Poczucie winy jak si� go pozby�     Str. g��wna  Czytelnia   Poczucie winy jak si� go pozby� Poczucie winy towarzyszy wszelkim problemom psychologicznym. Ludzie znajduj�cy si� w depresji, samotni, zmagaj�cy si� z k�opotami ma��e�skimi, homoseksuali�ci, alkoholicy, zrozpaczeni czy prze�ywaj�cy kryzys wieku �redniego – w rzeczywisto�ci do�wiadczaj� poczucia winy. Poczucie winy mo�e by� obiektywne i subiektywne. Obiektywna wina istnieje bez wzgl�du na nasze odczucia. Pojawia si� w chwili z�amania prawa i przekraczaj�cy prawo jest winny niezale�nie od tego, czy czuje si� winny czy nie. Mo�na podzieli� j� na cztery rodzaje. Wina prawna ma miejsce wtedy, gdy nast�puje naruszenie prawa, przepis�w dotycz�cych �ycia spo�ecznego. Cz�owiek, kt�ry przeje�d�a na czerwonym �wietle albo kradnie co� w sklepie jest winny wobec prawa niezale�nie od tego, czy zosta� schwytany i czy ma wyrzuty sumienia. Wina spo�eczna to z�amanie niepisanych regu� spo�ecznych. Je�eli kto� zachowuje si� grubia�sko, z�o�liwie obmawia bli�nich, niemi�osiernie kogo� krytykuje albo lekcewa�y potrzebuj�cych, nie narusza �adnego prawa i mo�e nie mie� wyrzut�w sumienia, czuje si� jednak winny, bo wie, �e oczekiwania spo�eczne s� inne. Wina personalna ma miejsce wtedy, gdy kto� nie przestrzega w�asnych ustale� albo post�puje wbrew nakazom w�asnego sumienia. Je�eli jaki� ojciec obiecuje sobie, �e ka�d� niedziel� b�dzie sp�dza� z rodzin�, ma poczucie winy, kiedy sprawy zawodowe trzymaj� go z dala od domu. Poniewa� nasze osobiste regu�y cz�sto pokrywaj� si� z zasadami naszych bli�nich, wina spo�eczna i osobista mo�e by� podobna. Wina teologiczna, czasami zwana prawdziw� win�, wi��e si� z naruszeniem praw Bo�ych. Biblia opisuje nam Bo�e zasady, i je�eli je naruszymy, jeste�my winni przed Bogiem niezale�nie od tego, czy odczuwamy wyrzuty sumienia. Biblia nazywa taki stan grzechem, a nas wszystkich grzesznikami, winnymi przed Bogiem. Wi�kszo�� psycholog�w nie uznaje winy teologicznej. Ale oznacza to zarazem podwa�anie wszelkich zasad moralnych. Je�eli bowiem istniej� absolutne zasady moralne, musi by� te� Ten, kt�ry je ustanowi�, to znaczy B�g. Wielu jednak ludziom �atwiej jest uwierzy�, �e poj�cie dobra i z�a jest wzgl�dne - zale�ne od do�wiadcze�, wychowania i uznawanego systemu warto�ci. Wina subiektywna ��czy si� z wyrzutami sumienia, kt�re pojawiaj� si� w nas z powodu naszych czyn�w. Jest to przykre uczucie �alu, wstydu i pot�pienia, kt�re pojawia si� wtedy, gdy uczynili�my lub pomy�leli�my co� z�ego, albo te� nie zrobili�my czego�, co powinni�my byli zrobi�. Towarzyszy temu zniech�cenie, niepok�j, l�k przed kar�, poczucie odizolowania. Wszystko to razem sk�ada si� na og�lne poczucie winy. Poczucie winy mo�e by� s�abe lub silne, w�a�ciwe albo niew�a�ciwe. Na przyk�ad, w�a�ciwe