Obowiązki kapitana. Określenie wzorca zachowania kapitana (prawo rzymskie - wzór ojciec rodziny, należyta staranność). Kapitan jest zobowiązany dochować staranności sumiennego kapitana statku, oznacza to podwyższony standard staranności. Kapitan obowiązany jest (a57) przed rozpoczęciem podróży i w czasie podróży dołożyć należytej staranności, aby statek był zdatny do żeglugi, a w szczególności, aby odpowiadał wymaganiom wynikającym z przepisów i zasad dobrej praktyki morskiej co do bezpieczeństwa, obsadzenia właściwą załogą, należytego wyposażenia i zaopatrzenia.
Kapitan jednak nie obsadza załogą ani nie zaopatruje statku, jednak jest on ostatnią instancją która za wszystko odpowiada. To armator obsadza statek i zaopatruje go, a kapitan w miarę możności powinien zainteresować się jego stanem.
Problem czy kapitan może opuścić statek (a58) Co do zasady kapitan nie może opuszczać statku który znajduje się na morzu z wyłączeniem postoju na redzie albo na kotwicowisku, lub nie może opuszczać statku któremu zagraża jakiekolwiek niebezpieczeństwo, chyba że wymaga tego bezwzględna konieczność. Np, gdy zachoruje lub gdy zostanie wezwany przez obce władze.
Obowiązek osobistego prowadzenia statku (a59). Od 1961 roku istnieje taki przepis. Kapitan musi osobiście prowadzić statek przy wchodzeniu do portów kanałów i rzek, wychodzeniu z nich, oraz w obrębie portów, jak również w każdym przypadku nasuwającym szczególne trudności lub niebezpieczeństwo. Wątpliwość, przez Atlantyk statek idzie w sztormie przez kilka dni jest oczywiście niebezpieczeństwo więc niemożliwe żeby jeden człowiek prowadził, czy lepiej nieprzytomny ze zmęczenia kapitan czy wypoczęty śpiący. Na ogół przyjmuje się że wystarczy że kapitan jest na mostku lub w kabinie nawigacyjnej śpi ale jest w ubraniu i w zasięgu głosu. Kapitan obowiązany jest korzystać z usług pilota lub holownika gdy wymagają tego przepisy lub bezpieczeństwo statku. Może on też sam uznać to za wskazane. Korzystanie z usług pilota nie zwalnia kapitana od obowiązku osobistego prowadzenia statku. Kapitan prowadzi statek a pilot służy mu pomocą i radą.
Kapitan ma obowiązek ratowania życia na morzu (a60), Jest obowiązany nieść wszelką pomoc ludziom znajdującym się w niebezpieczeństwie. Warunek: jeżeli udzielenie bezpieczeństwa nie narazi go na niebezpieczeństwo. Ten przepis pojawił się w konwencji brukselskiej. Nieudzielenie pomocy jest przestępstwem w świetle KK. Dodano w Konwencji że udzielanie pomocy nawet wrogom, mimo to podczas wojny bywało różnie. Armator nie odpowiada za kapitana w przypadku tego zaniechania, w przypadku innych działań i zaniechań odpowiada za niego. Odpowiedzialność cywilna i karna kapitana.
Jest obowiązany przedsięwziąć wszelkie środki dla ochrony statku, znajdujących się na nim osób i ładunku przed szkodą. Jeżeli statkowi grozi zagłada, kapitan jest zobowiązany przedsięwziąć wszelkie środki dla ocalenia pasażerów a następnie załogi. Groźba zatonięcia. Kapitan powinien statek opuścić ostatni czuwając również nad ocaleniem dokumentów, dzienników, kosztowności i kasy statku.
Należyta staranność aby ładunek (a62) był należycie załadowany, zabezpieczony, wyładowany. Na prawdę nie kapitan się tym zajmuje, od tego są wyspecjalizowane ekipy portowe. Jednak powinien zadbać
W razie zagrożenia wojennego, lub blokady portu przeznaczenia, obowiązek dopłynięcia do najbliższego bezpiecznego portu, o ile to możliwe przyjaznego.
a64 Instytucja protestu morskiego. Jeżeli statek, osoba, ładunek, uległ wypadkowi powodującemu znaczne szkody lub istnieje prawdopodobieństwo że szkoda nastąpiła. Wówczas kapitan w ciągu 24 godzin od przybycia do portu lub 24 od wypadku który nastąpił w porcie, zgłosić protest morski. Istnieje prawdopodobieństwo że szkoda nastąpiła, sprawdzenie czy szkoda nastąpiła jest trudne na morzu, dlatego samo prawdopodobieństwo wystarczy. W czasie rejsu nie czasem da się sprawdzić, ładownie zapakowane wielopiętrowo, ruch statku powoduje zagrożenie dla zaglądającego. Protest składa Izbie Morskiej, jeśli nie
10
Joanna Trawińska