W praktyce klinicznej, podczas prowadzenia diagnozy z reguły korzysta się ze wszystkich podejść. Wybór podejścia jest oczywiście uzależniony od zadania diagnostycznego, jednak podczas całościowej oceny funkcjonowania psychicznego można te trzy podejścia traktować jako komplementarne. Poza tym, nawet jeśli zadaniem psychologa jest np. selekcja i wybór pada na podejście statystyczne, brak wystandaryzowanych na polskie warunki narzędzi, zmusza do oparcia diagnozy również na podejściu modelowym.
Schemat postępowania diagnostycznego
Diagnozowania nie należy sprowadzać do przeprowadzenia testów., Jest to proces, który powinien mieć swoją strukturę. Paluchowski (2007, s.27) przedstawia następujące etapy procesu diagnostycznego:
■ Prediagnostyczny, obejmujący wszystko to, co w czasie wyprzedza właściwe diagnozowanie;
■ Badania diagnostycznego (identyfikacji), czyli interakcji, w której głównym celem osoby uczestniczącej w badaniu jest komunikowanie, nadawanie informacji, a celem osoby badającej ich odbiór oraz decydowanie o użyteczności informacji i ich kompletności. Na tym etapie należy przeanalizować problem w takiej postaci, w jakiej przedstawił go badany i dzięki kolejnym hipotezom przeformułować go do postaci „problemu psychologicznego”;
■ Wyjaśniania, w którym diagnosta dokonuje symbolicznego opisu zachowania testowego, poszukuje związku zachowań testowych i pozatekstowych oraz decyduje o planie interwencji;
■ Interwencji.
Etap prediagnostyczny obejmuje wszystko, co wyprzedza właściwe badanie, a co osoby badanego i badacza wnoszą w interakcję. „Badana jednostka, rozumiejąc społeczną rolę diagnosty oraz funkcje i skutki badania , przychodzi z dotychczasową historią swojego życia, w którym badanie jest tylko chwilą ze swoimi problemami, potrzebami oraz celami. Badający natomiast przynosi na to spotkanie profesjonalną wiedzę, narzędzia i procedury diagnostyczne, swój system wartości i preferencje do określonego stylu diagnozowania” (Paluchowski, 2007, s.29).
Etap badania diagnostycznego może mieć różną strukturę w zależności od funkcji diagnozy, specyfiki badanych osób czy grup. Podczas diagnozowania dziecka w wieku 0-6 warto ten etap podzielić na kilka kroków.
4