3685665852

WYKŁADY

W tej sytuacji poszukuje się predykatorów odpowiedzi terapeutycznej na stosowane leki, do których zalicza się zarówno objawy kliniczne lub reakcje neurobiologiczne, które pojawiają się na początku leczenia i mają dużą moc predykcyjną w przewidywaniu odpowiedzi na leczenie indywidualnego pacjenta. Są to tzw. endofenotypy odpowiedzi na leczenie przeciwdepresyjne (ang. response endophenotypes-RE). Za markery skuteczności leczenia przeciwdepresyjnego uważa się obecnie szereg wskaźników laboratoryjnych, takich jak:

•    stężenie leku i jego aktywnych metabolitów we krwi (Terapia monitorowana stężeniem leku we krwi (TDM) uzupełnianej badaniami far-makogenetycznymi i/lub farmakogenomicznymi

•    badania farmakoencefalograficzne (farmako-EEG), zwłaszcza ilościowe (QEEG)

•    oznaczanie markerów biochemicznych, takich, jak: BDNF, kortyzol, cytokiny, stężenie biopierwiastków we krwi.

Badania polimorficznych wariantów genów kodujących receptory neu-roprzekaźników (np. układu serotoninergicznego), takich, jak: 5HTRA1. 5HTRA2, transportera serotoniny: 5HTTLPR, enzym syntezy serotoniny: TPH2. Wiele uwagi poświęca się genetycznym markerom osi Podwzgó-rze-Przysadka- Nadnercza (HPA), zwanej osią stresową. Najczęściej genotypuje się CRH1 i CRH2, ACE, FKPB5.

Przyszłością terapii monitorowanej w leczeniu depresji jest tzw. medycyna spersonalizowana (ang.Personalized Medicine), która obiecuje rozwój sztuki dobierania skutecznego i bezpiecznego leczenia dla każdego pacjenta na podstawie informacji istotnych klinicznie oraz danych laboratoryjnych z zakresu TDM, farmakogenetyki, badań neuroobrazowania mózgu oraz wyżej wymienionych biomarkerów.

Znaczenie terapeutycznego monitorowania stężeniem leku w leczeniu antyretrowirusowym Beata Gralak Dąbrowska

Oznaczanie wartości stężeń leków antyretrowirusowych w materiale biologicznym (osoczu, wewnątrz komórek krwi obwodowej) ma duże znaczenie w praktyce klinicznej podczas prowadzenia terapii antyretro-wirusowej. Pozwalabowiem dokonać modyfikacji dawki, w zależności od obserwowanego zróżnicowania we wchłanianiu substancji czynnej, przebiegu metabolizmu uwarunkowanego polimorfizmem genetycznym i występowania interakcji pomiędzy lekami podawanymi w terapii skojarzonej. Monitorowanie stężenia leku jest również pomocne w kontroli zjawiska nieregularnego przyjmowania dawki środka leczniczego (no-nadherence) co jest szczególnie ważne podczas leczenia antyretrowi-rusowego. Określenie właściwego przedziału terapeutycznego stężeń stało się w ostatnim okresie nadrzędnym celem prowadzonej terapii monitorowanej. Obserwowany jest bowiem w określonym zakresie stężeń korzystny efekt leczniczy w postaci obniżonego poziomu wiremii i ograniczenia do minimum działań niepożądanych ze strony metabolizowanego leku. Aby wyniki oznaczanych stężeń leków mogły być wiarygodne niezbędne jest stosowanie w analityce czułych, selektywnych i powtarzalnych, zwalidowanych metod analitycznych. Są nimi najczęściej metody chromatograficzne (HPLC, UPLC, LC/MS/MS) umożliwiające oznaczanie równocześnie kilku leków antyretrowirusowych z kilku grup chemicz-no-terapeutycznych podawanych w terapii skojarzonej. Wśród leków tej grupy terapeutycznej najczęściej monitorowane są nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy (NIOT) oraz inhibitory proteazy (IP). NIOT będące pro-lekami wymagają do uzyskania aktywności farmakologicznej wewnątrzkomórkowej fosforylacji do aktywnych trójfosforanów. Stężenie w osoczu pro-leków jest łatwe do oznaczenia, ale słabo koreluje z efektem leczniczym. Z kolei stężenie wewnątrzkomórkowych trójfosforanów posiada wysoki współczynnik korelacji z efektem zahamowania replikacji wirusa HIV, ale z punktu widzenia analitycznego oznaczenie jego stężenia jest trudne i wymaga specjalistycznej aparatury (LC/MS) dostępnej jedynie w wybranych laboratoriach. W przypadku terapeutycznego monitorowania IP poszukuje się w dalszym ciągu parametru farmakokine-tycznego, który posiadałby wysoki współczynnik korelacji z długotrwałą odpowiedzią w postaci zahamowania replikacji wirusa HIV. Optymalnym wskaźnikiem może stać się wartość stężenia w określonym punkcie czasowym od podania leku w odniesieniu do efektu leczniczego. Czy jest nim C₀, C_m(ci, czy w końcu AUC? Liczne badania wskazują, że wartość C. jest najlepszym wskaźnikiem prognostycznym odpowiedzi wirusologicznej. Z drugiej jednak strony nie zawsze wartości C₀ i AUC dobrze korelują z liczbą komórek CD4*. Dlatego koniecznym stało się w dalszym ciągu poszukiwanie optymalnego parametru farmakokinetycznego w odniesieniu do zahamowania replikacji wirusa HIV. Konieczne jest zatem opracowanie nowych metod analitycznych służących wiarygodnemu oznaczaniu stężeń leków stosowanych w terapii antyretrowirusowej.

