p=0,5219) (Tab. 2). Zar�wno osoby zam
|
ne, jak i samotne w rodzinie wielopokoleniowej (MPW=23pkt.), jak i mieszka- bior
ce udziaB
w badaniu uzyskaB
y taki sam [
redni poziom j
cy ze wsp�B
maB
|
onkiem (MPW=24 pkt.). Osoby mieszkaj
ce sprawno[
ci funkcjonalnej. W[
r�d samotnych wi
cej os�b na stancji ze znajomymi, z rodzeD
stwem, jak i z rodzicami miaB
o peB
n
wydolno[

samoobsB
ugow
w por�wnaniu z oso- uzyskali najwy|
szy [
redni poziom wydolno[
ci funkcjonalnej. bami b
d
cymi w zwi
zku. Pomimo to nie istnienie taka zale|
no[

(p=0,1373) (Tab.�2). W przeprowadzonych badaD
wynika, |
e osoby o ni|
szym Na poziom sprawno[
ci respondent�w wpB
yw maj
wa- poziomie wyksztaB
cenia maj
ni|
szy [
redni poziom spraw- runki mieszkaniowe. Im gorsze warunki tym ni|
szy poziom no[
ci (MPW=22 pkt.) ni|
osoby z wyksztaB
ceniem [
rednim/ wydolno[
ci samoobsB
ugowej (Tab.1). wy|
szym (MPW= 26 pkt.) (Tab. 2). Uzyskane r�|
nice s
istot- Analizuj
c uwarunkowania poziomu wydolno[
ci samo- ne statystycznie (p=0,0056). Wyst
puje r�wnie|
korelacja obsB
ugowej badanych w zale|
no[
ci od z
r�dB
a utrzymania, - - - - - Medycyna Og�lna i Nauki o Zdrowiu, 2013, Tom 19, Nr 2 150 Agnieszka Bartoszek, Ewelina Siemko, Hanna Kachaniuk, Katarzyna Kocka, Andrzej�StanisB
awek. Analiza czynnik�w okre[
laj
cych poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej mo|
na zauwa|
y
, |
e osoby utrzymuj
ce si
z emerytury maj
W badaniach wB
asnych nad wyst
powaniem chor�b wsp�B
- ni|
szy poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej (MPW=21pkt.) istniej
cych najwi
kszy odsetek stanowi
choroby ukB
adu ni|
utrzymuj
cy si
z pracy zawodowej i renty (MPW=27 pkt.) kr
|
enia (48%) i choroby narz
du ruchu (28%). Na choroby (Tab. 2). Jest to zale|
no[

istotna statystycznie (p=0,000000). ukB
adu kr
|
enia wskazuje nieco wi
kszy odsetek responden- Analiza statystyczna ukazuje istnienie korelacji mi
dzy t�w (54%) w badaniach Biercewicz i wsp. [5]. poziomem wydolno[
ci samoobsB
ugowej a sytuacj
finansow
Radziszewski podaje, |
e choroby wsp�B
istniej
ce mog
badanych (Tab.�1). Osoby z zadowalaj
c
sytuacj
finansow
mie
r�wnie|
wpB
yw na poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej maj
wy|
szy poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej ni|
osoby, [13]. Badania wB
asne potwierdziB
y te przypuszczenia, istotny kt�re oceniB
y swoj
sytuacj
jako [
redni
/zB

(Tab. 2). R�|
nice statystycznie wpB
yw maj
choroby wsp�B
istniej
ce, tj: ukB
a- s
istotne statystycznie (p=0,074). du kr
|
enia, metaboliczne, ukB
adu oddechowego, narz
du ruchu, ukB
adu pokarmowego, gdzie najwi
kszy wpB
yw maj
choroby ukB
adu oddechowego i pokarmowego. DYSKUSJA Choroby narz
du ruchu, co potwierdzono zar�wno w ba- daniach wB
asnych, jak i Biercewicz i wsp., maj
wpB
yw na Jedn
z gB
�wnych przyczyn ograniczonej sprawno[
ci funk- wydolno[

samoobsB
ugow
, odno[
nie do chor�b ukB
adu cjonalnej s
schorzenia, cz
sto przewlekB
e. Ka|
da choroba, moczowo-pB
ciowego nie wyst
piB
a ta zale|
no[

