490574764

Romana Ingardena, filozofa lwowskiego, który przeciwstawił rozumowaniu powyższemu następujący sykąpzm

- wszystkie zdania nie dotyczące zjawisk materialnych są pozbawione sensu; otóż założenie neopozytywrstów nie dotyczy gawisk materialnych; a wiec jest pozbawione sensu. Na ten zarzut (sprowadzenie do sprzeczności, jako że każdy wygłaszający jakieś twierdzenie musi przy-naj mniej uznawać jego sensowność) neopozytywiści nie potrafili nigdy z sensem oc^nwiedzieć.

Praktycznie zaś filozofia potwierdza swoje istnienie przez bardzo znaczny wpływ wywierany na luddae poglądy i pojęcia (pamerzni współczesny - Spinoza; marksizm - Hegel; pojecie męstwa - Kant), a i sami pozytywiści, dyskutując typowe zagadnienia filozoficzne dają przekonywujący dowód, że bez niej się obejść nie można

5. Histona filozofii jest dziedziną szczególnie ważną dla wszystkich, którzy zajmują się wychowaniem. A mianowicie, wyjąwszy nielicznych skrajnych autorów, wszyscy pedagogowie zgadzają się w tym. że jednym z zadań wychowania i nauczania jest przekazanie następnemu pokoleniu dorobku pokoleń poprzednich - miedzy innymi elementów poglądu na świat. Otóż pogląd na świat jest w znacznej mierze dziełem filozofii. Znaczną rolę w jego kształtowaniu odgrywają oczywiście wierzenia religijne, ale balast, jeśli wolno się tak wyrazić, ideowy naszego pokolenia, nawet gdy ma poci rodzenie religijne, jest przepracowany w świetle określonych doktryn filozoficznych. Tak jest przynajmniej w katolicyzmie, w mahąjanie - a już zupełnie filozoficzny podkład mają rozpowszechnione dzisiaj wierzenia marksistowskie i tzw. demokratyczne. Pedagog, bez względu na to, czy zdaje sobie z tego sprawę, najczęściej sobie bowiem nie zdaje, czy nie, przekazuje swoim uczniom wiele dorobku pracy różnych myślicieli, któiych poglądy stały się niejako własnością wspólną i. powtórzone. przeinaczone, często wypaczone przez drugo- i trzeciorzędnych publicystów, są na ustach wszystkich.

Histona filozofii i jej znajomość nie mogą oczywiście temu przeszkodzić, ale mogą nauczyciela uchronić od jednej z najwstrętniejszych wad wielu nauczycieli, od wady, która we Francji stała się przysłowiowa pod nazwą espril primaire - od ciasnego dogmatyzowania takich ety innych poglądów na świat, jakie nauczyciel z podręczniczków współczesnych przyjął i które, w braku gruntowni ej szego wykształcenia, uważa za jedyną mądrość, godną przekazania potomności jako skarb niezastąpiony. Jak łatwo z tym łączy się fanatyzm, ciasnota umysłowa i brak kiytycyzmu dla siebie i wyrozumienia dla obcych poglądów, każdy łatwo zgadnąć może.

6. Historia filozofii dać może pod tym względem następujące korzyści:

a)    umożliwi dotarcie do źródeł; jedną z najniebezpieczniejszych metod jest czerpanie wszystkiego z drugiej ręki, z opracowań, z reguły nie dających należytego obrazu myśli autorów, od którydt zależymy;

b)    pozwoli poznać główne zagadnienia filozoficzne, a może nawet zrozumieć. że one są zagadnieniami, co stanowi ogromne podniesienie człowieka;

c)    przez zestawienie własnych możliwości z geniuszami, nauczy skromności intelektualnej i ostrożności w formowaniu sądów o wielkich zagadnieniach życia i bytu - tak niestety pospolitych w naszych czasach;

d)    wreszcie, wykazując sprzeczności miedzy systemami, z których każdy pizekracza głębokością i wszechstronnością ujęcia wszystko, co normalnie zdolny człowiek może wyprodukować, nauczy krytycyzmu, powiedzmy nawet pewnego sceptycyzmu, wobec różnych nowinek, pomijając już okoliczność, że w wyniku studium historii filozofii okazuje się zwykle, iż nowinki nowinkami wcale nie są

7. Wykład historii filozofii można porównać do przewodnika dla podróżników. Dobry jest do przygotowana podróży, może być także użytecznym drogowskazem podczas zwiedzania kraju, ale samej podróży nie zastąpi. Tak, jak czytanie bedekera o Neapolu nie zastań podróży do Neapolu, tak słuchanie wykładu o Platonie, nie zastąpi nigdy lektury samego Platona Jednym z podstawowych zadań takiego wykładu jest wskazać słuchaczom, co jest do czytania w pierwszym rzędzie i jak to czytać trzeba Przychodzi mi na myśl rataj pewne porównanie z inną dziedziną a mianowicie z literatura religijną która zajmuje bardzo poczesie miejsce wśród dziel literatury pozarosyjskrą Okazuje się mianowicie, że klasycy chrześcijaństwa od których odpisują z drugiej albo trzeciej ręki pobożni zakonnicy i dewotki współczesne, nie są prawie wcale czytywani; ludzie wolą te nieudolne najczęściej twory małych odpisywaczy. Coś ztpełnie podobnego dzieje się niestety także w dziedzinie filozofii: zamiast wziąć

19