3301385792

Tradycyjne i współczesne pojmowanie działalności opiekuńczej wobec małych dzieci

Według W. Okonia opieka nad dzieckiem to ogół działań podejmowanych przez właściwe instytucje lub osoby, w celu zaspokojenia codziennych potrzeb dzieci. Nadrzędnym celem działań opiekuńczych jest zapewnienie wszechstronnego rozwoju osobowości podopiecznych⁷. Szczególnie intensywnej opieki wymagają przy tym dzieci pozostające w trudnych warunkach życiowych i wychowawczych, jako te, których rozwój jest zagrożony. Wśród instytucji zapewniających opiekę wyróżnia się realizujące opiekę całkowitą, jak: rodzina, dom dziecka, żłobek, przedszkole, oraz opiekę częściową: internaty, świetlice, świetlice środowiskowe oraz inne instytucje. Podkreślić należy przy tym, że osoby (instytucje) sprawujące opiekę ponoszą odpowiedzialność moralną i prawną za powierzone ich opiece dzieci. Opieka nad dzieckiem, jako że związana jest z wychowaniem, służy aktywizacji i usamodzielnieniu jednostek nią objętych⁸.

Samo pojęcie „działanie" określane jest jako działalność, układ intencjonalnych czynności, których celem jest przystosowanie się do otoczenia lub zmiana tego otoczenia⁹. Wszelkie działanie związane jest z: wyznaczeniem celu działania, ustaleniem warunków realnych działania, wyborem środków adekwatnych zarówno do celu, jak i do warunków danej rzeczywistości.

Podmiotem powyżej zdefiniowanej opieki jest dziecko. Termin „dziecko" także charakteryzuje wieloznaczność, stąd wymaga doprecyzowania choćby przez wskazanie określonej granicy wieku. Jako tę granicę przyjmuje się ukończenie 18 lat, czyli moment osiągnięcia dorosłości i uzyskania zdolności do czynności prawnych. Wiek ten stanowi także granicę formalnej odpowiedzialności dorosłych, rodziców i opiekunów za wykonywanie władzy rodzicielskiej i wypełnianie zadań opiekuńczych względem dziecka¹⁰.

Z pojęciem i istotą opieki w nierozerwalny sposób wiąże się wychowanie. Opieka bez wychowania nie istnieje, a działania podejmowane w obydwu zakresach w środowisku rodzinnym, czy instytucjonalnym, przenikają się wzajemnie i uzupełniają^{1 2}.

Najbardziej doniosłą z wychowawczego punktu widzenia instytucją opieki i wychowania jest rodzina. Stanowi ona pierwotną i podstawową grupę społeczną¹². Rodzina spełnia funkcje, rozumiane jako podstawowe zadania w odniesieniu do poszczególnych jej członków, a także społeczeństwa. Opieka i wychowanie dokonujące się w rodzinie stanowią szczególną

131

1

⁷    W. Okoń, Nozoy słozonik pedagogiczny, Warszawa 2007, s. 289.

⁸    Tamże.

⁹    Tamże, s. 91.

¹⁰    A. K e 1 m, Węzlozoe problemy..., s. 19.

2

   Zob. B. M a t y j a s (red.), Problemy teorii i praktyki opiekuńczej, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce 2005, s. 7.

¹²M. Ł ob o c ki, ABC zoychozoania, Lublin 1999, s. 43.