3912121702

-    Jak zapewnione? - odważył się bąknąć Reynevan. - Mości książę... Wolfher Stercza jeździ samoszóst... A ja... Z jednym rycerzem? Nawet jeśli z giermkiem... Wasza łaskawość... To przecie tylko jeden rycerz!

Rudiger Haugwitz parsknął. Konrad Kantner protekcjonalnie wydął wargi.

-    Oj, głupiś ty, Bielau. Niby uczony bakałarz, a sławnego człeka nie rozpoznał. Dla tego rycerza, kapcanie, sześciu to fraszka.

A widząc, że Reynevan nadal nie rozumie, wyjaśnił.

-    To jest Zawisza Czarny z Garbowa.

Andrzej Sapkowski, „Narrenturm”, Warszawa 2005.

Przykładowa realizacja

Wprowadzenie

Krótkie przedstawienie lektur do realizacji tematu:

•    fragment utworu Andrzeja Sapkowskiego (czas akcji: późne średniowiecze, miejsce akcji: okolice Dolnego Śląska, postaci: historyczne i fikcyjne, gatunek: fantasy);

•    „Trylogia” Henryka Sienkiewicza (jako przykład powieści historycznej).

Rodzaj stylizacji: archaizacja (wprowadzenie do tekstu form językowych przestarzałych, charakterystycznych dla polszczyzny dawnych epok, często w tej funkcji występują gwary, które zachowały wiele archaicznych form językowych).

Rozwinięcie

Środki językowe wykorzystane przez Sapkowskiego do nadania Narrenturm cech powieści historycznej:

•    przywołanie w tekście miejsc i postaci historycznych (np. Grunwald, Tannenberg, Zawisza Czarny z Garbowa);

•    wprowadzenie, przede wszystkim do dialogów, słownictwa archaicznego i przestarzałego (np. giermek, bakałarz, sakiewka, człek, rzekniesz, najdą, naści, jeno, tedy, tamój, samoszóst), niektóre z tych wyrazów zachowały się jeszcze w gwarach;

•    wykorzystanie przestarzałych form fleksyjnych (żem, com);

•    stosowanie dawnych zwrotów i tytułów grzecznościowych (mości książę, wasza łaskawość).

Jednocześnie pojawia się kontrastowo słownictwo współczesne („nadszarpnęła mój fundusz reprezentacyjny”).

Można podsumować, że stylizacja na powieść historyczną w utworze Sapkowskiego uprawdopodabnia fabułę, nadaje jej wymiar realistyczny, mimo że nie jest konsekwentna. Podobny zabieg zastosował w „Trylogi” Sienkiewicz, z tą różnicą, że:

•    stylizacja w jego utworach jest konsekwentna,

•    językowi swoich powieści historycznych nadał cechy polszczyzny XVII-wiecznej (naśladował styl dokumentów i literatury barokowej, głównie Paska);

•    jego bohaterowie często używali łaciny (bo wtedy była znana).

Zakończenie

Zarówno we fragmencie „Narrenturm” Sapkowskiego, jak i w „Trylogii” Sienkiewicza archaizacja przybliża czytelnikowi świat przedstawiony. Pomimo różnic w sposobach stylizowania tekstu na język dawnych epok u obu autorów stylizacja pełni podobne funkcje:

•    pobudza wyobraźnię czytelnika;

•    zwiększa jego zaangażowanie emocjonalne;

•    zachęca do przeczytania (powieści obu autorów osiągnęły rekordy poczytności).