w badaniach a zwB
aszcza taka, kt�ra powoduje nagB
e lub post
puj
ce wB
asnych, natomiast potwierdziB
y to badania Biercewicz ograniczenie mo|
liwo[
ci wykonywania czynno[
ci samo- i wsp. [5]. obsB
ugowych jest przyczyn
zmian w sferze psychicznej, Wielu autor�w [8, 10, 11, 15] podkre[
la wpB
yw zaburzeD
spoB
ecznej i duchowej czB
owieka. neurologicznych na obni|
enie wydolno[
ci samoobsB
ugowej, Wraz z wiekiem sprawno[

funkcjonalna czB
owieka obni|
a powoduj
cych ograniczenia w wykonywaniu podstawowych si
, dlatego wi
kszo[

badaD
tego obszaru bierze pod uwag
czynno[
ci |
yciowych. W badaniach wB
asnych wi
kszo[

starsze grupy wiekowe. Badaniem sprawno[
ci funkcjonalnej z wymienionych zaburzeD
(10 z 16 zaburzeD
) miaB
a istotny zajmowali si
ju|
wcze[
niej inni autorzy, gdzie grupami ba- wpB
yw na obni|
enie sprawno[
ci. Najwi
kszy maj
zaburzenia danymi byB
y osoby starsze. Do oceny poziomu sprawno[
ci zwi
zane z przebytym udarem, tj. trudno[
ci z m�wieniem, funkcjonalnej wykorzystywali r�|
ne narz
dzia badawcze. zaburzenia poB
ykania i zaburzenia orientacji. Nale|
y jednak W analizie Biercewicz i wsp., badaj
cych wydolno[

samo- zaznaczy
, |
e osoby, u kt�rych wyst
puje dane zaburzenie, obsB
ugow
os�b starszych przy u|
yciu skali Katza ADL, maj
r�wnie|
inne dolegliwo[
ci, kt�re wpB
ywaj
na poziom wi
kszo[

os�b (85%) zostaB
o zakwalifikowanych do grupy wydolno[
ci, przez co nie da si
okre[
li
, kt�re zaburzenia I ADL, co oznacza ich peB
n
wydolno[

[5]. maj
wi
kszy wpB
yw na jej poziom. Podobnie w badaniach wB
asnych, osoby z peB
n
wydolno[
- Analiza statystyczna wykazaB
a zale|
no[

mi
dzy wiekiem, ci
stanowiB
y najwi
kszy odsetek badanych (58%). By
mo|
e wyksztaB
ceniem, sytuacj
finansow
, z
r�dB
em utrzymania wyniki te s
podobne w obu badaniach, gdy|
pierwsza grupa i warunkami mieszkaniowymi a [
rednim poziomem wydol- to pacjenci w dniu wypisu ze szpitala, a w badaniach wB
asnych no[
ci funkcjonalnej pacjent�w oddziaB
u neurologii. najwi
cej os�b byB
o w okresie diagnozowania. Natomiast Wiek jest znacz
c
zmienn
niezale|
n
obni|
aj
c
wy- w badaniach Z
lusarskiej i wsp., przeprowadzonych z wyko- dolno[

samoobsB
ugow
[5]. Wyniki badaD
wB
asnych po- rzystaniem skali Bartel, wi
kszo[

chorych przebywaj
cych twierdzaj
istnienie korelacji mi
dzy wiekiem a poziomem w szpitalu zostaB
a zakwalifikowana do grupy I (pacjenci wydolno[
ci czynno[
ciowej, gdy|
najwy|
szy poziom wydol- o [
rednim stopniu sprawno[
ci funkcjonalnej) [14]. no[
ci samoobsB
ugowej maj
badane osoby mi
dzy 18 34�r.|
. Czynnikami maj
cymi istotny wpB
yw na poziom wydol- (peB
n
wydolno[

ma 86% badanych), za[
osoby po 64 r.|
. no[
ci samoobsB
ugowej s
: przyczyna przyj
cia do szpitala, maj
najni|
szy poziom wydolno[
ci w[
r�d wszystkich grup. wyst
powanie chor�b wsp�B
istniej
cych i zaburzenia wy|
- PotwierdziB
y to r�wnie|
badania Wawrzyniak S. i Wawrzy- szych czynno[
ci nerwowych. niak K. badaj
cych wpB
yw wieku na wydolno[

