53178 Zasady Wykładni Prawa L Morawski7

*■* Rozdział VIII. Wykładnia funkcjonalna

sytuacjach stają się one często drogowskazem, który sugeruje pożądany kierunek interpretacji. Warto też wskazać, iż wykładnia funkcjonalna ma do spełnienia szczególną rolę w okresach głębokich przemian społecznych i ustrojowych, które często stawiają prawników przed zadaniem interpretacyjnego przewartościowania istniejącego materiału prawnego (por. wyrok SN z 8 maja 1998 r., I CKN 664/97, OSNC 2 999/2/7) \ Nie od rzeczy będzie również przypomnieć, że ze względu na głębokie i wielostronne uwikłanie aksjologiczne norm konstytucyjnych wykładnia funkcjonalna odgrywa szczególną rolę w interpretacji przepisów prawa konstytucyjnego, a zwłaszcza tych jego norm, które odnoszą się do zasad konstytucyjnych oraz praw i wolności obywatelskich (por. wyrok TK z 28 czerwca 2000 r., K 25/99, OTK 2000/5/141)^s. Szczególnym przykładem ogromnego znaczenia wykładni funkcjonalnej (celowościowej) może być wreszcie dokonywana przez ETS wykładnia prawa wspólnotowego.

Z drugiej jednak strony choćby z tego powodu, że w wykładni funkcjonalnej sięgamy niejako poza sam tekst przepisu prawnego należy w stosowaniu tej wykładni zachować ostrożność, tak by nie stanowiła ona pretekstu do poprawiania przepisów prawnych lub wręcz wychodzenia poza ich możliwy sens leksykalny w tych sytuacjach, w których nie jest to uzasadnione bardzo istotnymi względami konstytucyjnymi czy aksjologicznymi. Z tych powodów należy zalecić szczególną ostrożność w stosowaniu wykładni funkcjonalnej w tych gałęziach prawa, w których regulacja ma charakter zamknięty, nakłada na obywateli obowiązki lub inne obciążenia łub w których przewidywalność decyzji organów stosujących prawo jest szczególnie chronioną wartością. Prawo karne i prawo podatkowe mogą stanowić klasyczny przykład regulacji tego rodzaju. W tym właśnie duchu argumentuje NSA w wyroku z 14 kwietnia 1993 r. (SA/Wr 1759/92, POP 1995/2/44) podnosząc, iż wobec tego, że przepisy podatkowe wprowadzają dolegliwe obowiązki wymagają precyzyjnych i jednoznacznych regulacji. Z tego też względu stosowanie do przepisów podatkowych metod wykładni celowościowej powinno mieć charakter wyjątkowy i jest uzasadnione przede wszystkim wtedy, gdy sens przepisów nie jest jasny (por. też wyrok NSA z 7 października 1992 r., SA/Po 1167/92, „Wspólnota” 1993/40/18). Na ograniczenia w stosowaniu w pra-

⁴    Por. M. Smolak, Wykładnia prawa a zmiana społeczno-polityczna, [w:J Studia z filozofii prawa, red. J. Sielmach, Kraków 2001; idem; Zmiana paradygmatu interpretacyjnego w okresie transformacji ustrojowej w Polsce, RPEiS 1998/3-4.

⁵    K. Kolasiński, SN a TK - zbieżność i rozdzielność funkcji, „Przegląd Sądowy” 1992/4, s. 38.