poczucie winy powstaje w�wczas, kiedy z�amiemy prawo albo nakazy w�asnego sumienia i czujemy wyrzuty proporcjonalne do wagi naszego wykroczenia. Niew�a�ciwe za� poczucie winy jest odwrotnie proporcjonalne do powagi czynu. Niekt�rzy ludzie mog� na przyk�ad kra�� i oszukiwa� odczuwaj�c jedynie niewielkie wyrzuty sumienia, tymczasem inni obezw�adnieni s� poczuciem winy z powodu drobnego wykroczenia i z�ej my�li. Poczucie winy ma tak�e swoje pozytywne aspekty. Mo�e sk�ania� nas do zmiany zachowania i szukania przebaczenia u Boga i innych ludzi. Ale mo�e by� tak�e niszcz�ce, rodzi� zahamowania, kt�re czyni� nasze �ycie niezno�nym. Biblia a poczucie winy Kiedy wsp�cze�ni ludzie m�wi� o poczuciu winy, maj� na my�li przede wszystkim win� subiektywn�. Jednak w Biblii s�owa t�umaczone jako wina albo winny odnosz� si� do winy teologicznej. Osoba winna w biblijnym sensie to ta, kt�ra z�ama�a Bo�e prawo. Dlatego Biblia zajmuje si� grzechem, a nie poczuciem winy. Nigdzie w niej nie czytamy, �e powinni�my koncentrowa� si� na poczuciu winy jako najwa�niejszym problemie cz�owieka i oddzia�ywa� na ludzi przez wywo�ywanie u nich poczucia winy. A dok�adnie tak post�puje wielu m�wc�w i kaznodziej�w, kt�rzy szczerze pragn�, by ludzie zmieniali si� na lepsze. Dlatego w�a�nie przeciwnicy chrze�cija�stwa maj� argument, �e wzbudza ono w cz�owieku niezdrowe poczucie winy. Ale jak mo�na przyprowadzi� ludzi do upami�tania, je�eli nie wzbudzi si� w nich poczucia winy? Aby zrozumie� te sprawy, musimy pozna� poj�cie konstruktywnego smutku i Bo�ego przebaczenia. Smutek konstruktywny to termin wywodz�cy si� z 2Kor 7,8-10. Ap. Pawe� przeciwstawia tam “smutek �wiatowy”, kt�ry jest odpowiednikiem poczucia winy, “smutkowi, kt�ry jest wed�ug Boga”. Ten ostatni to smutek konstruktywny, prowadz�cy do pozytywnych zmian. Wyobra�my sobie dwie osoby pij�ce kaw�. Jedna z nich niechc�cy oblewa ni� drug�. Typowa reakcja �wiadcz�ca o poczuciu winy wygl�da nast�puj�co: “Ale� ze mnie niezdara. Tak okropnie ci� pobrudzi�em. Przepraszam”. Osoba winna czuje si� niezr�cznie i g�o�no si� oskar�a. Smutek konstruktywny wygl�da inaczej. Ten kto zawini� mo�e powiedzie�: “Przepraszam bardzo. Masz tu, prosz� chusteczk�, wytrzyj si�”. Mo�e te� zaoferowa� zap�acenie rachunku w chemicznej pralni. Tabela obok przeciwstawia win� psychologiczn� konstruktywnemu smutkowi. Pierwsza jest samopot�pianiem si� i jest niebiblijna; druga jest zgodna z Pismem �wi�tym i w�a�ciwa. Bo�e przebaczenie to przewodnia my�l Biblii, szczeg�lnie w Nowym Testamencie. Jezus Chrystus przyszed� po to, by umrze� za grzesznych ludzi, aby mogli oni dozna� przebaczenia i cieszy� si� przywr�ceniem spo�eczno�ci z Bogiem. Chocia� niekt�re fragmenty Pisma �wi�tego m�wi� o Bo�ym przebaczeniu nie wspominaj�c o konieczno�ci