VIII. EPIDEMIA CUKRZYCY CZY MEDYCYNA LABORATORYJNA MOŻE POMÓC

Wykrywanie cukrzycy ciążowej - już rozwiązany problem?

Maciej Małecki

Streszczenia nie nadesłano

Od mikroalbuminurii do leczenia nerkozastępczego - diagnostyka nefropatii cukrzycowej. Czy może być lepiej?

Dariusz Moczulski

Nefropatia cukrzycowa to jedną z najpoważniejszych późnych powikłań cukrzycy, która prowadzi do schyłkowej choroby nerek. Staje się ona na świecie najczęstszą przyczyną przewlekłej choroby nerek wymagającej leczenia nerkozastępczego. Pierwszymi objawami nefropatii cukrzycowej jest zwiększone wydalanie albumin w moczu. W kolejnych etapach dochodzi do upośledzenia czynności wydalniczej nerek. Rozpoznanie nefropatii cukrzycowej stawia się na podstawie pośrednich dowodów, że u chorego na cukrzycę doszło do upośledzenia czynności nerek w przebiegu cukrzycy. Rzadko wykonuje się biopsję nerki w celu postawienia rozpoznania.

Zwiększone wydalanie albumin w moczu oraz upośledzenie czynności wydalniczej nerek nie są specyficznymi wskaźnikami dla nefropatii cukrzycowej. Nadal poszukuje się bardziej specyficznych wskaźników nefropatii cukrzycowej. Obecnie nie zaleca się przeprowadzenia dobowej zbiórki moczu w celu zbadania dobowego wydalania albumin w moczu. Zaleca się jedynie badanie wydalania albumin w porannej porcji moczu oraz oznaczenia wskaźnika ACR (albumin to creatinine ratio). U każdego chorego na cukizycę zaleca się przynajmniej raz w roku oznaczenie stężenia kreatyniny i oszacowanie na tej podstawie wskaźnika przesączania kłębuszkowego (GFR glomerular tiltration ratę) używając wzoru MDRD. Nadal poszukuje się dokładniejszych wskaźników funkcji wydalniczej nerek, takich ja na przykład cystatyna C.

U każdego chorego na cukrzycę przed rozpoznaniem nefropatii cukrzycowej należy przeprowadzić również diagnostykę różnicową w kierunku niecukrzycowej choroby nerek.

W ostatnich latach towarzystwa naukowe zalecają zaniechania używania określeń, takich jak mikroalbuminuria czy makroalbuminu-ria. Zalecają, żeby zamiast tego używać określenia umiarkowanie i znacznie zwiększone wydalanie albumin w moczu. Poza tym nefrolo-giczne towarzystwa naukowe zalecają, aby termin nefropatia cukrzycowa zastąpić określeniem cukrzycowa choroba nerek.

Cukrzyca typu 2 - jak wykrywać i monitorować

Streszczenia nie nadesłano

Samokontrola glikemii, technologia i jakość - czy czas na zmianę wymagań?

Bogdan Solnica

Samokontrola glikemii jest uznawana za integralną część leczenia cukrzycy, stąd jakość analityczna oznaczeń przy użyciu glukometrów ma duże znaczenie kliniczne. Używane obecnie narzędzia jej oceny oraz regulacje, jak norma DIN EN IS015197 i wymogi Food and DrugAdmi-nistration w USA “dopuszczają" błąd glukometru sięgający 20%. Wymogi te krytykowane są jako zbyt liberalne, szczególnie w odniesieniu do dawkowania insuliny na podstawie wyników pomiarów. Producenci glukometrów /pasków testowych ciągle ulepszają ich własności użytkowe i jakość analityczną. Trwają prace nad enzymami - oksydoreduktaza-mi utleniającymi glukozę - stosowanymi w paskach testowych. Poprzez modyfikację struktury enzymów i koenzymów zwiększa się swoistość substratową całego układu, doskonali się także techniki pomiarowe glukometrów. Pracuje się nad wykorzystaniem w glukometrach fluoroforów,

294