4806165437

10 Kamil Minkner

podkreśla zarazem, że polityka jest czymś rzadkim i niecodziennym, i dlatego nie wszystko może być polityczne⁷.

Bez względu na różnice w podejściach filozoficznych, polityczność pozwala w myśl słów Chantal Mouffe uchwycić ontologiczny poziom społeczeństwa, a więc zrozumieć jego konstytutywne właściwości. Dla jednych będą to antagonizmy, które należy uwolnić i w ten sposób spluralizować jeszcze bardziej demokrację (Mouffe)⁸, dla innych są to kluczowe wartości, jak wolność w sferze publicznej (Agnes Heller)⁹. Część badaczy postrzega polityczność przez pryzmat konfliktów i wrogości (Carl Schmitt)¹⁰. Inni widzą w niej wyraz kreowania porządku publicznego; przy czym, niektórzy porządek ów postrzegają w kategoriach neutralnych (np. John Rawls)^{1 2}, ale są i tacy, którzy wręcz przeciwnie pragną oprzeć go na dialogu moralnym i wartościach (Amitai Etzioni)¹². Dla jednych polityczność jest permanentnym wyzwaniem we współczesnych demokracjach (Heller), inni podkreślają, że jest ona czymś rzadkim, ma charakter egzystencjalny i dotyczy sytuacji nadzwyczajnych (np. Schmitt, Antonio Gramsci)¹³. Część badaczy czyni z polityczności kategorię ekskluzywistyczną, kryterium podziałów i wykluczenia (Schmitt); inni, zwłaszcza przedstawiciele liberalnej demokracji, pragną polityczności inkluzywnej (Heller). Niektórzy wreszcie stosują omawianą kategorię jako część pewnego programu krytycznego zarówno pod względem intelektualnym, jak i politycznym. Przykładem mogą być twierdzenia feminizmu drugiej fali, iż to, co prywatne też jest polityczne. W ten sposób takie feministki, jak Carol Hanisch podkreślały, że społeczeństwo opiera się na opresywnych strukturach patriarchatu, który funkcjonuje zarówno w przestrzeni publicznej, jak i np. w relacjach osobistych¹⁴.

1

⁷    Cyt. za: E. Swyngedouw, Where is the political?, Plenary „Where is the Political”, Antipode Summer School, Manchester 2009, s. 19-27.

⁸    Ch. Mouffe, The Return of the Political, London-New York 1993.

⁹    A. Heller, O pojęciu polityczności raz jeszcze, „Przegląd Polityczny” 2005, nr 69, s. 76-82.

¹⁰    C. Schmitt, Pojęcie polityczności, [w:] C. Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, Kraków 2000, s. 191-250.

2

   W kontekście polityczności dorobek J. Rawlsa komentuje: N. 0’Sullivan, Difference and the Concept ofthe Political in Contemporary Political Philosophy, „Political Studies” 1997, t. 45, nr 4, s. 740-742.

¹²    A. Etzioni, What is political?, [w:] Der Begriff des Politischen, red. A. Nassehi, M. Schroer, Baden--Baden 2003, s. 89-99.

¹³    W tym kontekście sytuuje rozważania na temat polityczności Franciszek Ryszka w swojej książce O pojęciu polityki, Warszawa 1992.

¹⁴    C. Hanisch, The Personal is Political, luty 1969, http://www.carolhanisch.org/CHwritings/PIP. html, odczyt z dn. 01.03.2014.