upami�tania, inne wskazuj�, �e nale�y spe�ni� przynajmniej dwa warunki. Po pierwsze, musimy si� upami�ta�, nawr�ci�. Gdyby B�g wybaczy� nam grzechy nie wymagaj�c od nas uznania grzechu i pokuty, znaczy�oby to, �e tak po prostu daruje nam grzechy bez oczekiwania zmiany naszego post�powania. Po drugie, musimy przebaczy� innym ludziom. Jezus m�wi o tym przynajmniej trzy razy. By m�c otrzyma� przebaczenie Boga musimy przebaczy� innym. Wymaganie to zwi�zane jest oczywi�cie ze szczero�ci� pokuty. Cz�owiek, kt�ry szuka przebaczenia dla siebie, a sam nie przebacza innym, nie wie nawet o co prosi i nie jest tego godny. Przyczyny poczucia winy Istnieje kilka przyczyn, dla kt�rych ludzie czuj� si� winni. 1. Nierealne oczekiwania. Standardy dobra i z�a ustanawiane s� zwykle ju� w dzieci�stwie. Niekt�rzy rodzice ustawiaj� poprzeczk� tak wysoko, �e dziecko nigdy nie potrafi sprosta� ich wymaganiom. Nigdy nie okazuj� zadowolenia, chwal� dziecko bardzo rzadko. Cz�sto natomiast dziecko jest oskar�ane, pot�piane, krytykowane i karane. W wyniku tego ma wra�enie ci�g�ej pora�ki. Rozwija si� w nim samokrytycyzm, poczucie ni�szo�ci, winy, poniewa� przyswoi�o sobie system warto�ci niemo�liwych do zrealizowania. Rodzice stawiaj�cy tak wysokie wymagania pochodz� cz�sto ze spo�eczno�ci, gdzie g�osi si� osi�gni�cie “bezgrzesznej doskona�o�ci”. W miar� dorastania dzieci przejmuj� standardy swoich rodzic�w. Oczekuj� od siebie doskona�o�ci, kt�rej nigdy nie s� w stanie osi�gn�� i popadaj� w poczucie winy. Wci�� oskar�aj� siebie z powodu nieuniknionych pora�ek. Poczucie winy jest wtedy jednym ze sposob�w walki: karzemy samych siebie i r�wnie� innych staramy si� nak�oni� do lepszego post�powania. Pracoholicy, na przyk�ad, to ludzie cz�sto dzia�aj�cy pod wp�ywem poczucia winy. Przekonani, �e nie wytwarzaj� tyle ile powinni, albo �e “nie wykorzystuj� czasu”, pracuj� coraz wi�cej, staraj�c si� uciec od poczucia winy. W sytuacji kiedy przyj�te zosta�y nierealistyczne standardy, jedynym wyj�ciem jest ich zmiana na bardziej realistyczne. B�g pragnie, by�my zmierzali do chrze�cija�skiej dojrza�o�ci, ale Ten, kt�rego Syn przyszed� po to, by da� nam obfite �ycie, nie chce, by�my bez przerwy pogr��eni byli w samopot�pieniu i poczuciu winy. Takie nastawienie nie ma podstaw biblijnych. Motywem naszego �ycia powinna by� mi�o��, nie poczucie winy. 2. Poczucie ni�szo�ci i presja spo�eczna. Trudno jest stwierdzi�, czy to poczucie ni�szo�ci powoduje w nas poczucie winy, czy te� odwrotnie. Ale sk�d u ludzi bierze si� poczucie ni�szo�ci? Na nasz� opini� o samych sobie maj� wp�yw zdania i krytyka innych ludzi. Ka�dego dnia nasi�kamy t� niezdrow� atmosfer� wzajemnej krytyki do tego stopnia, �e nie zawsze to sobie u�wiadamiamy i w ko�cu znajdujemy si� w b��dnym kole: ka�dy wyrzut powoduje