3813099453

NEOLITYCZNE GÓRNICTWO NA JAŃSKIEJ GÓRZE 13

Przedmiot 5/16 określony jako topór [ryc.7] wykonany jest ze skały serpentynitowej podobnej w obrazie mikroskopowym do próbki /3 i /5 określonych jako serpentynit węglanowy oraz podobny jest do przedmiotów 4/5 i 4/7, chociaż megaskopowo jest od nich jaśniejszy.

Przedmiot 6/1 (fragment narzędzia ze Strachowa) jest megaskopowo częściowo podobny do przedmiotu 5/16 i wykonany jest ze skały serpentynitowej, która pod mikroskopem wykazuje duże podobieństwo do próbek serpentynitów antygorytowych z Jańskiej Góry, a w szczególności do próbki I/4a”.

A.Majerowicz przeprowadził ponadto badania spektralne próbek pobranych z odsłonięć (1/IC, /2, /3, /4) oraz z przedmiotów 4/7, 4/5 i 3/15 w celu określenia ilościowego występowania pierwiastków chromu, niklu i kobaltu. Wykazały one pochodzenie surowca z serpentynitowego masywu Gogołów—Jordanów (ekspertyza nr 49, s. 14 nn.). Także analizy chemiczne wskazują na ten masyw, a szczególnie na jego wschodnią część, jako na teren pozyskiwania surowca (jw. s.9-13). Wreszcie opisane wyżej wyniki badań petrograficznych ujawniły duże podobieństwo surowca użytego do produkcji narzędzi nie tylko do serpentynitów z ogólnie określonych wschodnich części masywu Gogołów—Jordanów, ale nawet do antygorytowych i węglanowych serpentynitów ściśle zlokalizowanych, bo tych, z których zbudowana jest Jańska Góra. Utwierdziło to nas w mniemaniu, że ujawnione na tym wyniesieniu zagłębienia mogą być śladami pokopalnianymi¹³.

Decyzję o objęciu ujawnionych śladów badaniami wykopaliskowymi oparto więc na następujących przesłankach: regularnie kolisty w rzucie poziomym i lejo-waty w przekroju kształt zidentyfikowanych zagłębień, ich rzędowy układ, wysoki stopień zgodności cech surowca użytego do produkcji narzędzi, odkrytych w pobliskim Janówku i bardziej odległym Strachowie oraz Sicinach, z cechami surowca, z którego zbudowana jest

i

Ryc. 7. Siciny, gm. Niechlów, woj. leszczyńskie. Topór serpentynitowy z osady (dom 1). Fot. R. Sierka

Serpentinitc axc from the scttlcmcnt (house 1)

Jańska Góra, wreszcie obecność w jej bezpośrednim sąsiedztwie osad neolitycznych o bezspornie pracownianym charakterze związanym z obróbką surowca serpentynitowego (Janówek, Tomice).

Badania wykopaliskowe podjęte zostały z zamiarem odczytania i ewentualnie rekonstrukcji techniki pozyskiwania surowca, ustalenia chronologii wyrobisk i przynależności kulturowej ludności eksploatującej złoża na Jańskiej Górze, ewentualnego określenia masy surowca pozyskiwanego z poszczególnych wyrobisk i szacunkowo z całego „pola górniczego”, co stać się może w dalszej kolejności podstawą do studiów nad dystrybucją surowca lub wyrobów oraz rolą badanego ośrodka górniczego w zaspokajaniu określonych potrzeb surowcowych tak Śląska, jak i dalszych terenów.

II. LOKALIZACJA I CHARAKTERYSTYKA TERENU BADAN WYKOPALISKOWYCH

Jańska Góra o wysokości bezwzględnej 253 m n.p.m., wypiętrzająca się ponad okoliczny teren na wysokość około 80 m, a ponad płytę wysoczyznową, na której położona jest najbliższa osada kultury pucharów lejo-watych w Janówku, na wysokość około 60 m, rysując się wyraźnie w terenie, znajduje się około 40 km na południe od Wrocławia i na południowy wschód od szczytu *

Slęży. Leży na terenie gminy Łagiewniki między wsiami

¹³ Raport z prac poprzedzających podjęcie badań wykopaliskowych opublikowany został skrótowo w materiałach II Międzynarodowego Seminarium Petroarcheologicznego, które odbyło się we Wrocławiu i Sobótce w dniach 2-4 października 1980 roku. Por. Wojciechowski 1980, s.59-62.

Janówek (na północy), Piotrówek (na zachodzie) i Sokolniki (na południu). Od zachodu (bezpośrednio) i północy (w pewnym oddaleniu) wyniesienie to opływa uchodząca do Ślęży w Jordanowie Śląskim niewielka rzeczka Oleszna, w której zakolu, na tym samym prawym brzegu, zlokalizowano osadę w Janówku (ryc.8). Różny fest kąt nachylenia zboczy tego wyniesienia. Najbardziej strome, nachylone pod kątem około 10-12° są zbocza północne i zachodnie, przy czym to ostatnie opada do doliny erozyjnej ukształtowanej przez Olesznę. Pozostałe zbocza są bardziej łagodne, a kąt nachylenia najłagodniejszego (wschodniego) osiąga wartość około 4-6° (ryc. 9).