samoobsB
u- Wyniki przeprowadzonej analizy na temat wpB
ywu gow
chorych po przebytym udarze m�zgu [16]. Co prawda, przyczyny przyj
cia do szpitala na poziom wydolno[
ci sa- w badaniach wB
asnych nie badano tylko os�b po przebytym moobsB
ugowej wskazuj
na to, |
e najwi
ksze zr�|
nicowa- udarze, a r�|
ne jednostki neurologiczne, jednak potwierdza nie statystyczne maj
udary m�zgu. Wida
tutaj wyraz
ny si
, |
e wiek jest zmienn
r�|
nicuj
c
poziom sprawno[
ci wpB
yw przebytego udaru m�zgu na obni|
enie sprawno[
ci. pacjent�w. Badania epidemiologiczne potwierdzaj
wyniki uzyskane Badania wB
asne potwierdzaj
wyst
powanie korelacji po- w badaniach wB
asnych, gdy|
spo[
r�d os�b, kt�re prze|
yB
y mi
dzy poziomem wyksztaB
cenia a stopniem wydolno[
ci udar, okoB
o 30 50% jest niesamodzielnych, 22% nie chodzi czynno[
ciowej. Osoby z wyksztaB
ceniem podstawowym samodzielnie, a 24 53% wymaga caB
kowitej lub cz
[
ciowej i zawodowym maj
najni|
szy poziom wydolno[
ci samoob- pomocy przy wykonywaniu czynno[
ci samoobsB
ugowych sB
ugowej, za[
posiadaj
cy [
rednie b
dz
wy|
sze wyksztaB
cenie [16]. Z kolei Adamczyk podaje, |
e poB
owa chorych, kt�ra maj
zbli|
ony poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej. Podobne prze|
yje udar jest unieruchomiona i zale|
na od innych, co wyniki otrzymali w swoich badaniach Biercewicz i wsp., za tym idzie  wydolno[

funkcjonalna pacjent�w po udarze z tym, |
e badali oni tylko osoby starsze [5]. jest obni|
ona [7]. Warunki mieszkaniowe, gB
�wnie przystosowanie mieszka- W[
r�d badanych grup os�b przyj
tych na oddziaB
najwy|
- nia do funkcjonowania w nim osoby z dysfunkcjami neuro- szy poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej miaB
y osoby diagno- logicznymi, wpB
ywa na poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej. zowane. Zatem nale|
aB
oby przypuszcza
, |
e zaburzenia, jakie W domu przystosowanym do ograniczeD
funkcjonalnych dotykaB
y te osoby (cz
sto pojedyncze objawy chorobowe), chorego B
atwiej jest wykonywa
podstawowe czynno[
ci dnia nie powodowaB
y wi
kszych problem�w z funkcjonowaniem codziennego. Badania wB
asne potwierdziB
y wyst
powanie czynno[
ciowym. korelacji miedzy warunkami mieszkaniowymi a poziomem - - - - - Medycyna Og�lna i Nauki o Zdrowiu, 2013, Tom 19, Nr 2 151 Agnieszka Bartoszek, Ewelina Siemko, Hanna Kachaniuk, Katarzyna Kocka, Andrzej�StanisB
awek. Analiza czynnik�w okre[
laj
cych poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej wydolno[
ci samoobsB
ugowej (R= 0,47; p<�0,05). Wraz z po- 3. Czynniki socjalno-demograficznetakie jak: wiek, wy- garszaj
cymi si
warunkami mieszkaniowymi obni|
a si
ksztaB
cenie, z
r�dB
o utrzymania, warunki mieszkaniowe poziom sprawno[
ci czynno[
ciowej. istotnie wpB
ywaj
na sprawno[

funkcjonaln
pacjent�w Osoby badane utrzymuj
ce si
z emerytury maj
spraw- oddziaB
u neurologii. no[

najni|
sz
spo[
r�d wszystkich badanych o innych z
r�d- B
ach utrzymania, gdzie [
redni poziom wydolno[
ci w innych grupach jest por�wnywalny. Wyniki powy|
szych badaD
PIZ
MIENNICTWO mogB
yby sugerowa
, i|
niski poziom wydolno[
ci samoob- 1. Wasilewski TP. Subiektywna ocena przewlekB
ego zm
czenia i wsparcia sB
ugowej os�b utrzymuj
cych si
z emerytury zwi
zany jest spoB
ecznego pacjent�w z uszkodzeniami prawej i lewej p�B
kuli m�zgu. w du|
ej mierze z wiekiem, gdy|
na emerytur
przechodzi W: Wiktor H,(red.). Dobrostan i wsparcie w zdrowiu i chorobie. Lublin: si
po 60 r.|
. (kobiety) i po 65 r.|
. (m
|
czyz
ni). Jest to wiek, NeuroCentrum; 2009: 277 287. w kt�rym obni|
a si
wydolno[