poczucie winy zar�wno w krytykowanym, jak i w krytykuj�cym. Ka�dy stara si� zyska� ulg� co do w�asnego poczucia winy przez krytykowanie innych i usprawiedliwianie siebie… W takiej sytuacji wzajemne kontakty s� �r�d�em coraz wi�kszego poczucia winy. 3. Z�e sumienie. “Niech sumienie b�dzie twoim przewodnikiem” - g�osi popularna zasada etyczna. Trzeba jednak zauwa�y�, �e ka�dy cz�owiek ma inne sumienie. Chocia� s�owo sumienie nie wyst�puje w Starym Testamencie, w swoich listach aposto� Pawe� u�ywa go cz�sto. Zauwa�a tam, �e sumienie opiera si� na uniwersalnych, danych przez Boga zasadach, zapisanych w ludzkich sercach i umieszczonych w nas jeszcze przed upadkiem cz�owieka w grzech. Ale sumienie to mo�e sta� si� z�e - przyt�pione. Dzieje si� tak, gdy stale trwamy w grzechu. Dzi�ki naukom i dzia�aniu innych ludzi mo�e si� ono sta� s�abe, ale mo�e te� zosta� wzmocnione. Psychologowie utrzymuj�, �e sumienie kszta�towane jest w cz�owieku wcze�nie, przez zakazy i oczekiwania rodzic�w. Dziecko uczy si� post�powa� tak, aby unikn�� kary, a zas�u�y� na pochwa��. Dlatego te� ju� w pocz�tkach �ycia dziecko poznaje uczucie winy. Kiedy rodzice s� dobrym wzorem tego, czego ucz�, kiedy w domu panuje ciep�a atmosfera, reakcje s� mo�liwe do przewidzenia, kiedy k�adzie si� wi�kszy nacisk na pochwa�y ni� karanie i krytyk� - dziecko poznaje te� przebaczenie. Ale je�eli rodzice s� z�ym przyk�adem i stosuj� g��wnie kary, s� krytyczni, motywowani strachem, zbyt wymagaj�cy, wtedy dziecko staje si� z�o�liwe, krytyczne i obci��one ustawicznym poczuciem winy. 4. Wp�ywy nadnaturalne. Przed upadkiem w grzech, Adam i Ewa nie mieli poznania dobra i z�a, a przez to nie dr�czy�o ich poczucie winy ani wyrzuty sumienia. Ale natychmiast po okazaniu niepos�usze�stwa zdali sobie spraw� z tego, �e uczynili �le, wi�c starali si� ukry� przed Bogiem. Na �wiat wkroczy�a obiektywna wina teologiczna i subiektywne poczucie winy. Jak naucza Biblia, Bo�e zasady to standardy wysokie i ludzie, kt�rzy uwa�aj�, �e s� bez grzechu, po prostu si� oszukuj�. �wiadomo�� winy mo�e by� niekiedy efektem dzia�ania Ducha �wi�tego. Musimy pami�ta�, �e s�u�y ona wtedy naszemu wzrostowi i oczyszczeniu. Czy Szatan mo�e powodowa� w nas poczucie winy? Biblia stwierdza, �e diabe� oskar�a wybranych Bo�ych, wiemy, �e kusi nas i stara si� doprowadzi� do upadku. Adam i Ewa nie poznaliby winy, gdyby Szatan pozostawi� ich w spokoju. Prawd� jest wi�c to, �e Szatan stara si�, by wierz�cy czuli si� winni, pozbawieni przebaczenia, nawet je�li nie uczynili nic z�ego. Skutki poczucia winy Wina obiektywna mo�e mie� r�ne skutki. Z�amanie prawa mo�e przynie�� subiektywne poczucie winy, ale nie zawsze si� tak dzieje. Post�powanie wbrew prawu mo�e doprowadzi� do aresztowania i skazania, ale je�li nawet przest�pca nie