146 Aleksandra Wiercińska
niom dokonania zarządu przedsiębiorstwa mogą zostać wyolbrzymione, co jest szczególnie istotne w przypadku, gdy uzależnione jest od tego jego wynagrodzenie bądź dalsze członkostwo w zarządzie [Krzywda, 2003, s.97].
Niestety, zarówno w literaturze polskiej jak i zagranicznej spotyka się głosy, które utożsamiają rachunkowość kreatywną z manipulacjami rachunkowości agresywnej. W. Wąsowski jednoznacznie traktuje kreatywną rachunkowość jako fałszowanie sprawozdań finansowych. Jego zdaniem kreatywna rachunkowość jest zabiegiem kosmetycznym, który polega na malowaniu szarej rzeczywistości w jasnych kolorach, jak również kreuje obraz mający spełniać oczekiwania odbiorcy [Wąsowski, 2005, s. 14]. W literaturze zagranicznej również możemy się spotkać głównie z postrzeganiem kreatywnej rachunkowości jako zjawiska negatywnego, i to zarówno w środowisku akademickim, jak i wśród praktyków związanych z finansami i rachunkowością (księgowych, analityków finansowych). I. Griffiths porównuje kreatywną rachunkowość do konia trojańskiego, jeżeli będzie ona wykorzystywana w niewłaściwy sposób. Księgowi, w swobodzie interpretacji zasad, widzą możliwość manipulacji, oszustw i fałszywego przedstawiania obrazu firmy [Amat, Blake, Dowds, 1999, s.3]. Wg. K. Naser jest to proces manipulowania danymi pochodzącymi z rachunkowości, przy wykorzy staniu luk w zasadach rachunkowości oraz wybór takich metod pomiaru oraz sposobów prezentacji informacji w sprawozdaniu finansowym, by dostarczało informacji pozwalających na kreowanie wizerunku finansowego organizacji gospodarczej w sposób skłaniający do podejmowania oczekiwanych decyzji [Swiderska, 2003, s.100]. Według autorki takie podejście do pojęcia kreatywnej rachunkowości jest zbytnim uproszczeniem i lekceważy istotę rachunkowości, która daje duże możliwości kreowania obrazu przedsiębiorstwa w ramach obowiązujących przepisów i koncepcji TFV. Niestety, na podstawie badań brytyjskich uczonych, jedynie 36% audytorów z Wielkiej Brytanii oraz 31% z Hiszpanii, popiera to podejście, uważając kreatywną księgowość za zgodne z prawem narzędzie biznesowe [Amat, Blade, 01iveras, 1999, s.5].
Porównanie rachunkowości kreatywnej i agresywnej pokazuje tabela 2.
Tabela 2. Kreatywna a agresywna rachunkowość
RACHUNKOWOŚĆ | |
KREATYWNA |
AGRESYWNA |
- wykorzystanie praw wyboru polityki rachunkowości w ramach obowiązującego prawa, zgodnie z koncepcją rzetelnego i jasnego obrazu, w celu przedstawienia wizerunku przedsiębiorstwa zgodnego z założeniami postawionymi sobie przez zarządzających |
- wykorzystanie praw wyboru polityki rachunkowości. których swoboda nie jest w żaden sposób ograniczona, w sposób prowadzący do manipulacji danymi finansowymi oraz mający na celu wprowadzenie w błąd odbiorców7 informacji zawartych w zniekształconym sprawozdaniu finansowym |
Źródło: opracowanie własne