4558207026

19

się powierzchni od południa przez Ozorków i Śliwniki. Pomimo tych przeszkód przepływ wody koło Łęczycy powtarzał się.

Przedstawiony materiał dowodowy na rycinach 3—6 pozwala na postawienie kilku wniosków dotyczących pradoliny warszawsko-berliń-skiej między Nerem a Moszczenicą. Na tle budowy geologicznej pra-dolina jest formą erozyjną, która wykorzystuje erozyjne rynny przed-plejstoceńskiej, a być może, i plejstoceńskiej sieci rzecznej. Współczesna pradolina na omawianym odcinku jest więc formą predysponowaną. Drugi wniosek odnosi się do zagadnienia przesuwania koryt rzecznych. Porównanie położenia obniżeń powierzchni podczwartorzę-dowej na przekrojach geologicznych oraz rzeźby powierzchni podłoża i współczesnej wykazuje, że nie wszystkie rynny zaznaczające się w podłożu mają swój odpowiednik na powierzchni. Świadczy to o tym, że dawne rzeki zanikały lub przesuwały koryta w inne miejsca. Na badanym terenie nie jest to jednak regułą, gdyż np. współczesna pradolina rozciąga się w miejscu rynny istniejącej w trzeciorzędzie i jurze. Na podstawie analizy budowy geologicznej omawianego terenu wyłania się trzecia sprawa, która łączy się z zagadnieniem genezy pradoliny. Jest to zagadnienie przyczyny powstania wielkich luk erozyjnych w budowie geologicznej. Często osady czwartorzędu leżą bezpośrednio na jurze. Zniszczenie osadów kilku okresów geologicznych trudno jest uzasadniać tylko przyczyną klimatyczną. Nawiązując do prac Poborskiego [51, 52], Pożaryskiego [54] i innych autorów, dla wyjaśnienia przyczyn intensywnej erozji na badanym terenie należy brać pod uwagę pionowy ruch wznoszący podłoża, który jest uzasadniony obecnością cechsztyńskich mas solnych. To zjawisko wpływało na ożywienie procesów niszczących a, być może, decydująco wpływało na przesuwanie się rzek. O istnieniu ruchu wznoszącego świadczy również załączona mapa osadów spągu plejstocenu (ryc. 6). Dźwiganie się struktury solnej Izbica — Łęczyca na badanym terenie powodowało zaburzenie przepływu rzek o kierunku poprzecznym do grzbietu tej struktury. Obecne nachylenie powierzchni podłoża czwartorzędowego i powierzchni współczesnej w kierunku do dna pradoliny również świadczy o wpływie nierównomiernego wznoszącego ruchu podłoża.

LITOLOGIA I STRATYGRAFIA CZWARTORZĘDU

Najczęściej występującym utworem zlodowacenia, stanowiącym podstawową masę osadów plejstoceńskich, na badanym terenie jest glina morenowa. Grubość poszczególnych poziomów glin wynosi od 0,5 do 90 m. Największą grubość mają gliny znajdujące się w obniżeniu podłoża w Mniszkach — 90 m. Na odcinku najwyższego wzniesienia pagór-

2*