czynno[
ciowa. 2. BieD
B, Wojszel B, WilmaD
ska J, PolityD
ska B. Epidemiologiczna oce- na rozpowszechniania niesprawno[
ci funkcjonalnej u os�b w p�z
nej Badania wB
asne potwierdziB
y korelacj
mi
dzy sytuacj
staro[
ci a [
wiadczenie opieki. Gerontol Pol. 1999; 2: 42 47. finansow
a poziomem sprawno[
ci funkcjonalnej pacjent�w 3. Jaracz K, WoB
owicka L, B
czyk G. Sytuacja |
yciowa i sprawno[

funkcjo- oddziaB
u neurologii. Wraz z pogorszeniem si
samooce- nalna os�b w starszym wieku z zaburzeniami sprawno[
ci lokomocyjnej. ny sytuacji finansowej dochodzi do obni|
enia wydolno[
ci. Gerontol Pol. 2001; 1: 26 30. Mo|
na przypuszcza
, |
e gorsz
sytuacj
finansow
maj
4. Muszalik M, 
wikB
a A, K
dziora-Kornatowska K, Kornatowski T. Ocena wpB
ywu czynnik�w socjodemograficznych i medycznych na osoby utrzymuj
ce si
z emerytury  gB
�wnie osoby starsze, poziom sprawno[
ci funkcjonalnej pacjent�w geriatrycznych. Piel
g u kt�rych wyst
puj
wi
ksze ograniczenia w sprawno[
ci XXI w. 2010; 1 2(30 31): 9 15. czynno[
ciowej. 5. Biercewicz M, K
dziora-Kornatowska K, Z
lusarz R, CegB
a B, FaleD
czyk PB
e
okazaB
a si
czynnikiem niemaj
cym istotnego wpB
y- K. Ocena wydolno[
ci czynno[
ciowej os�b w wieku podeszB
ym na tle uwarunkowaD
zdrowotnych i spoB
ecznych. Piel
g XXI w. 2005; 1 2: wu na poziom wydolno[
ci czynno[
ciowej, pomimo |
e kobiety 39 45. maj
wy|
szy poziom wydolno[
ci. Tych wynik�w nie potwier- 6. Z
lusarz R, Beuth W, Ksi
|
kiewicz B. Ocena czynno[
ciowa chorych dziB
y badania Wawrzyniaka S. i Wawrzyniak K., kt�rzy bada- z krwotokiem podpaj
czyn�wkowym. Udar M�zgu. 2008; 10(2): 55 60. li wpB
yw czynnik�w socjalno-demograficznych na przebieg 7. Adamczyk K. Piel
gniarstwo neurologiczne. Lublin: Wyd. Czelej; 2000. udaru: m
|
czyz
ni po przebytym udarze m�zgu maj
wy|
szy 8. Filipowska J, Drozdowski W, Kucharska U. StopieD
samodzielno[
ci pacjent�w po udarach m�zgu a wyniki badania odruchu mrugania. poziom wydolno[
ci czynno[
ciowej ni|
kobiety�[16]. Post Rehab. 1999; XIII: 45 55. Przeprowadzone badania wB
asne nie potwierdziB
y wyst
- 9. Ochojska D. Stwardnienie rozsiane i rodzina. Psychologiczna analiza pienia korelacji mi
dzy osobami mieszkaj
cymi w rodzinie sytuacji w rodzinach os�b dorosB
ych chorych na stwardnienie rozsiane. a poziomem wydolno[
ci funkcjonalnej. Warto jednak za- Rzesz�w: Wyd. Wy|
szej SzkoB
y Pedagogicznej; 2000. 10. SzawB
owski K. Rehabilitacja podstawy diagnostyki funkcjonalnej, uwa|
y
, |
e najni|
szy poziom osi
gn
B
y osoby mieszkaj
ce usprawniania leczniczego i reintegracji spoB
ecznej. GdaD
sk: Wyd. w rodzinie wielopokoleniowej, za[
najwy|
szy mieszkaj
ce GdaD
skie;1998. z rodzicami, rodzicami i rodzeD
stwem lub z przyjaci�B
mi. 11. Z
lusarz R, Biercewicz M. Ocena czynno[
ciowa chorego z dysfunkcj
Zatem nale|
aB
oby przypuszcza
, |
e osoby mieszkaj
ce w ro- ukB
adu nerwowego w opiece dB
ugoterminowej  praktyczne narz
dzia dzinie wielopokoleniowej s
jej najstarszymi czB
onkami. By
oceny. W: Kachaniuk H, (red.). Piel
gniarska opieka nad osobami starszym, Warszawa: Raabe; 2010; 7: 56 75. mo|
e badani wyr
czani s
w wykonywaniu podstawowych 12. Pasek J, Opara J, Pasek T, SieroD
A. Ocena czynno[
ci |
ycia codzien- czynno[
ci przez wsp�B
domownik�w, co powoduje zmniej- nego w zale|
no[
ci od podtypu przebytego udaru niedokrwiennego szenie ich wydolno[
ci. Do odmiennych wniosk�w doszedB
m�zgu i przeprowadzonej wczesnej rehabilitacji. Udar M�zgu. 2009; Wawrzyniak i wsp., stwierdzaj
c, |
e osoby samotne maj
11(2): 41 49. ni|
szy poziom wydolno[
ci czynno[
ciowej ni|
osoby miesz- 13. Radziszewski KR. Stan funkcjonalny pacjent�w z dyskopati
kr
gosB
upa l
dz
wiowego leczonych wyB

