3813100138

chy 2008, Kształcenie dydaktyków biologii w Polsce i innych krajach europejskich, EBiŚ, nr 4).

Nie sposób przedstawić w tym zwięzłym zarysie całokształtu dorobku polskich dydaktyków biologii i ich wkładu w rozwój edukacji przyrodniczej w Polsce. Ich działalność naukowa przyczyniła się do wzbogacenia teoretycznych podstaw dydaktyki biologii jako nauki i oparcia na naukowych podstawach propozycji praktycznych rozwiązań dydaktycznych.

Wystarczy przeanalizować i porównać ujęcie polskich podręczników dydaktyki przyrody i biologii wydawanych w latach międzywojennych (np. B. Dyakowski Zarys metodyki elementarnego kursu historii naturalnej (1923); T. Męczkowska, S. Rychte-równa Metodyka przyrodoznawstwa (1919); J. Śnieżek, B. Dyakowski Ogólne zasady nauczania historii naturalnej w szkole średniej, cz. 1-2 (1918); E. Jarmulski Dydaktyka fizjologii roślin (1931)) i wydanych po II wojnie światowej w latach 60. ub. wieku (np. W. Karpowicz Metodyka nauczania biologii (1965); W. Michajłow (red.) Metodyka nauczania biologii (1969) z późniejszymi (W. Stawiński Zarys ogólnej dydaktyki biologii (1976); W. Stawiński (red.) Zarys dydaktyki biologii (1980); S. Frejlak, M. Niemierko Poradnik metodyczny do nauczania biologii w liceum ogólnokształcącym (1980); D. Cichy (red.) Dydaktyka biologii w szkole podstawowej (1991); D. Cichy (red.) Dydaktyka biologii dla szkól ponadpodstawowych (1990); M. Pedryc-Wrona (red.) Dydaktyczne aspekty kształcenia i doskonalenia nauczycieli. Przewodnik dydaktyczny (1997); W. Stawiński (red.), A. Walosik (wsp. red.) Dydaktyka biologii i ochrony środowiska (2006); E. Fleszar, W. Wrześniewski Wybrane zagadnienia dydaktyki biologii (2005); K. Potyrała, A. Walosik (red.) Edukacja przyrodnicza wobec wyzwań współczesności (2011)), by dostrzec przechodzenie od uogólniania jednostkowych rozwiązań dydaktycznych do formułowania prawidłowości dydaktycznych opartych na wynikach empirycznych badań biologiczno-dydaktycznych.

Istotnym novum w tych badaniach było silne zwrócenie uwagi na specyficzne relacje między charakterystycznymi cechami nauk przyrodniczych/biologicznych i biologicznymi treściami nauczania, adekwatnymi do rozwiązań dydaktycznych i stosowanych procedur badawczych. Postulowano silniejsze organizacyjne powiązanie dydaktyki biologii z wydziałami i instytutami przyrodniczymi/biologicznymi i zapewnienie młodym dydaktykom biologii solidnego wyższego wykształcenia przyrodniczego, przy równoczesnym zapewnieniu im możliwości opanowania podstaw wiedzy psychologicznej i pedagogicznej. Dydaktykę biologii traktowano jako naukę z pogranicza - podobnie jak biologię teoretyczną czy historię biologii - posiadającą własne specyficzne i odrębne zadania badawcze. Uważano, że nie może być ona nadal traktowana jako „uszczegółowiona dydaktyka ogólna” (Okoń 1975), czyli subdyscyplina -część dydaktyki ogólnej, której zadaniem byłoby ilustrowanie ogólnych założeń, praw i prawidłowości formułowanych przez pedagogów-dydaktyków ogólnych.

Ważną rolę w rozwoju dydaktyki biologii odgrywają prace nad metodologicznymi podstawami dydaktyki biologii, nad specyficzną przyrodniczo-dydaktyczną - w tym biologiczno-dydaktyczną - terminologią oraz metodyką badań i konstrukcją adekwatnych dla tej nauki narzędzi badawczych.

13