3262347464

deklarowanych chęci podnoszenia poziomu językowego dziennikarzy i upowszechniania poprawnej polszczyzny - podejmują działania wręcz w odwrotnym kierunku... (s. 8).

Moim zdaniem te zjawiska są ściśle ze sobą związane¹. Nauczanie języka ojczystego w szkołach i na wyższych uczelniach, w tym także kształcenie dziennikarzy, pozostawia wiele do życzenia, jednocześnie zmiany cywilizacyjne powodują, że wzrasta liczba kontaktów medialnych. Co więcej można już mówić o medialnej odmianie polszczyzny, która ma największy wpływ na kształtowanie języka². Pod wpływem tej odmiany pozostają i nauczyciele, i uczniowie; jej oddziaływanie możemy już też zauważyć w tekstach naukowych (także z dziedziny językoznawstwa).

Żebyśmy jednak mogli właściwie i skutecznie kształtować kulturę języka, potrzebna jest jakaś spójna jej koncepcja oraz koncepcja przekazu różnych poglądów poszczególnych językoznawców i jednostkowych rozstrzygnięć do świadomości uczestników wspólnoty komunikatywnej. W tej dziedzinie zasadnicze znaczenie mają właśnie mass media i szkoła.

Nie wdając się w szczegółowe dyskusje, można przyjąć, że pojęcie kultury języka w tradycyjnym rozumieniu obejmuje to, co kiedyś w dydaktyce uniwersyteckiej nazywano „zagadnieniami poprawności i kultury języka”. Ten nurt, który nazywam lapsologicznym, został zapoczątkowany jeszcze w lingwistyce XIX-wiecznej, a ugruntowany XX-wiecznymi publikacjami Adama Krasnowolskiego, Artura Passendorfera, Stanisława Słońskiego, Stanisława Szobera, Zenona Klemensiewicza czy Witolda Doroszewskiego.

W centrum uwagi znalazły się więc błędy językowe i walka z nimi. Metafora walki spowodowała, że językoznawców postrzegano jako osoby obdarzone wielkim autorytetem, władzą nad językiem i nadzwyczajną siłą, zdolne się przeciwstawiać błędom jako największemu zagrożeniu polszczyzny.

Najbardziej charakterystycznym przykładem jej zastosowania jest tytuł cyklu artykułów Z pobojowiska «błędów językowych» publikowanych w latach trzydziestych ubiegłego wieku w „Języku Polskim”, wydanych w postaci broszury przez Stanisława Urbańczyka³. O walce z błędami mówili w zasadzie wszyscy językoznawcy zajmujący się kulturą języka. Jest o niej na

2

1

   Mówiłem o tyin na konferencji ..Wiedza o języku i kompetencje językowe uczniów". Katowice, listopad 2010.

2

   Por.: Komunikowanie i komunikowanie się w mediach, (w:) Współczesne odmiany języka narodowego. Pod red. K. Michalewskiego, Łódź 2004, s. 85-92.

3

   A. Passendorfer, Z pobojowiska «blędów językowych», wydal i opracował S. Urbańczyk, Wrocław, Warszawa. Kraków 1964.