cznie zachowawczo b
dz
operowanych. kaj
ce z rodzin
[16]. Pomimo to korelacje te nie byB
y istotne. Wiad Lek. 2008; LXI: 23 29. 14. Z
lusarska B, Zarzycka D, Sadurska A. Wydolno[

samoobsB
ugowa miernikiem stanu zdrowia pacjent�w w wieku podeszB
ym. Now Lek. WNIOSKI 2008; 77(3): 209 213. 15. Talarska D, Wieczorowska-Tobis K, SzwaB
kiewicz E. Opieka nad oso- bami przewlekle chorymi, w wieku podeszB
ym i niesamodzielnymi. 1. Najwi
ksz
grup
pacjent�w oddziaB
u neurologii (58%) Warszawa: Wyd. Lekarskie PZWL; 2009. stanowili pacjenci z peB
nym poziomem wydolno[
ci sa- 16. Wawrzyniak S, Wawrzyniak K. WpB
yw wybranych czynnik�w spo- moobsB
ugowej. B
eczno-demograficznych na przebieg udaru niedokrwiennego m�zgu. 2. Poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej badanych os�b za- Udar M�zgu. 2006; 8(1): 22 27. le|
y od takich czynnik�w zdrowotnych jak: przyczyna przyj
cia do szpitala, choroby wsp�B
istniej
ce i zaburzenia wy|
szych czynno[
ci nerwowych. - - - - - Medycyna Og�lna i Nauki o Zdrowiu, 2013, Tom 19, Nr 2 152 Agnieszka Bartoszek, Ewelina Siemko, Hanna Kachaniuk, Katarzyna Kocka, Andrzej�StanisB
awek. Analiza czynnik�w okre[
laj
cych poziom wydolno[
ci samoobsB
ugowej Analysis of factors determining the level of self-care efficiency of patients in a neurological ward Abstract Introduction. Neurological diseases are among the factors lowering self-care efficiency by causing difficulties in performing basic activities of daily living. The objective of the study. Analysis of health and socio-demographic factors influencing the self-sufficiency of patients in a neurological ward. The material and the method. The survey was carried out in Independent Public Clinical Hospital No. 4 in Lublin, on a group of 115 patients hospitalized in the neurological ward. Functional capacity was defined on the basis of self-care efficiency scale, and the effect of health-related and socio-demographic factors by using a questionnaire. Results. More than a half, i.e. 58% of patients, were fully efficient. Patients after stroke had a lower level of self-care efficiency than those admitted for other reasons. Diseases of the cardiovascular, respiratory and digestive system, as well as motor organs and metabolic diseases have a considerable influence on the level of functional capacity, similar to most of the disorders in higher nervous activity. Functional capacity decreases with age. Patients who receive retirement benefits are characterised by a lower level of self-care efficiency than the respondents who maintain themselves on other sources. Along with declining housing conditions, the level of self-care efficiency decreases. People with lower education level are less efficient than those with secondary or university education. Conclusions: The respondents self-care efficiency depends on the cause of admittance to the hospital, co-morbidity, disorders of higher nervous activity, age, education, source of income and housing conditions. Persons with complete self-care efficiency constituted the largest group. Key words self-care efficiency, socio-demographic factors, neurological patient - - - - -