3813100516

98

WIESŁAW ALEJZIAK

cie takich badań trafnie i syntetycznie ujęła J. Warszyńska pisząc, że „(...) ruch turystyczny - ze względu na dużą różnorodność uwarunkowań (środowiskowych, społecznych, ekonomicznych) i swoją spontaniczność - nastręcza jako przedmiot badań wiele trudności, zarówno pod względem materiału źródłowego, jak i pod względem metodycznym. Takie jego cechy, jak: rozmaitość form, masowość, dynamiczność, silna koncentracja w czasie i przestrzeni, wrażliwość na warunki atmosferyczne i związane z tym zaburzenia rytmiczności, uniemożliwiają zastosowanie ścisłych ujęć statystycznych. Różnorodność kryteriów podziału utrudnia natomiast klasyfikację i uściślenie pojęć. Określenie zatem wielkości ruchu turystycznego, jak i jego złożonej struktury, spowodowanej częstym nakładaniem się różnych form turystyki, wymaga prowadzenia wnikliwych analiz przestrzennych ”^{1 2 3}.

Jednym ze szczególnie trudnych zagadnień w badaniach ruchu turystycznego jest ustalenie jego ogólnej wielkości, a także czasowego i przestrzennego rozmieszczenia. Według G. Mengesa, istnieją trzy podstawowe miejsca statystycznego ujmowania oraz empirycznego badania ruchu turystycznego⁴:

■    „w domu” turystów, czyli w miejscu ich stałego zamieszkania;

■    „w czasie podróży”, czyli w środkach transportu i na granicach;

■    „w czasie pobytu”, czyli w obszarach recepcyjnych.

Trudności związane z określeniem wielkości ruchu turystycznego występują w przypadku każdego z wymienionych sposobów badań. W szczególny sposób uwidaczniają się jednak przy badaniach realizowanych w obszarach recepcyjnych, co ma o tyle istotne znaczenie, że informacje uzyskiwane w toku takich badań stanowią podstawę systemu organizacji i funkcjonowania obszarów recepcji turystycznej oraz polityki turystycznej realizowanej przez regionalne i lokalne podmioty odpowiedzialne za jej realizację.

Pomimo tego, że zarówno statystyka turystyczna⁵, jak i badania ruchu turystycznego mają już ponad stuletnią tradycję⁶, to problematyka pomiaru ru-

1

ods for Leisure and Tourism. A Practical Guide (red. A.J. Veal), Second Edition Pitman Pub-

2

lishing, London 1997; A. Matczak, Model badań ruchu turystycznego. Studium metodologiczne, Acta Universitatis Lodziensis, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1992.

3

   J. Warszyńska, Geografia turyzmu - zarys problematyki, [w:] Nauki o turystyce (red. R. Winiarski). Wydanie drugie, poprawione i uzupełnione, Studia i Monografie AWF Kraków, nr 7, Kraków 2003, s. 15-16.

4

   G. Menges, Móglichkeiten der Quantifizierung and Messung des Fremdenoerkehrs, [w:] Revue de Tourism nr 2,1960.

5

   Według P Berneckera, najwcześniejszym aktem normatywnym pozwalającym orientować się w wielkości ruchu turystycznego było Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych Monarchii Austro-Węgierskiej z 15 marca 1890 roku, na mocy którego statystyka austriacka rozszerzona miała być o liczbowe ujęcie ruchu turystycznego. Cyt. za: S. Ostrowski, Ruch turystyczny jako przedmiot badań statystycznych, Instytut Turystyki, Warszawa 1975, s. 21.

6

   W. Alejziak, Geneza i rozwój teorii turystyki (refleksje na kanwie książki B. Vukonica „ Turi-zam ususret buducnosti”), [w:] „Folia Turistica”, nr 8, AWF Kraków, Kraków 1998, s. 99-125.