zosta� z�apany, jego wina istnieje. Przekroczenie norm spo�ecznych mo�e przynie�� krytyk� ze strony innych ludzi, ale niewiele wi�cej. Jednak winy teologicznej nie usuwa si� tak �atwo. B�g, kt�ry jest �wi�ty i sprawiedliwy, nie patrzy przez palce na grzech, nie przeocza akt�w niepos�usze�stwa. Ostateczn� kar� za grzech jest �mier� - chocia� B�g przebacza i daje �ycie wieczne tym, kt�rzy pok�adaj� nadziej� w Jezusie Chrystusie. Czasem mo�e si� nam wydawa�, �e przest�pc�w nie dosi�ga kara, jednak B�g w swoim czasie wymierzy sprawiedliwo��. Skutki winy subiektywnej s� zauwa�alne cz�ciej ni� skutki winy obiektywnej. Mog� one odbija� si� na psychice cz�owieka w r�noraki spos�b. 1. Reakcje obronne. Podr�czniki psychologii cz�sto m�wi� o “mechanizmach obronnych”. S� to zachowania charakterystyczne dla wielu ludzi. Maj� one na celu unikni�cie niepokoju, a mog� tak�e strzec nas przed poczuciem winy. Obwiniamy np. innych ludzi lub wycofujemy si�, aby unikn�� odpowiedzialno�ci za my�li czy dzia�ania powoduj�ce w nas poczucie winy. Czasem, gdy rodzi si� w nas poczucie winy, z�o�cimy si� na innych, staramy si� usprawiedliwi� nasze zachowanie, “g�sto” si� t�umaczymy, odrzucamy odpowiedzialno�� za swoje czyny. 2. Reakcje samopot�pienia. Poczucie winy niemal zawsze wywo�uje samopot�pienie objawiaj�ce si� niepokojem, poczuciem ni�szo�ci, niedopasowania, s�abo�ci i zagro�enia. Czasem wyst�puje karanie samego siebie. Cz�owiek staje si� wtedy jakby m�czennikiem popychanym przez innych ludzi. Czasem obserwujemy zachowania typu: “O, jaki jestem biedny”, inni natomiast trac� zdolno�� odpoczywania, nie potrafi� przyjmowa� pochwa�, nast�puje u nich zahamowanie pop�du p�ciowego, nie umiej� odm�wi� ��daniom innych ludzi - a wszystko to powodowane jest poczuciem winy i brakiem przyj�cia Bo�ego przebaczenia. Przy��cza si� do tego nie wyra�ony, ukryty wewn�trz gniew. Prowadzi to ludzi do depresji, czasem nawet do my�li samob�jczych. Poczuciu winy mo�e te� towarzyszy� sk�onno�� ulegania wypadkom. Niekt�rzy uwa�aj�, �e jest to pod�wiadome d��enie do ukarania siebie. 3. Reakcje spo�eczne. Pot�piaj�ce my�li i dzia�ania oddzielaj� nas od innych ludzi. Nikt nie lubi przebywa� w towarzystwie cz�owieka, kt�ry pogr��a si� w samopot�pieniu. Przez pewien czas staramy si� z kim takim� spotyka� i udowadnia�, �e nie jest tak �le, ale kiedy taka osoba pozostaje g�ucha na wszystkie argumenty, poddajemy si�. Cz�owiek przepe�niony poczuciem winy zostaje osamotniony, opuszczony, co prowadzi go do krytykowania post�powania innych ludzi. 