4335577426

134

Recenzje

P. Romus, Economie regionale europeenne. Bruxelles 1974, s. 265.

Presses Universitaires de Bruxelles.

Spojrzenie na gospodarkę z perspektywy struktur regionalnych i związany z tym wzrost roli polityki regionalnej i planowania regionalnego jako nowego wymiaru polityki ekonomicznej jest zjawiskiem stosunkowo nowym w Europie Zachodniej. Pojawiło się ono w polityce gospodarczej wysoko rozwiniętych państw kapitalistycznych, ogólnie rzecz biorąc, w okresie od zakończenia II wojny światowej do końca lat 50-tych. Z perspektywy międzynarodowej zaś spojrzano na te sprawy właściwie dopiero po stworzeniu Wspólnot Europejskich: w 1952 r. Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, a w 1958 r. Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.

Problemy regionalne w skali EWG są o tyle ciekawe, że po raz pierwszy można obserwować zmiany struktur regionalnych gospodarki kilku krajów realizujących wspólnie proces integracji gospodarczej, a także można wyraźnie dostrzec powiązania wzajemne pomiędzy procesami rozwoju regionalnego a rozwijającą się integracją międzynarodową, czyli procesem scalania się gospodarek pewnej grupy krajów. Bardzo trafnie dostrzegł znaczenie tych problemów jeszcze przed utworzeniem EWG — H. Giersch, stwierdzając w r. 1950, że: „Lokalizacyjne skutki utworzenia np. Unii Zachodnio-Europejskiej można obecnie ująć w postaci następującego ogólnego stwierdzenia: zniesienie barier w międzynarodowym handlu europejskim oraz w przepływie czynników produkcji na tym obszarze zmniejszy deglomeracyjny efekt ośrodków krajowych, a wzmocni proces międzynarodowej, a ściślej biorąc, wewnątrzeuropejskiej aglomeracji. Wpłynie to pobudzająco na proces przeciągania przez wysoce uprzemysłowione ośrodki zarówno pracy, jak i kapitału.(...) Dowodzi to niezbicie, że proces aglomeracji ma tendencję do wykraczania poza społeczne i ekonomiczne optimum. Jeśli stwierdzenie to jest prawdziwe, to konieczne stanie się znalezienie substytutu zastępującego deglomeracyjny wpływ granic państwowych i barier celnych. Substytut ten musi być instrumentem, który jest wystarczająco precyzyjny dla dokonania rozróżnienia między korzystnym procesem specjalizacji regionalnej i nadmiernym rozrostem aglomeracji poza społeczne i ekonomiczne optimum *)”.

Substytutem granic państwowych i celnych mającym zapobiec niekorzystnemu kształtowaniu się dysproporcji regionalnych, ale jednocześnie środkiem umożliwiającym stworzenie warunków dla pełnej integracji ekonomicznej i monetarnej w ramach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej jest wspólna polityka regionalna. Problemom z nią związanym poświęca się wiele dyskusji w łonie EWG już od blisko dziesięciu lat, jakkolwiek rezultaty wcielonych dotychczas w życie rozwiązań są niewielkie. Podobnie jednak jak realizacja nakreślonych celów unii ekonomicznej i monetarnej, wspólne rozwiązywanie problemów regionalnych w EWG zależy przede wszystkim od politycznej woli uregulowania całego kompleksu związanych z tym zagadnień.

W rozległej literaturze dotyczącej rozwoju regionalnego i polityki regionalnej w EWG, zwraca się uwagę przede wszystkim właśnie na implikacje, jakie w dziedzinie dysproporcji regionalnych i prób ich zniwelowania wynikają z przyjętych wspólnie celów unii ekonomicznej i monetarnej; w dziedzinie monetarnej, w zakresie wzrostu gospodarczego na średnią i długą metę, w sferze zatrudnienia, etc.

Zwraca się uwagę na wielką różnorodność problemów regionalnych na obszarze EWG oraz na konieczność zdecydowanego określenia jednolitego systemu celów i metod regionalnej polityki ekonomicznej we Wspólnocie. Charakterystyczną

¹ H. Giersch. Economie union between the nations and the location of Industries. ”The Reyiew of Economie Staudies” 1949—1950, t. XVII, 2, nr 43.