4. Reakcje fizyczne. Je�eli w cz�owieku narasta napi�cie, kt�re nie ma szansy roz�adowania, jego cia�o s�abnie. Ca�a nasza uwaga skupia si� wtedy na dolegliwo�ciach cia�a i umyka nam sedno sprawy. �atwiej bowiem jest nam znosi� b�l fizyczny ni� brzemi� winy, kt�re pozostawa�oby na pierwszym planie, gdyby nie cierpienie cia�a. 5. Upami�tanie i przebaczenie. Nie wszystkie skutki poczucia winy s� negatywne. Niekt�rzy ludzie nauczyli si� korzysta� z pomy�ek, czerpa� z nich nauk�, wyznawa� je Bogu i innym, �y� w radosnej pewno�ci, �e “je�eli wyznajemy nasze winy, On jest wierny i sprawiedliwy, aby przebaczy� nam nasz grzech i oczy�ci� nas z wszelkiej nieprawo�ci”. Jak pom�c ludziom dr�czonym poczuciem winy W tej sprawie chrze�cijanin ma wielk� przewag� nad cz�owiekiem niewierz�cym. Poczucie winy jest kwesti� moraln� i powstaje w wyniku niepowodze� moralnych. Podej�cie psychologiczne skoncentrowa�o si� na pomaganiu ludziom w wyra�aniu gniewu, naprawianiu szk�d, obni�aniu standard�w i oczekiwa�, poprawianiu zachowa�. Niestety s� to tylko pr�by zape�nienia luki, nigdy nie przynosz� naprawd� trwa�ej poprawy. Kilka lat temu pewien szanowany psycholog napisa� kontrowersyjn� ksi��k�, w kt�rej dowodzi, �e “ka�dy cz�owiek choruje na umy�le, duszy a nawet na ciele, z powodu niewyznanej i nieodkupionej prawdziwej winy”. Choroba umys�owa, jak sugeruje autor, jest raczej chorob� moraln� i mo�e zosta� wyleczona jedynie przez wyznanie uczynione osobie posiadaj�cej autorytet w oczach chorego oraz dokonanie zado��uczynienia. Oznacza to, �e grzech i przebaczenie nale�y uzna� w poradnictwie za najwa�niejsze sprawy. · Zrozumienie i akceptacja. Ludzie obci��eni poczuciem winy pot�piaj� siebie i spodziewaj� si� pot�pienia ze strony innych ludzi. Dlatego cz�sto przejawiaj� nastawienie samoobrony albo samooskar�enia. Kobieta przy�apana na cudzo��stwie musia�a by� zdumiona post�powaniem Jezusa. By�a winna obiektywnie i chyba czu�a si� winna, tymczasem Jezus nie chcia� pot�pi� jej tak jak inni ludzie. Nie wytyka� jej grzechu, ale rozmawia� z ni� uprzejmie, ukaza� jej Bo�e przebaczenie i powiedzia� jej, by wi�cej nie grzeszy�a (J 8). · Samo�wiadomo��. Gdy rozmawiamy z kim�, komu trzeba pom�c, a nasz rozm�wca potrafi zrozumie� si�y dzia�aj�ce w jego wn�trzu, jest wtedy �atwiej mu co� poradzi�. Mo�na w tym celu przedyskutowa� z nim nast�puj�ce zagadnienia: - Czy w�a�ciwe by�y oczekiwania jego rodzic�w? - Jakie by�y ich standardy, czy tak wysokie, �e on, jako dziecko, nie potrafi� im sprosta�? - Co dzia�o si� w przypadku pora�ki? - Czy �atwo przychodzi mu przebaczanie? - Czy cz�sto spotyka� si� z krytyk� i kar�? - Czego nauczano go w ko�ciele na temat dobra i z�a? - Czy istniej� biblijne podstawy takiej nauki? Celem takiej dyskusji jest wykazanie, �e poczucie winy by� mo�e zosta�o spowodowane niew�a�ciwym nauczaniem zasad moralnych. Cz�sto rozm�wca b�dzie objawia� wspomniane wcze�niej symptomy l�ku przed kar�, niskiego poczucie w�asnej warto�ci i uczucia odrzucenia. Mo�e te� stara� si� zrealizowa� nieosi�galne dla niego cele. Mo�na wtedy zapyta�: “Kto ka�e ci osi�gn�� ten cel albo sprosta� standardom, jakie sobie za�o�y�e�? Co si� stanie, je�li nie osi�gniesz tych cel�w? Czy znajdujemy w Biblii jaki� dow�d na to, �e B�g nie mo�e przebaczy�?” · Nauczanie. Zyska�o ono nazw� “reedukacji sumienia” i jest to proces, kt�ry mo�e trwa� bardzo d�ugo. Po pierwsze, rozm�wca musi ponownie zbada� w�asne poj�cia dobra i z�a. Po drugie, rozm�wca musi si� nauczy� zadawa� sobie pytanie: “Czego naprawd� oczekuje ode mnie B�g?” On zna nas doskonale. Wie, �e jeste�my zaledwie prochem i oczekuje od nas nie doskona�o�ci, ale szczerego pragnienia wykonywania Jego woli tak jak j� rozumiemy i najlepiej jak potrafimy. B�g jest zainteresowany nie tyle tym, co robimy, ile tym, kim jeste�my i kim si� stajemy. Ten, kt�ry potrafi prawdziwie wsp�czu�, kocha nas bez stawiania warunk�w i przebaczy grzech bez ��dania zado��uczynienia i kary. Zado��uczynienie i kara nie s� ju� niezb�dne, poniewa� Chrystus zap�aci� za ludzki grzech, “raz cierpia�, sprawiedliwy za niesprawiedliwych, aby nas przywie�� do Boga” (1P 3,18). To praktyczne zastosowanie teologii jest tak wa�ne, �e mo�e wyzwoli� i zrewolucjonizowa� ludzkie my�lenie. Ostatecznym rozwi�zaniem problemu poczucia winy jest szczere uznanie winy, wyznanie grzechu Jezusowi, a w pewnych przypadkach – innym ludziom. Potem mo�na przyj�� Bo�� pomoc i przebaczenie - zostajemy zaakceptowani przez Boga wszech�wiata, a wtedy On uczy nas przyjmowa�, mi�owa� i przebacza� sobie samym i innym. · Upami�tanie i przebaczenie. Mo�na zrozumie� nauk� biblijn�, tzn. przyswoi� j� sobie intelektualnie, ale nie by� w stanie post�pi� wed�ug jej zalece�. Dlatego nie mo�na nikogo zmusza� do modlitwy, wyznania, pro�by o przebaczenie. Niekt�rzy ludzie potrzebuj� czasu, by do tego doj�� samemu i dlatego trzeba si� modli� o rozm�wc� i pomaga� cz�owiekowi opanowanemu poczuciem winy lepiej zrozumie� biblijne zasady. Pogl�d, �e mo�emy zaskarbi� sobie �aski Boga przez dobre uczynki, oraz �e sami jeste�my w stanie da� zado��uczynienie za grzech jest tak powszechny, �e trudno ludziom z niego zrezygnowa�. Ale Biblia naucza nas, �e do osi�gni�cia przebaczenia potrzebujemy tylko upami�tania i wyznania grzech�w Bogu. Niezrozumienie tej podstawowej zasady chrze�cija�stwa spowodowa�o, �e wielu ludzi, w tym te� chrze�cijanie, do�wiadczaj� niezdrowego poczucia winy prowadz�cego do zamartwiania si�, depresji, utraty pokoju, l�ku, niskiego poczucia warto�ci, osamotnienia i oddzielenia od Boga. Zapobieganie poczuciu winy Dzia�ania zapobiegaj�ce powstawaniu niezdrowego poczucia winy powinni rozpoczyna� rodzice. Dzieci ucz� si� nie tylko tego, czego je nauczamy. Ucz� si� te� poprzez klimat, jaki jest stwarzany w trakcie nauczania. Je�eli jeste�my surowi, pot�piaj�cy, wymagaj�cy i niech�tni do przebaczania, dzieci �yj� w prze�wiadczeniu, �e ponosz� ci�g�� pora�k�. Rodzice mog� zapobiec powstawaniu niezdrowego poczucia winy i jednocze�nie inspirowa� rozw�j sumienia u dzieci. Nauczajmy je zaufania do Boga. Wpajajmy dzieciom, �e warto jest zawierzy� Biblii. Stosujmy te� oczywi�cie dyscyplin�, dzi�ki kt�rej dostrzegamy b��d, ale stosujmy j� okazuj�c du�o mi�o�ci, zach�ty i przebaczenia. Ko�ci� powinien naucza� biblijnej doktryny o przebaczeniu. Ludzie wierz�cy powinni zrozumie�, �e B�g zna nasze s�abo�ci, przebacza nam za darmo i z mi�o�ci�, pomaga rosn�� i dojrzewa� w miar� jak kroczymy przez �ycie. Wierz�cy powinni zna� r�nic� mi�dzy poczuciem winy a konstruktywnym smutkiem. Dobrze jest, gdy zbadaj� stawiane sobie wymagania, standardy dobra i z�a, kt�re uznaj�. Czy s� one realistyczne i biblijne? Najlepszym sposobem poznania przebaczenia jest praktykowanie go i do�wiadczanie na sobie samym. Je�eli cz�owiek wierz�cy szczerze prosi Boga o zdolno�� przebaczenia innym, wtedy zanika u niego zgorzknienie, niech�� przebaczenia innym ludziom oraz nieumiej�tno�� przyj�cia przebaczenia od Boga. Nauczanie o Bo�ym przebaczeniu i zasadach kszta�towania swego sumienia - to dwa sposoby zapobiegania niezdrowemu poczuciu winy. Nale�y rozpatrzy� te� kwesti� pos�usze�stwa. Kiedy staramy si� przestrzega� prawa, przestrzega� norm spo�ecznych i czyni� to, czego wymaga od nas B�g, mniejsze jest prawdopodobie�stwo wyst�pienia winy obiektywnej. To z kolei zapobiega rozwojowi subiektywnego poczucia winy. Musimy przy tym pami�ta�, �e pojawiaj�ce si� u nas od czasu do czasu poczucie winy nie jest niew�a�ciwe. Sk�ania nas przecie� do wyznania faktycznej winy i bardziej tw�rczego �ycia. Je�eli jednak poczucie winy jest w naszym �yciu parali�uj�cym nas ci�gle generalnym odczuciem niesprostania jakim� bli�ej nieokre�lonym oczekiwaniom, staje si� szkodliwe. Takiemu szkodliwemu poczuciu winy nale�y zapobiega�. Wnioski Rozmawiaj�c z kobiet� przy�apan� na cudzo��stwie Jezus nie zrezygnowa� ze swoich zasad co do grzechu i �wi�to�ci. Bo�e zasady s� doskona�e. Nakaza� przecie� tej kobiecie wi�cej nie grzeszy� i miejmy nadziej�, �e jej styl �ycia uleg� zmianie. Mo�emy by� jednak pewni, �e kobieta ta nigdy nie osi�gn�a doskona�o�ci. Nikt z nas jej nie osi�ga. B�g jednak przyjmuje nas, przebacza nam bez stawiania warunk�w i zapewnia, �e pewnego dnia osi�gniemy Bo�e standardy dzi�ki odkupie�czemu dzie�u Chrystusa. A poniewa� B�g nam przebacza, naprawd� dost�pujemy przebaczenie. Nasza wina zostaje usuni�ta i mamy mo�liwo�� rozprawienia si� z poczuciem winy. oprac. redakcyjne wg Christian Counseling ,Gary R. Collins Copyright by czasopismo Chrze�cijanin u�yte za pozwoleniem przez www.sofos.pl/pch    Str. g��wna       do g�ry      Czytelnia